جستجو در مقالات منتشر شده
جلد 4، شماره 2 - ( 12-1396 )
تنش شوری و خشکی از عوامل محدودکننده در مراحل جوانه زنی و استقرار گیاهان می باشند. به‌منظور بررسی اثر غلظتهای مختلف کلریدسدیم و پلی اتیلن گلایکول در مراحل جوانه زنی و رشد گیاهچه علف هرز تاج خروس (Amaranthus retroflexus) آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با 4 تکرار در آزمایشگاه بیولوژی علف‌های هرز دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا همدان در سال 1394 انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل سطوح مختلف پتانسیل اسمزی در 6 سطح (صفر، 2-، 4-، 6-، 8- و 10- بار) بودند. نتایج نشان داد که با افزایش شدت تنش شوری و خشکی به‌صورت معنی داری از درصد و سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه و ساقه چه، طول گیاهچه و شاخص بنیه گیاهچه تاج خروس کاسته شد (P<0.05). با افزایش شدت تنش شوری و خشکی از 2- بار به 10- بار، درصد جوانه زنی به ترتیب 96 و 100 درصد نسبت به شاهد کاسته شد. بیشترین طول گیاهچه (71/7 سانتی‌متر) در تیمار شاهد مشاهده شد و با افزایش شدت تنش به 10- بار در تنش شوری به 52/1 سانتی متر و در تنش خشکی به صفر رسید. برازش مدل سه پارامتری، رابطه بین سطوح مختلف تنش با درصد جوانه زنی و سرعت جوانه زنی را توجیه نمود. پارامتر X50 مدل نشان داد که تنش شوری و خشکی به ترتیب در پتانسیل های 58/3- و 75/3- بار منجر به کاهش 50 درصدی حداکثر جوانهزنی شدند. کاهش 50 درصدی سرعت جوانه زنی در تنش شوری و خشکی به ترتیب در پتانسیل های 58/2- و 88/2 – بار مشاهده شد که نشان‌دهنده تأثیر بیشتر تنش خشکی بر تاج خروس میباشد.
جنبه های نوآوری:
- بررسی خصوصیات جوانه زنی گیاهچه علف هرز تاج خروس ریشه قرمز تحت تنش شوری و خشکی.
- تنش خشکی درصد جوانه زنی علف هرز تاج خروس ریشه قرمز را کاهش می‌دهد.
جلد 6، شماره 1 - ( 6-1398 )
چکیده مبسوط
مقدمه: کاتوس (علف خرس)، علف‌هرزی چندساله با نام علمی Cynanchum acutum L. میباشد. کاتوس از طریق تولید مثل زایشی و تکثیر رویشی بقای خود را حفظ می‌کند. این علف‌هرز عمل برداشت را در بسیاری از محصولات کشاورزی از جمله پنبه، ذرت، چغندرقند و گندم با مشکلاتی روبرو می‌کند. در سال‌های اخیر این علف‌هرز در مزارع نیشکر باعث خسارت فراوانی شده است. اهمیت شرایط محیطی و نقش آن در کنترل علف‌های هرز می‌تواند مهم باشد، لذا هدف از انجام این پژوهش بررسی تاثیرات تنشهای خشکی و شوری بر ویژگی‌های جوانهزنی بذر این علف‌هرز میباشد.
مواد و روشها: به‌منظور بررسی اثر تنش شوری و خشکی بر بذر علف‌هرز کاتوس دو آزمایش جداگانه در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در سال 1394 - 1393 در آزمایشگاه بخش مطالعات کاربردی کشت و صنعت نیشکر حکیم فارابی خوزستان انجام گرفت. این آزمایش روی بذر علف‌هرز کاتوس جهت تعیین آستانه تحمل به تنش شوری و خشکی و شناخت بهتر اکولوژی بذر علف‌هرز کاتوس اجرا گردید. تیمارهای آزمایش اول شامل سطوح مختلف تنش شوری (صفر، 5/2، 5/4، 5/6، 5/8، 5/12، 5/16 و 5/20 دسی زیمنس بر متر) و آزمایش دوم شامل 7 سطح تنش خشکی (پتانسیل اسمزی) (صفر، 1-، 3-، 6-، 9-، 12- و 15- بار) بودند.
یافته‌ها: نتایج آزمایش شوری نشان داد که با افزایش تنش شوری از صفر به 5/20 دسی زیمنس بر متر صفات درصد جوانهزنی، طول ریشهچه، طول‌ساقه‌چه و وزن گیاهچه کاتوس به‌ترتیب 61، 80، 91 و 99 درصد نسبت به شاهد کاهش یافت. نتایج آزمایش خشکی نشان داد که با افزایش تنش خشکی از صفر به 15- بار کلیه صفات مورد مطالعه (درصد جوانهزنی، طول ریشهچه، طول‌ساقه‌چه و وزن گیاهچه) کاتوس 100 درصد نسبت به شاهد کاهش یافت و جوانهزنی مشاهده نشد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که در کلیه صفات، بین سطوح شوری و خشکی مختلف اختلاف معنی‌داری در سطح خطای یک درصد وجود داشت. در این آزمایش در تنش شوری در اکثر صفات به‌خصوص طول ریشهچه از مقدار سطح شوری از 5/8 دسی زیمنس بر متر به بعد و در تنش خشکی از سطح خشکی 3- بار به بعد روند کاهشی سریع‌تری داشتند.
نتیجه‌گیری: در نهایت به نظر می‌رسد که شناخت کافی در خصوص این علف‌هرز در جهت اتخاذ بهترین شیوه صحیح مبارزه مدیریتی و همچنین ارزیابی تاثیر تنشهای محیطی بخصوص پاسخ به شوری و خشکی بذر این علف‌هرز می‌تواند ما را در یافتن روشهای کنترل جدید یاری نماید. این می‌تواند به عنوان یک رهیافت اکولوژیکی مناسب و دوست دار محیط زیست در راستای کاهش مواد شیمیایی در کشاورزی پایدار استفاده شود. همچنین با توجه به تحمل کم این علف هرز به شوری و خشکی (بخصوص خشکی)، می‌تواند در برنامه‌های مدیریت علف هرز استفاده شود. به طور کلی با توجه به نتایج این تحقیق می‌توان اظهار داشت که در اکثر صفات آستانه تحمل این علف‌هرز به شوری بذر و خشکی به ترتیب 5/12 دسی زیمنس بر متر و 6- بار به دست آمد. با تبدیل واحد شوری به خشکی، می‌توان نتیجه گرفت حساسیت این علف‌هرز به شوری بیشتر از تنش خشکی است.
جنبه‌های نوآوری:
1-بررسی خصوصیات جوانهزنی علف‌هرز کاتوس تحت تنش شوری و خشکی
2-تعیین آستانه تحمل جوانهزنی بذر گیاه کاتوس به شوری و خشکی
جلد 7، شماره 1 - ( 6-1399 )
مقدمه: جوانه زنی و استقرار گیاهچه از اولین مراحل رشد گیاهان زراعی است که به تنشهای شوری و خشکی حساسیت بالایی دارند. از طرف دیگر سختی بذر بر کیفیت جوانهزنی گیاهان تأثیر می‌گذارد. هدف این مطالعه بررسی تأثیر روشهای پیش‌تیماردهی بذر بر ویژگی‌های جوانهزنی یونجه یکساله بود.
مواد و روشها: در این مطالعه تأثیر روشهای آمادهسازی خراشدهی (سنباده، چاقو و ماسه)، سرمادهی (0، 5-، 10- و 15- درجه سلسیوس)، امواج فراصوت (3، 6، 9، 12 و 15 دقیقه) و میدان مغناطیسی (در دو سطح 125 و 250 میلی تسلا و در زمانهای 6، 12، 18 و 24 ساعت) بر جوانهزنی یونجه یکساله در آزمایش‌های جداگانه تحت تأثیر سطوح تنشهای شوری و خشکی (0، 3-، 6-، 9- و 12- بار) بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار بررسی گردید. تعداد 20 بذر در هر پتری برای هر تیمار استفاده شد. گیاهچه‌ها در اتاقک رشد و در دمای 3/0+ 18/20 درجه سلسیوس نگهداری شدند. پس از ده روز وزن خشک گیاهچه بعد از قرارگیری در آون در دمای 70 درجه سلسیوس توزین شد. طول ریشهچه، طول ساقهچه، درصد جوانهزنی، سرعت رشد گیاهچه، وزن ذخایر پویا شده، درصد تخلیه ذخایر بذر و راندمان پویایی ذخایر بذر اندازه‌گیری شدند.
یافته‌ها: بر اساس نتایج اولیه و با استفاده از روش تاگوچی، تیمارهای سرمادهی 15- درجه سلسیوس در هر دو تنش شوری و خشکی؛ تیمار 6 و 9 دقیقه قرار گرفتن در معرض امواج فراصوت در آزمایش تنش شوری خشکی؛ و شدت میدان مغناطیسی 250 میلی‌تسلا به مدت 6 و 9 ساعت به‌ترتیب در بررسی اثر تنش شوری و خشکی انتخاب شدند. در آزمایش تنش شوری بیشترین طول ریشهچه (47/23 میلیمتر)، طول ساقهچه (76/15 میلیمتر)، وزن ذخایر پویا شده (119/0 میلی‌گرم در بذر) و درصد تخلیه ذخایر بذر (9/58 درصد) در تیمار خراشدهی، بیشترین درصد جوانهزنی (2/47 درصد) در تیمار شاهد، بیشترین وزن خشک گیاهچه (195/0 میلی‌گرم) در تیمار میدان مغناطیسی و بیشترین راندمان پویایی ذخایر بذر (665/0 میلی‌گرم بر میلی‌گرم در بذر) در تیمار فراصوت مشاهده گردید. در آزمایش تنش خشکی بیشترین طول ریشهچه (84/22 میلیمتر)، طول ساقهچه (09/8 میلیمتر)، درصد جوانهزنی (9/49 درصد)، وزن ذخایر پویا شده بذر (096/0 میلی‌گرم در بذر) و درصد تخلیه ذخایر بذر (1/43 درصد) در تیمار فراصوت، بیشترین وزن خشک گیاهچه (09/0 میلی‌گرم) در تیمار میدان مغناطیسی و بیشترین راندمان پویایی ذخایر بذر (516/0 میلی‌گرم بر میلی‌گرم بذر) در تیمار شاهد مشاهده گردید.
نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج رابطه مستقیمی بین کاهش وزن خشک گیاهچه و کاهش پویایی ذخایر بذر وجود دارد، اما دو تیمار خراشدهی و امواج فراصوت به‌ترتیب در مقاومت گیاهچه‌ها به تنش شوری و خشکی تأثیر معنی‌داری داشتند. همچنین مشخص گردید که، استفاده از امواج فراصوت و خراشدهی درصد جوانهزنی را افزایش داد. بنابراین گیاهچه‌های قوی‌تر تولید شده، که مقاومت بیشتری در مقابل تنشهای شوری و خشکی نشان دادند. تفاوت بین تیمارها در قالب جوانهزنی و رشد گیاهچه همزمان با افزایش شدت تنش، افزایش یافت. این ویژگی‌ها منجر به افزایش پویایی ذخایر بذر گردید. همچنین روشهای پیش‌تیماردهی باعث افزایش طول کوتیلدون و تقویت بنیه گیاهچه گردیدند. با توجه به نتایج به‌دست آمده می‌بایست مطالعات بیشتری در رابطه با فعالیت آنزیم‌ها و یا هورمون‌های موثر بر پویایی ذخایر بذر در مواجهه با تنشهای شوری و خشکی صورت پذیرد.
جنبه‌های نوآوری:
1- حساس‌ترین مرحله رشد گیاه یونجه یکساله (مرحله تولید گیاهچه) نسبت به تنشهای شوری و خشکی ارزیابی شد.
2- پیش‌تیمارهای مختلف برای بهبود جوانهزنی یونجه یکساله جهت ورود به تناوب زراعی در مناطق خشک و نیمه‌خشک با توجه به خودبذر بودن و کوتاه بودن دوره رشد آن بررسی شد.
جلد 9، شماره 1 - ( 6-1401 )
مقدمه: تنش خشکی، به‌عنوان یک تنش غیرزنده و چندبعدی، اثرات شدیدی بر رشد و نمو گیاهان دارد. یکی از راه‌کارهای جدید در مدیریت تنش خشکی استفاده از نانو ذرات عناصر است. نانو ذرات با نفوذ در بذر باعث افزایش جذب آب مواد مغذی و درنهایت باعث بهبود جوانهزنی می‌شوند. پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر غلظتهای مختلف نانوذره دی‌اکسید تیتانیوم در تعدیل اثرات منفی تنش خشکی بر شاخص‌های جوانهزنی گیاه نخود انجام‌شده است.
مواد روشها: آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار روی بذر نخود رقم آرمان در پژوهشکده علوم گیاهی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1398 انجام شد. بذرها با غلظتهای صفر، 5، 10، 15 و 20 میلی‌گرم در لیتر دی‌اکسید تیتانیوم به مدت 24 ساعت پرایمینگ شدند. سپس بذرها درون ظروف پتری سترون کشت گردید. تنش خشکی با استفاده از پلی‌اتیلن گلیکول 6000 با پتانسیل اسمزی صفر، 2-، 4- و 8- بار اعمال شد.
یافته‌ها: نتایج تجزیه واریانس نشان داد که برهمکنش تنش خشکی و کاربرد نانوذرات دی‌اکسید تیتانیوم بر درصد جوانهزنی، شاخص بنیه بذر، طول گیاهچه، طول ریشهچه و وزن خشک ریشهچه معنی‌داری شد. تمامی صفات مرتبط با جوانهزنی تحت اثرات بازدارنده تنش خشکی قرار گرفتند، از طرفی حضور نانوذرات دی‌اکسید تیتانیوم توانست تا حدودی در بعضی صفات این اثر بازدارندگی را کاهش دهد. درصد جوانهزنی، سرعت جوانهزنی، درصد گیاهچه‌های نرمال، شاخص بنیه بذر، شاخص جوانهزنی، طول محور زیر لپه، طول ریشهچه و وزن خشک ریشهچه با اعمال تنش کاهش یافتند.
نتیجه‌گیری: در تمام سطوح تنش خشکی، غلظت نانوذره دی‌اکسید تیتانیوم تا ۲۰ میلی‌گرم در لیتر، صفاتی مانند درصد جوانهزنی، شاخص بنیه بذر، طول ریشهچه و وزن خشک ریشهچه را به‌صورت معنی‌داری افزایش داد. به نظر می‌رسد نانو ذرات می‌توانند با افزایش تحریک فعالیت‌های سلولی باعث افزایش تبدیل مواد ذخیره‌ای به مواد قابل‌انتقال و درنهایت بهبود ویژگی‌های جوانهزنی گردند؛ بنابراین در شرایط تنش خشکی، کاربرد نانو ذرات دی‌اکسید تیتانیوم تا غلظت ۲۰ میلی‌گرم در لیتر می‌تواند تا حدودی اثرات منفی ناشی از تنش خشکی را بر صفات جوانهزنی نخود کاهش دهد.
جنبه‌های نوآوری:
1- درصد جوانهزنی و شاخص بنیه بذر نخود با کاربرد نانوذره دی‌اکسید تیتانیوم تا ۲۰ میلی‌گرم در لیتر در تمام سطوح تنش خشکی افزایش یافت.
2- طول ریشهچه و وزن خشک ریشهچه بذر نخود با کاربرد نانوذره دی‌اکسید تیتانیوم افزایش یافت.
3- اثرات منفی تنش خشکی بر جوانه زنی بذر نخود با کاربرد نانوذره دی‌اکسید تیتانیوم کاهش یافت.
جلد 9، شماره 2 - ( 12-1401 )
مقدمه: عدس الملک گیاهی دولپه، یکساله و دگر گردهافشان بوده که بطور عمده در ایران در استانهای فارس، خوزستان و آذربایجان شرقی یافت می شود. بذر این گیاه در درمان کلسترول و قند خون کاربرد دارد. تنشهای غیرزنده مانند شوری از عوامل مهم در کاهش رشد گیاهان به شمار می روند. هر چند شوری می تواند بر رشد گیاه تاثیر بسزایی داشته باشد اما شدت آن به طول مدت شوری، نوع املاح، گونه گیاهی و مرحله رشد گیاه وابسته است. در فرآیند جوانه زنی بذر بیشترین اثر تنش شوری بر درصد و سرعت جوانه زنی و طول ریشه چه و ساقه چه در گیاه می باشد زیرا افزایش غلظت یون در محیط رشد گیاه سبب پایین آمدن پتانسیل آب محیط شده و همچنین برخی از یونها سبب بروز سمیت در گیاهان می گردند. لذا بررسی وضعیت جوانه زنی گیاهان در شرایط تنش شوری و کاربرد ترکیباتی مانند اسید سالیسیلیک در جهت افزایش مقاومت گیاهان به تنش در مناطق شور می تواند راهنمای کشت گیاهان در شرایط فوق باشد. به همین منظور مطالعه اثر اسید سالیسیلیک بر جوانهزنی و پارامترهای رشد عدس الملک در شرایط شوری به عنوان هدف این تحقیق در نظر گرفته شد.
مواد و روشها: آزمایش حاضر بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در 3 تکرار در شرایط ژرمیناتور در آزمایشگاه مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس انجام گردید. تیمارهای آزمایش شامل 5 سطح تنش شوری (پتانسیلهای اسمزی صفر، 3/0 -، 6/0 -، 9/0 - و 2/1 - مگاپاسکال) و 3 سطح اسید سالیسیلیک (صفر، 1 و 2 میلیمولار) که بذرها به مدت 24 ساعت در محلول مربوطه خیسانده شد بودند. پس از اتمام دوره آزمایش (هشت روز)، درصد و سرعت جوانه زنی، ضریب سرعت جوانه زنی، شاخص بنیه بذر، طول و وزن تر و خشک ریشه چه و ساقه چه اندازه گیری و محاسبه گردید.
یافته ها: نتایج نشان داد که کلیه پاسخهای گیاهی تحت تاثیر پتانسیلهای اسمزی مختلف کاهش معنی داری در سطح یک درصد در مقایسه با نمونه شاهد را نشان دادند. درصد جوانه زنی 11/91 درصد به عنوان بالاترین میانگین جوانه زنی در شرایط عدم تنش شوری و با کاربرد 1 میلی مولار اسید سالیسیلیک بدست آمد. در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﻴﻦ میانگینهای مربوط به اثر اسید سالیسیلیک، کمترین میانگین طول ساقه چه (35/6 میلیمتر) مربوط به تیمار شاهد و بیشترین آن (88/10 میلیمتر) مربوط به محلول 1 میلیمولار اسید سالیسیلیک بدست آمد که بیانگر 34/71 درصد افزایش می باشد. همچنین خیساندن بذرها توسط اسید سالیسیلیک باعث 98/84 درصد افزایش در وزن تر ریشهچه شد. افزایش سطح تنش شوری به ترتیب سبب 30/96 و 62/94 درصد کاهش در میانگینهای وزن خشک ریشه چه و ساقه چه گردید.
نتیجه گیری: خیساندن بذرهای عدس الملک بومی طالخونچه اصفهان توسط اسید سالیسیلیک باعث بهبود جوانه زنی در شرایط تنش شوری گردید. بنابراین قرار دادن بذرها قبل از کاشت در محلول یک میلی مولار اسید سالیسیلیک می تواند جهت بهبود جوانه زنی بذر عدس الملک تحت شرایط تنش شوری مورد استفاده قرار گیرد.
جنبه های نوآوری:
1- مناسبترین غلظت اسید سالیسیلیک جهت خیساندن بذر به منظور افزایش مقاومت گیاهان به تنش شوری غلظت یک میلیمولار میباشد.
2- خیساندن بذر عدسالملک در محلول اسید سالیسیلیک قبل از کاشت سبب افزایش در جوانهزنی، شاخص بنیه بذر و طول و وزن ریشهچه و ساقهچه در شرایط تنش شوری و همچنین در شرایط غیر شوری میگردد.
| صفحه 1 از 1 |
پایگاه های مرتبط
کلمات کلیدی
فیزیولوژی بذر, اکولوژی بذر, علوم و تکنولوژی بذر, مدلسازی, سلامت بذر, شاخص‌های جوانهزنی, پرایمینگ, شکست خواب بذر, انبارداری بذر, زوال بذر
کلیه حقوق این وب سایت متعلق به مجله پژوهشهای بذر ایران می باشد.
طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق
© 2024 CC BY-NC 4.0 | Iranian Journal of Seed Research
Designed & Developed by : Yektaweb
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.