31 نتیجه برای تنش
اعظم رومانی، سید محمدرضا احتشامی،
جلد 1، شماره 1 - ( 3-1393 )
چکیده
بهمنظور بررسی اثر سطوح مختلف تنش شوری بر صفات جوانهزنی و رشد اولیه بذر شنبلیله، آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در آزمایشگاه زراعت دانشکده کشاورزی دانشگاه گیلان انجام شد. تیمارهای مورد استفاده شامل: سطوح مختلف تنش شوری (0، 2/0-، 4/0-، 6/0-، 8/0-، 1-، 2/1-، 4/1-، 6/1- و 8/1- مگاپاسکال) ناشی از کلرید سدیم بودند. نتایج بهدست آمده نشان داد که با افزایش سطوح شوری درصد جوانهزنی، سرعت جوانهزنی، انرژی جوانهزنی، شاخص میزان جوانهزنی، درصد آب بافت گیاهچه، طول گیاهچه، وزن تر و خشک گیاهچه و شاخص بنیه بذر بهطور معنیداری کاهش یافت. اگر چه سطوح شوری (2/0- و 4/0- مگاپاسکال) از طریق تحریک رشد اولیه، میزان وزن خشک و تر گیاهچه را نسبت به شاهد افزایش دادند. بهعلاوه کاهش میزان جوانهزنی، روندی افزایشی را نسبت به تیمار شاهد داشت. بررسی نتایج ضرایب همبستگی بین صفات مورد مطالعه نشان داد که بین درصد جوانهزنی با دیگر مؤلفههای جوانهزنی بهجز میزان کاهش جوانهزنی همبستگی مثبت و معنیداری برقرار بود. بهطورکلی نتایج آزمایش نشان داد که بذر شنبلیله در زمان جوانهزنی، میزان شوری تا 2/1- مگاپاسکال (9/38 دسیزیمنس بر متر) را میتواند تحمل کند.
حمداله اسکندری، اشرف عالی زاده امرایی،
جلد 1، شماره 1 - ( 3-1393 )
چکیده
اثر پیشتیمار بر جوانهزنی و رشد اولیه گیاهچه ارزن در شرایط تنش خشکی و شوری در آزمایشگاه مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل سه عاملی بر پایه طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار انجام گرفت. عامل اول پرایمینگ بذر (شاهد، پیشتیمار آب و پرایمینگ با نیترات پتاسیم)، عامل دوم تنش خشکی و شوری (اعمال شده با پلی اتیلن گلیکول 6000 و کلرید سدیم) و عامل سوم سطوح پتانسیل اسمزی (صفر، 3/0-، 6/0-، 9/0- و 2/1- مگاپاسکل) بود. نتایج نشان داد که جوانهزنی بذر ارزن تحت تأثیر کاهش پتانسیل اسمزی قرار گرفت. به طوری که با کاهش پتانسیل اسمزی، عملکرد جوانهزنی نیز کاهش یافت. پاسخ جوانهزنی بذر ارزن در شرایط تنش خشکی و شوری متفاوت بود. به طوری که بذور در تمامی غلظتهای کلرید سدیم جوانه زدند؛ اما در شرایط تنش خشکی، جوانهزنی بذور پیشتیمار نشده و پرایمینگ شده با نیترات پتاسیم، از پتانسیل اسمزی 6/0- مگاپاسکال و کمتر، متوقف شد. به عبارت دیگر، اثر تنش خشکی بر کاهش جوانهزنی بیشتر از تنش شوری بود. با این حال، هر دو روش پرایمینگ (آب و نیترات پتاسیم) عملکرد جوانهزنی بذر ارزن را در شرایط تنش خشکی و شوری بهبود بخشیدند که در این مورد اثر پیشتیمار آبی بیشتر از پیشتیمار با نیترات پتاسیم بود.
منصور تقوایی، ندا علی اولاد،
جلد 1، شماره 2 - ( 11-1393 )
چکیده
تریتیپایرم یک گیاه یکساله مناسب جهت تولید علوفه در مناطق خشک و نیمه خشک معرفی شده است. اثرات تنش خشکی بر بنیه اولیه لاینهای اولیه تریتیپایرم در کشت گلدانی در محیط آزاد بهصورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1391 مورد بررسی قرار گرفت. فاکتورها شامل تنش خشکی در چهار سطح (شاهد یا رطوبت معادل 100 درصد ظرفیت مزرعه، رطوبت در حد 75، 50 و 25 درصد ظرفیت مزرعه) و لاینهای اولیه تریتیپایرم در 13 سطح ((St/b)(Cr/b)F4، (Ma/b)(Cr/b)F4، (Ma/b)(Cr/b)F3، (Ka/b)(Cr/b)F2، (Ka/b)(Cr/b)F3، (Ka/b)(Cr/b)F5، (Ka/b)(Cr/b)F6، La(4b,4d)/b، St/b، Cr/b، La/b، Ka/b ، Az/b) بود. نتایج نشان داد که تنش خشکی تأثیر معنیداری بر صفات گیاه داشت. بهطوری که طول ساقه، طول ریشه، وزن خشک ساقه، ریشه و گیاه، شاخص بنیه طولی و شاخص بنیه وزنی گیاه را به طور معنیداری کاهش داد. مقایسه میانگینها نشان داد که لاینهای اولیه (Az/b)(Cr/b)F5 و Az/bبهترتیب حساسترین و متحملترین لاین به تنش خشکی در مرحله رشد اولیه میباشد. اگرچه پاسخ لاینهای تریتیپایرم به سطوح مختلف خشکی متفاوت بود؛ اما نتایج نشان داد که لاینهای اولیه تریتیپایرم در مرحله سبزشدن به تنش خشکی حساس هستند.
لیلا اصلانی، مصطفی مبلی، محمد سلیمانی،
جلد 2، شماره 1 - ( 6-1394 )
چکیده
اثر اسپرمیدین بر جوانهزنی بذور سه رقم خیار تحت تنش سرما، به صورت آزمایش فاکتوریل 3×4 در قالب طرح کاملا تصادفی در چهار تکرار مطالعه شد. فاکتور اول شامل چهار غلظت صفر (شاهد)، 1/0، 5/0 و 1 میلیمولار اسپرمیدین و فاکتور دوم شامل سه رقم خیار ’امپراتور‘، ’امیران‘ و ’رشید‘ بود. به این منظور تعداد 50 عدد بذر هر رقم خیار بر روی کاغذ صافی و درون پتریدیشهای استریل قرار داده شد و به هر پتریدیش محلول اسپرمیدین مربوط به همان تیمار اضافه شد. تمام پتریها تا پایان دوره آزمایش درون انکوباتور در دمای 13 درجه سلسیوس نگهداری و در طول مدت آزمایش تعداد بذور جوانه زده در هر روز شمارش شد. در پایان آزمایش ویژگیهای درصد جوانهزنی، طول ساقهچه و ریشهچه، وزن تر و خشک ساقهچه و ریشهچه اندازهگیری شد. نتایج نشان داد که تیمار بذور رقم ’رشید‘ با اسپرمیدین در غلظت 1/0 میلیمولار باعث افزایش درصد جوانهزنی، طول ساقهچه و ریشهچه، وزن تر و خشک ریشهچه در مقایسه با شاهد شد. تیمار بذور با غلظت 1 میلیمولار اسپرمیدین اثرات بازدارندهای بر کلیه ویژگیهای اندازهگیری شده در رقم ’رشید‘ داشت. اما در رقم ’امیران‘ تنها باعث کاهش درصد جوانهزنی، طول ساقهچه و ریشهچه، وزن تر و خشک ریشهچه شد.
راهله احمدپور، سعید رضا حسین زاده، نظام آرمند، ابراهیم فانی، فریبا نوعدوست،
جلد 2، شماره 1 - ( 6-1394 )
چکیده
جوانهزنی و سبز شدن سریع بذر، یک عامل مهم و تعیین کننده در عملکرد نهایی گیاهان است. در این راستا به منظور بررسی اثر سطوح مختلف متانول و تنش خشکی بر شاخصهای جوانهزنی عدس (رقم گچساران) آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال 1393 در دانشگاه صنعتی خاتمالانبیاء بهبهان به اجراء درآمد. فاکتورها عبارتاند از تیمار متانول با 4 سطح شاهد (بدون متانول)، 5، 10 و 15 درصد حجمی و عامل خشکی نیز شامل 4 سطح (0، 3- ، 6- و 9- بار) که توسط پلی اتیلن گلایکول ایجاد شد. نتایج نشان داد بین سطوح مختلف متانول اختلاف معنیداری از نظر درصد جوانهزنی، طول ریشهچه، وزن خشک ریشهچه، سطح و قطر ریشهچه وجود داشت. غلظتهای مختلف متانول به ترتیب موجب کاهش معنیدار در کلیه صفات مورد بررسی نسبت به سطح شاهد شد. تنش خشکی در سطح 9- بار موجب کاهش معنیداری در درصد جوانهزنی، طول ریشهچه، وزن خشک ریشهچه، سطح و قطر ریشهچه نسبت به دیگر سطوح شد. سطح بدون کاربرد متانول در شرایط بدون تنش خشکی در تمامی صفات نسبت به دیگر سطوح برتری نشان داد. در این تحقیق مشاهده شد که متانول در شرایط بدون تنش و تنش خشکی اثرات منفی بر شاخصهای جوانهزنی گیاه عدس دارد.
راهله احمدپور، نظام آرمند، سعید رضا حسین زاده،
جلد 2، شماره 2 - ( 12-1394 )
چکیده
بهمنظور بررسی برهمکنش سطوح مختلف عصاره آبی ورمی کمپوست و تنش شوری بر شاخصهای جوانهزنی نخود (رقم کرج) آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتورهای آزمایش شامل: 4 سطح مختلف از عصاره ورمی کمپوست شامل (صفر، 5، 10 و 20 درصد حجمی) و 4 غلظت شوری: صفر، 30، 60 و 90 میلی مول بر لیتر کلرید سدیم بود. نتایج نشان داد بین سطوح مختلف عصاره ورمی کمپوست و تنش شوری اختلاف معنیداری (در سطح احتمال 1 درصد) از نظر درصد جوانهزنی، طول ساقهچه و وزن خشک ساقهچه وجود داشت. تنش شوری در سطح 90 میلی مول بر لیتر کلرید سدیم منجر به کاهش معنیداری در کلیه صفات مورد بررسی نسبت به شرایط بدون تنش شوری شد. برهمکنش عصاره ورمی کمپوست و تنش شوری تأثیر معنیداری (در سطح احتمال 5 درصد) بر میزان سرعت جوانهزنی، طول ریشهچه، وزن خشک ریشهچه و آندوسپرم مصرفی داشت. عصاره ورمی کمپوست با سطح 5 درصد حجمی در تیمارهای تنش شوری ملایم (30 میلی مول بر لیتر کلرید سدیم) و بدون تنش شوری، موجب افزایش معنیداری در میزان طول ریشهچه، وزن خشک ریشهچه و آندوسپرم مصرفی نسبت به سطح صفر شد.
علی قاطعی، قاسم پرمون، زهرا امین دلدار، هادی قمری،
جلد 2، شماره 2 - ( 12-1394 )
چکیده
بهمنظور بررسی اثر هیدروپرایمینگ بذر بر مؤلفههای جوانهزنی و رشد بذر ماش (رقم هندی) تحت شرایط تنش شوری، آزمایشی بهصورت فاکتوریل با طرح پایه کاملاً تصادفی با 3 تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه رامین اجرا شد. در این آزمایش تیمارها شامل اندازه متفاوت بذر ماش در دو سطح (کوچک و بزرگ) در شرایط هیدروپرایمینگ در سه سطح (1، 5/1 و 3 ساعت) و تنش شوری در 4 سطح (صفر، 3، 6 و 9 میلیموس) درنظر گرفته شد. نتایج نشان داد که با افزایش تنش شوری تمامی مؤلفههای جوانهزنی مورد بررسی در این آزمایش کاهش یافت، اما میزان این کاهش برای بذرهایی که مدت زمان بیشتری پرایم شده، کمتر بود. همچنین در تمامی صفات مورد مطالعه در این آزمایش بذرهای کوچک نسبت به بذرهای با اندازه بزرگتر واکنش بهتری را نشان دادند. بهطور کلی هیدروپرایم بذرهای ماش باعث بهبود مؤلفههای جوانهزنی در شرایط تنش شوری شد. نتایج این آزمایش نشان داد که در شرایط نامساعد محیطی از جمله تنش شوری، میتوان با اعمال تیمار هیدروپرایمینگ در بذر ماش، شرایط متابولیکی بهتری ایجاد نمود. این تغییرات سبب بهبود و تسریع جوانهزنی و همچنین استقرار بهتر گیاهچهها میشود.
فاطمه علی یاری، علی سلطانی، مهرداد زرافشار،
جلد 2، شماره 2 - ( 12-1394 )
چکیده
در یک جنگلکاری اصولی انتخاب گونهی مناسب و سازگار با شرایط محیط، با توان زندهمانی بالا و رشد مطلوب از اهمیت ویژهای برخوردار است. لازمهی این انتخاب اصولی پیشبینی الگوهای جوانهزنی بذر است که از آن میتوان به مدل زمان- رطوبت- دمایی جوانهزنی بذر اشاره کرد. در این تحقیق الگوی رفتاری جوانهزنی بذر سرونقرهای در چهار تکرار 50 بذری داخل پتری دیشهای 11 سانتیمتری و در دستگاه انکوباتور با اعمال پنج سطح تنش خشکی (صفر، 5/0-، 1-، 5/1-، 2- مگاپاسکال) و دمایی (10، 15، 20، 25، 30 درجه سانتیگراد) بررسی شد. در این آزمایش دمای بهینه (To) و دمای پایهی مورد نیاز جوانهزنی (Tb)، مقدار ثابت رطوبت-زمانی (θH) و مقدار زمانی-رطوبت-دمایی (θHT) اندازهگیری شد. نتایج نشان داد که دمای بهینه و پایه لازم برای جوانهزنی به ترتیب برابر با 5/0 ±23/19 و 0/0±54/6 درجه سانتیگراد است. مقدار ثابت رطوبت- زمانی برای این گونه 11/0±29/0 میباشد. طبق نتایج به دست آمده عامل دما و پتانسیل آبی بهصورت مستقل و همزمان بر میانگین زمان جوانهزنی و درصد جوانهزنی بذر این گونه اثر میگذارد. مقدار زمان- رطوبت- دمایی با توجه به معادلهی θHT=[(Ψ-Ψb(g))(T-Tb)]tg تعیین شد که میزان آن برابر با 3/126 مگاپاسکال درجه سانتیگراد روز (MPa°C.d) با ضریب تبیین 87/0 به دست آمد. در نهایت کارایی مدل رطوبت-دمایی برای این گونه تأیید شد.
نسرین فرهادی، احمد استاجی، سعیده علیزاده سالطه،
جلد 3، شماره 1 - ( 6-1395 )
چکیده
پیشتیمار بذور با اسید سالیسیلیک نقش مهمی در بهبود جوانهزنی و افزایش مقاومت گیاهان در برابر تنشهای محیطی دارد. بهمنظور بررسی اثر پیش تیمار سالیسیلیک اسید بر جوانهزنی بذر ماریتیغال تحت شرایط تنش شوری و خشکی آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. تیمارهای آزمایش شامل 4 سطح سالیسیلیک اسید (0، 100، 200 و 300 میلیگرم در لیتر) و تنش شوری و خشکی هر کدام با 4 سطح (0، 4-، 6- و 8- بار) بودند. نتایج نشان داد اثر متقابل پیش تیمار سالیسیلیک اسید با تنش شوری و خشکی در سطح احتمال 1% معنیدار است. سطح بالای تنش شوری (8- بار) منجر به کاهش درصد و سرعت جوانهزنی، طول ریشهچه و ساقهچه، ضریب آلومتری و وزن خشک در گیاهچههای ماریتیغال شد. همچنین درصد جوانهزنی، طول ساقهچه و ضریب آلومتری در هر سه سطح تنش خشکی کاهش یافتند. پیشتیمار بذور با غلظت 200 و 300 میلیگرم در لیتر سالیسیلیک اسید در سطوح بالای شوری (6- و 8- بار) درصد جوانهزنی را نسبت به شرایط تنش بدون پیش تیمار بهطور معنیداری افزایش داد، همچنین در شرایط تنش خشکی، پیشتیمار با هر سه سطح سالیسیلیک اسید در هر سه سطح خشکی موجب افزایش معنیدار درصد جوانهزنی نسبت به شرایط تنش بدون پیش تیمار گردید. نتایج حاصله از این آزمایش نشان داد که پیش تیمار بذر با سالیسیلیک اسید میتواند منجر به افزایش معنیدار تحمل ماریتیغال نسبت به تنش شوری و خشکی در مرحله جوانهزنی گردد.
سمیه رستگار، اکبر پیکری،
جلد 3، شماره 1 - ( 6-1395 )
چکیده
بهمنظور بررسی تحمل به شوری سه گیاه زینتی کروپسیس (Coreopsis grandiflora)، تاج خروس (Celosia cristata) و شببو (Matthiola incana) در مرحله جوانهزنی، آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه دانشگاه هرمزگان در سال 1394 اجرا گردید. اعمال تنش شوری با استفاده از رقیقسازی آب دریا در سطح 3، 6، 9 و 12 دسی زیمنس بر متر و آب مقطر بهعنوان شاهد انجام شد. در این تحقیق مؤلفههای مختلف جوانهزنی بذر شامل درصد جوانهزنی، سرعت جوانهزنی، متوسط زمان لازم برای جوانهزنی، شاخص بنیه بذر، طول ریشهچه و ساقهچه، وزنتر و خشک گیاهچه اندازهگیری شدند. در گیاه کروپسیس درصد جوانهزنی، سرعت جوانهزنی، شاخص بنیه بذر و وزن خشک گیاهچه در سطوح مختلف شوری تفاوت معنیداری با شاهد نشان دادند. در گیاه تاج خروس درصد جوانهزنی، شاخص بینه بذر، طول ساقهچه تا سطح شوری 9 دسی زیمنس بر متر تفاوت معنیداری با شاهد نشان نداد؛ اما با افزایش سطح شوری (ds/m 9) کاهش معنیداری در صفات ذکر شده مشاهده شد. بهطوری که درصد جوانهزنی نسبت به شاهد 6/24 درصد کاهش یافت. وزنتر و خشک گیاهچه تاج خروس در سطوح مختلف شوری تفاوت معنیداری با شاهد نشان نداند. تأثیر شوری بر درصد جوانهزنی شببو نیز در سطوح مختلف شوری معنیداری نبود. گرچه سرعت جوانهزنی بهتدریج با افزایش شوری کاهش یافت. بهطوری که از 2/11 در شاهد به 6/6 در سطح شوری 12 دسی زیمنس بر متر کاهش یافت. بهطور کلی بر اساس نتایج به دست آمده شب بو و کروپسیس در مقایسه با تاج خروس تحمل بیشتری نسبت به شوری نشان دادند.
اسد معصومی اصل، زهره چهابکاری، سکینه خلیلی، رضا امیری فهلیانی،
جلد 4، شماره 1 - ( 6-1396 )
چکیده
تنش شوری از جمله تنشهای محیطی است که کشت برنج را محدود میکند. بررسی وضعیت تحمل و حساسیت در بوتههای نسل تفرق، یکی از راههای دستیابی به ارقام متحمل میباشد. بهمنظور بررسی تأثیر تنش شوری (80 میلیمولار کلرید سدیم) روی نتاج نسل دوم حاصل از تلاقی سه رقم برنج (دولار با 304 و غریب با 304) و مقایسه آنها با والدین و دستهبندی آنها از نظر تحمل به شوری، ابتدا آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با 4 تکرار انجام شد تیمارها شامل والدین تلاقی بههمراه دو رقم یاسوج و کامفیروز بود و سپس ارقام شاهد بههمراه نتاج نسل دوم بهصورت آگمنت با طرح پایه کاملاً تصادفی بررسی گردیدند. در مرحله جوانهزنی، رقم دولار در تمامی صفات اندازهگیریشده بهجز درصد جوانهزنی، دارای کمترین مقدار بوده و نسبت به شوری رقمی حساس بود، ولی ارقام غریب و کامفیروز نسبت به شوری متحمل بودند. در هر دو تلاقی، نتاج نسل دوم برای صفات اندازهگیری شده تنوع نشان دادند. مقدار وراثتپذیری عمومی (به ترتیب برای تلاقی دولار با 304 و غریب با 304) برای صفات طول ساقهچه (5/98% و 96%)، طول ریشهچه (8/90% و 86%) و وزنتر ساقهچه (8/95% و 7/92%) بالا بود و در نتیجه میتوان در مورد این صفات انتخاب را بر اساس فنوتیپ انجام داد. مقدار وراثتپذیری عمومی برای صفات وزنتر ساقهچه و طول ریشهچه در نتاج نسل دوم حاصل از تلاقی رقم دولار با رقم 304 بیشتر از نتاج نسل دوم تلاقی غریب با 304 بود. با توجه به وضعیت نتاج نسل دوم و وراثتپذیری بهدستآمده، میتوان نتیجه گرفت که از بین دو تلاقی مزبور، تلاقی دولار با 304 برای اصلاح برنج از نظر تحمل به شوری در مرحله جوانهزنی مفیدتر میباشد.
جنبههای نوآوری:
- برای اولین بار طرح آگمنت در تحقیقی آزمایشگاهی برای بررسی ژنوتیپهای بدون تکرار در نسل تفرق استفاده شد.
- بررسی تحمل و حساسیت ژنوتیپها با توجه به تعریف بازههای آماری انجام شد.
- معرفی تلاقی برتر جهت تکرار در سطح مزرعه شد.
سیده ارحامه فلاح شمسی، همت اله پیردشتی، علی اکبر عبادی، مسعود اصفهانی، محمود رائینی،
جلد 4، شماره 1 - ( 6-1396 )
چکیده
بهمنظور بررسی اثر تنش خشکی در مرحله زایشی بر ویژگیهای جوانهزنی بذر هفت ژنوتیپ برنج، آزمایشی در سال 1394 در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری بر دو گروه از بذرهای حاصل از تیمار تنش و شرایط طبیعی اجرا گردید. نتایج مقایسههای گروهی نشان داد که در بین بذرهای حاصل از شرایط بدون تنش، ارقام بومی شاخص و سرعت جوانهزنی، درصد آب بافت گیاهچه، طول ساقهچه و وزن خشک ریشهچه کمتری از ارقام اصلاحشده داشتند؛ اما از بین بذرهای حاصل از تنش، شاخص و سرعت جوانهزنی ارقام بومی نسبت به ارقام اصلاحشده بیشتر بود. از بین بذرهای رقم حساس و متحمل حاصل از شرایط بدون تنش نیز شاخص، سرعت و درصد جوانهزنی رقم حساس نسبت به ارقام متحمل بیشتر بود. از سوی دیگر، از مقایسه بذرهای تنش دیده رقم حساس و متحمل مشخص گردید که تنش خشکی افزایش زمان تا 10، 50، 90 و 95 درصد جوانهزنی، درصد آب بافت گیاهچه و طول گیاهچه در رقم حساس نسبت به ارقام متحمل را در پی داشته است. در مجموع بهنظر میرسد بروز تنش خشکی در مرحله زایشی بر ویژگیهای جوانهزنی نسل بعد گیاه اثر معنیداری داشت هرچند نوع پاسخ بسته به میزان تحمل ژنوتیپ به تنش و منشأ ژنتیکی آن متفاوت بود.
جنبههای نوآوری:
1- بروز تنش خشکی در مرحله زایشی بر ویژگیهای جوانهزنی بذر تولیدی برنج اثر معنیداری دارد.
2- از بین بذرهای حاصل از تنش، شاخص و سرعت جوانهزنی ارقام بومی نسبت به اصلاحشده برنج بیشتر بود.
3- تنش خشکی افزایش زمان جوانهزنی را در ارقام حساس نسبت به ارقام متحمل برنج در پی داشت.
علی نامور، رئوف سیدشریفی، هاشم هادی،
جلد 4، شماره 2 - ( 12-1396 )
چکیده
به منظور بررسی واکنش ارقام مختلف گندم به تنش شوری در مرحله ی جوانه زنی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار به اجرا درآمد. فاکتورهای مورد بررسی شامل هشت رقم گندم (سای سونز، گاسپارد، فینکان، ام-وی 17، چمران، سرداری، آتیلا4 و آذر2) و شش سطح شوری ناشی از کلریدسدیم (صفر، 25، 50، 100، 150 و 200 میلیمولار) بودند. نتایج حاکی از آن بود که شوری بر تمامی صفات مورد مطالعه (طول ریشه چه و ساقه چه، وزن ریشه چه و ساقه چه، وزن بذر باقیمانده پس از جوانه زنی، وزن گیاهچه، طویلترین ریشه چه و ساقه چه، میانگین تعداد ریشه چه در هر بذر، نسبت وزن ریشه چه به ساقه چه و یکنواختی، سرعت و درصد جوانه زنی) اثر معنی داری داشت. با افزایش میزان شوری تمامی صفات مورد مطالعه، به جز وزن گیاهچه، وزن بذر باقیمانده پس از جوانهزنی و نسبت وزن ریشه چه به ساقه چه روند کاهشی نشان دادند. بالاترین میزان این صفات از شوری 200 میلیمولار به دست آمد. رقم نیز اثر معنی داری بر صفات مورد مطالعه (به جز وزن گیاهچه و وزن بذر باقیمانده پس از جوانه زنی) داشت. رقم چمران دارای بالاترین میانگین تعداد ریشه چه در هر بذر، نسبت وزن ریشه چه به ساقه چه، سرعت و درصد جوانه زنی بود. بیشترین طول ریشه چه و طویلترین ریشه چه به رقم سرداری و بیشترین طول ساقه چه و طویلترین ساقه چه به رقم آذر 2 تعلق داشت. آتیلا 4 بیشترین میزان وزن ریشه چه و ساقه چه را به خود اختصاص داد. به طور کلی می توان اظهار داشت که ارقام چمران، سرداری، آذر 2 و آتیلا 4 نسبت به سایر ارقام تحمل بیشتری در مقابل تنش شوری از خود نشان دادند.
جنبه های نوآوری:
- معرفی ارقام گندم با تحمل بیشتر به شرایط شوری در مرحله جوانهزنی.
- مطالعه ی هشت رقم مختلف گندم از نظر شاخصهای جوانهزنی در شرایط تنش شوری.
شیرین تقی ذوقی، الیاس سلطانی، ایرج اله دادی، رضا صادقی،
جلد 4، شماره 2 - ( 12-1396 )
چکیده
در این تحقیق اثر روشهای مختلف پرایمینگ بر درصد و سرعت جوانه زنی کلزا در شرایط تنش شوری و تعیین قابلیت انبارداری بذرهای پرایم شده مطالعه شد. به این منظور سه آزمایش به صورت مجزا انجام شد که شامل آزمایش جذب آب، آزمایش اثر شوری بر جوانه زنی و آزمایش قابلیت انبارداری بذرهای پرایم شده بودند. تیمارهای پرایمینگ در 5 سطح بدون پرایمینگ، هیدروپرایمینگ، پرایمینگ با اسید هیومیک، اسید سالیسیلیک و اسید جیبرلیک بودند. تنش شوری در چهار سطح صفر، 4، 8 و 12 دسی زیمنس بر متر اعمال شدند. قابلیت انبارداری بذرهای پرایم شده نیز طی 226 روز مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج آزمایش جذب آب نشان داد بذرهای کلزا بعد از حدود 18 ساعت جذب آب وارد فاز سوم آبنوشی شدند. نتایج آزمایش شوری نشان داد که شوری 12 دسی زیمنس بر متر، کمترین (3/74 درصد) و شوری صفر بیشترین (83 درصد) درصد جوانه زنی را داشت. سرعت جوانه زنی در تمام تیمارهای پرایمینگ، بالاتر از شاهد بود به طوریکه پرایمینگ با اسید جیبرلیک (034/0 بر ساعت)، اسید هیومیک (036/0 بر ساعت)، اسید سالیسیلیک (027/0 بر ساعت) و هیدروپرایمینگ (036/0 بر ساعت) اختلاف معنی داری با عدم پرایمینگ (019/0 بر ساعت) داشتند. به طور کلی در همه سطوح شوری بذرهای پرایم شده جوانه زنی بهتری نسبت به تیمار بدون پرایم داشتند. قابلیت انبارداری بذرهای پرایم شده و بدون پرایمینگ طی زمان کاهش معنی داری پیدا نکردند. در کل می توان نتیجه گرفت پرایمینگ تحمل به شوری را افزایش داد و می توان آنها را نظیر بذرهای بدون پرایمینگ نگهداری کرد.
جنبههای نوآوری:
- در این تحقیق برای اولین بار قابلیت انبارداری بذرهای کلزای پرایمینگ شده بررسی شد.
- قابلیت انبارداری بذرهای پرایمینگ شده و عدم پرایمینگ کلزا در هر زمان نمونه گیری تفاوت معنی داری با یکدیگر نداشتند (بهاستثنای اسید هیومیک).
- بذرهای پرایمینگ شده کلزا در تمام سطوح شوری نسبت به شاهد جوانه زنی بهتری داشتند.
- تیمارهای پرایمینگ بذر با اسید جیبرلیک، اسید هیومیک و هیدروپرایمینگ نسبت به بقیه تیمارها مناسب تر بودند.
سمانه حسینی، محمد رفیعی الحسینی، پرتو روشندل،
جلد 5، شماره 1 - ( 6-1397 )
چکیده
چکیده مبسوط
مقدمه: دانسیاه با نام علمی Guizotia abyssinica (L.F) Cass متعلق به خانواده کاسنی (Asteraceae) میباشد. بذر دانسیاه دارای 75-50 درصد روغن است که از آن در درمان روماتیسم، سوختگی و جانشینی برای روغن زیتون و از کنجاله آن در تعلیف دام استفاده میشود. بحرانهای محیطی که به وسیله سیستمهای زنده دریافت میشوند، تنش تلقی میگردند. تنش خشکی از جمله تنشهای غیر زیستی میباشد که میزان کاهش عملکرد ناشی از آن، بیش از سایر تنشها گزارش شده است. از آنجا که نمو گیاه از جوانهزنی شروع میشود و برای ادامه حیات، باید بذرها جوانه بزنند تا بتوانند خود را با شرایط محیطی سازگار نمایند و در خاک مستقر گردند، موفقیت گذراندن مرحله جوانهزنی نقش مهمی در مراحل دیگر استقرار در گیاه خواهد داشت. تحقیقات مختلف تأثیر مثبت میدان مغناطیسی بر افزایش صفات جوانهزنی را نشان داده است. در این راستا اعمال میدان مغناطیسی قبل از کاشت روشی امن و ارزان برای افزایش جوانهزنی و رشد گیاهچه میباشد. از آنجاییکه پرایمینگ بذر برای پاسخگویی سریعتر و قویتر به تنش خشکی مفید بوده و در بین انواع پرایمینگ، پرایمینگ فیزیکی از نظر اکولوژیکی و عدم تأثیر منفی بر محیط زیست دارای اهمیت خاصی است.
مواد و روشها: بهمنظور بررسی اثر پیشتیمار فیزیکی بذر و تنش خشکی بر ویژگیهای جوانهزنی بذر دانسیاه، آزمایشی بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار در آزمایشگاه تحقیقاتی علوم و تکنولوژی بذر دانشگاه شهرکرد انجام شد. شدتهای مختلف میدان مغناطیسی در پنج سطح شامل (صفر، 50، 100، 150 و 200 میلیتسلا (در مدت زمان 5 دقیقه)) بعنوان عامل اول و تنش خشکی در 5 سطح (صفر، 4-، 5-، 6- و 7- بار توسط پلی اتیلن گلایکول 6000) بعنوان عامل دوم در نظر گرفته شد.
یافتهها: نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که تأثیر تنش خشکی، شدت میدان مغناطیسی و بر همکنش آنها بر تمامی صفات مورد بررسی معنیدار شد. بیشترین درصد و سرعت جوانهزنی و کمترین T10 و T50 در شدت میدان 50 میلیتسلا تحت شرایط بدون تنش مشاهده شد. کمترین شاخص جوانهزنی در شرایط بدون تنش و بیشترین طول و وزن خشک ساقهچه در شرایط بدون تیمار و بیشترین وزنتر ریشهچه و ساقهچه در شدت میدان 200 میلیتسلا تحت شرایط بدون تنش حاصل شد. بیشترین طول و وزن خشک ریشهچه بهترتیب در شدت میدانهای 50 و 100 میلیتسلا در شرایط بدون تنش خشکی مشاهده شد.
نتیجهگیری: بذرهایی که از یک میدان مغناطیسی عبور داده میشوند، دچار تورم شده و احتمالا در نتیجه فعالیت هورمون اکسین در این بذرها افزایش مییابد. همچنین میزان تنفس در آنها افزایش یافته و دارای انرژی و فعالیت زیادتری شده که نتیجه آن جوانهزنی سریع و یکنواختتر و ایجاد گیاهان مقاوم به تنشها است. در تحقیق حاضر اگرچه با افزایش شدت تنش خشکی تأثیرات منفی بر خصوصیات جوانهزنی مشاهده شد اما میدان مغناطیسی تحت این شرایط سبب بهبود برخی خصوصیات جوانهزنی گردید. بطور کلی برای بهبود جوانهزنی و تخفیف شرایط تنش خشکی برای پتانسیلهای صفر، 5- و 7- بار شدت میدان 50 میلیتسلا و برای پتانسیلهای 4- و 6- بار تنش خشکی شدت میدان 150 میلیتسلا پیشنهاد میشود.
جنبههای نوآوری:
- اثر میدان مغناطیسی بر جوانهزنی بذر چند منظوره گیاه دانسیاه.
- اثر تنش خشکی بر جوانهزنی بذر چند منظوره گیاه دانسیاه با توجه به موقعیت ایران در کمربند خشک.
- تأثیر مثبت میدان مغناطیسی بر جوانهزنی بذر دانسیاه برای بهبود اثرات منفی تنش خشکی.
حسن تیموری، حمیدرضا بلوچی، علی مرادی، الیاس سلطانی،
جلد 5، شماره 2 - ( 12-1397 )
چکیده
چکیده مبسوط
مقدمه: جوانهزنی بذر از اولین مراحل مهم و پیچیده در چرخه زندگی گیاهان است و تحت تاثیر عوامل وراثتی و محیطی بسیاری قرار میگیرد. عوامل مختلفی در جوانهزنی و استقرار گیاهچه تاثیرگذار هستند. از جمله این عوامل میتوان به خصوصیات گیاه مادری (تغذیه، ژنتیک)، مرحلهی رسیدگی بذر در زمان برداشت و همچنین عوامل محیطی (دما، پتانسیل آب، تهویه و فشردگی خاک) اشاره کرد. بنیه بذر نیز به عنوان اولین جزء از کیفیت بذر تحت تاثیر زوال بذر در طی انبارداری کاهش مییابد. هدف از پژوهش حاضر بررسی واکنش جوانهزنی و بیوشیمیایی بذرهای زوال یافته گیاه شنبلیله در دامنههای دمایی و رطوبتی مختلف میباشد.
مواد و روشها: این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در آزمایشگاه علوم و تکنولوژی بذر دانشکده کشاورزی دانشگاه یاسوج در سال 1395 انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل بذرهای زوال یافته و بدون زوال در نه سطح دمایی (5، 10، 15، 20، 25، 30، 35، 40 و 45 درجه سانتیگراد) و هفت سطح پتانسیل اسمزی (صفر، 2/0-، 4/0-، 6/0-، 8/0-، 1- و 2/1- مگاپاسکال) بود.
یافتهها: در این آزمایش اثر زوالبذر، پتانسیلآب و برهمکنش آنها در هر محیط بر شاخصهای جوانهزنی (درصد و سرعت جوانهزنی و شاخص بنیه گیاهچه) و بیوشیمیایی (قندمحلول، پرولین، پروتئین محلول و آنزیم کاتالاز) بذر گیاه شنبلیله معنیدار بود. نتایج نشان داد که در بذرهای زوال یافته مقادیر درصد و سرعت جوانهزنی و شاخص بنیه گیاهچه با کاهش پتانسیل اسمزی آب محیط در دماهای پایینتر و بالاتر از دمای 20 درجه سانتیگراد، کاهش و مقادیر ترکیبات بیوشیمیایی بذر (قند محلول، پروتئین محلول، پرولین و آنزیم کاتالاز) نیز افزایش یافت.
نتیجه گیری: بهطورکلی شاخصهای جوانهزنی و بیوشیمیایی بذر گیاه شنبلیله به ترتیب نسبت به پتانسیلهای آب، زوال بذر و دمای جوانهزنی بذر حساسیت نشان میدهد. در شرایط کاهش پتانسیل اسمزی آب، دمای جوانهزنی کمتر از 20 درجه سانتیگراد منجر به افزایش مقاومت جوانهزنی بذر شنبلیله به پتانسیل منفیتر آب گردید.
جنبههای نوآوری:
- بررسی خصوصیات جوانهزنی و بیوشیمایی بذرهای زوالیافته گیاه شنبلیله تحت سطوح مختلف پتانسیل اسمزی و دما
- در مناطقی با پتانسیل اسمزی منفیتر بهتر است بذر شنبلیله در شرایطی با دماهای پایینتر از دمای 20 درجه سانتیگراد کشت گردد.
فروغ حاجیوند قاسم آبادی، حمیدرضا عیسوند، ناصر اکبری، امیدعلی اکبرپور،
جلد 6، شماره 1 - ( 6-1398 )
چکیده
چکیده مبسوط
مقدمه: کشاورزی جهان به وسیله تنشهای غیر زیستی مختلفی همچون دما، خشکی و شوری تحت تأثیر قرار گرفته است که تقریبأ 50 درصد عملکرد گیاهان زراعی را کاهش میدهند. در بسیاری از گیاهان علوفهای جوانهزنی و رشد اولیه گیاهچه از حساسترین مراحل رشدی آنها به تنشهای محیطی محسوب میشوند. پژوهش حاضر برای بررسی تأثیرات تنشهای ایزو اسمزی خشکی و شوری بر شاخصهای جوانهزنی و شاخصهای رشد سه گونه شبدر ایرانی، لاکی و مصری اجرا شد.
مواد و روشها: دو آزمایش جداگانه خشکی و شوری به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملأ تصادفی با سه تکرار اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل سه گونه شبدر شامل شبدر ایرانی، مصری و لاکی و سطوح مختلف پتانسیلهای خشکی و شوری (صفر، 2-، 4-، 6-، 8-، 10- و 12- بار) بهترتیب ناشی از پلیاتیلن گلایکول 6000 و کلرید سدیم بود. از ظروف پتری یکبار مصرف سترون با قطر 10 سانتیمتر برای این کار استفاده شد که درون هر کدام از آنها 27 عدد بذر به روش روی کاغذ صافی کشت شدند و سپس از محلولهای ایزو اسمز به میزان 5 میلیلیتر به هر کدام از آنها اضافه شد و سپس ظروف پتری به ژرمیناتور با دمای 20 درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی 75 درصد قرار داده شدند. پس از پایان مدت زمان آزمایش (حدود 14 روز) شاخصهای جوانهزنی آنها شامل درصد و سرعت جوانهزنی، تعداد ریشههای جانبی، زمان تا 50 درصد جوانهزنی، نسبت طولی ریشهچه به ساقهچه و تعداد گیاهچههای غیر عادی ثبت شدند.
یافتهها: تمام شاخصهای جوانهزنی تحت تأثیر اثرات بازدارنده خشکی و شوری قرار گرفتند. درصد و سرعت جوانهزنی، طول ریشهچه و ساقهچه با افزایش سطوح تنش کاهش یافتند در حالی که زمان تا 50 درصد جوانهزنی با افزایش سطوح تنش افزایش یافت. تحت هر دو تنش خشکی و شوری تمام شاخصهای جوانهزنی شبدر ایرانی از دو گونه دیگر بیشتر بود. درصد جوانهزنی شبدر لاکی در پتانسیل 12- بار خشکی صفر درصد بود، اما درصد جوانهزنی شبدر ایرانی و مصری در این سطح از تنش به ترتیب 33/70 و 33/7درصد بود. تحت تنش شوری تمام بذرهای هر سه گونه در پتانسیل 12- بار جوانه زدند. نسبت طولی ریشهچه به ساقهچه در هر دو تنش با افزایش شدت تنش افزایش و در سطوح تنش شدید کاهش یافت که کاهش آن به ترتیب در خشکی و شوری 61/58 و 100 درصد بود. تعداد انشعابات ریشه در هر دو تنش با افزایش شدت تنش افزایش و بیشترین میزان آن در شبدر مصری به ترتیب در خشکی و شوری 42/5 و 1 بود. تعداد گیاهچههای غیر عادی با افزایش شدت تنش شوری افزایش یافت در حالیکه تحت تنش خشکی گیاهچه غیر عادی تشکیل نشد.
نتیجهگیری: مقایسه اثرات کلرید سدیم و پلیاتیلن گلایکول نشان داد که کلرید سدیم به دلیل اثرات سمی یا اسمزی شاخص جوانهزنی را بیشتر از محلول پلیاتیلن گلایکول کاهش داد. به نظر میرسد که شبدر ایرانی در هر دو تنشهای خشکی و شوری بهترین عملکرد را دارا بود و پس از آن، در شرایط خشکی شبدر مصری و در تنش شوری شبدر لاکی بهترین عملکرد را دارا بودند.
جنبههای نوآوری:
- بررسی شاخصهای جوانهزنی گونههای شبدر در شرایط ایزواسمزی خشکی و شوری
- معرفی گونههای شبدرمصری و لاکی به ترتیب با تحمل بیشتر به شرایط خشکی و شوری در مرحله جوانهزنی
حبیب نژاد قره باغی، اسفندیار فاتح، امیر آینه بند،
جلد 6، شماره 1 - ( 6-1398 )
چکیده
چکیده مبسوط
مقدمه: کاتوس (علف خرس)، علفهرزی چندساله با نام علمی Cynanchum acutum L. میباشد. کاتوس از طریق تولید مثل زایشی و تکثیر رویشی بقای خود را حفظ میکند. این علفهرز عمل برداشت را در بسیاری از محصولات کشاورزی از جمله پنبه، ذرت، چغندرقند و گندم با مشکلاتی روبرو میکند. در سالهای اخیر این علفهرز در مزارع نیشکر باعث خسارت فراوانی شده است. اهمیت شرایط محیطی و نقش آن در کنترل علفهای هرز میتواند مهم باشد، لذا هدف از انجام این پژوهش بررسی تاثیرات تنشهای خشکی و شوری بر ویژگیهای جوانهزنی بذر این علفهرز میباشد.
مواد و روشها: بهمنظور بررسی اثر تنش شوری و خشکی بر بذر علفهرز کاتوس دو آزمایش جداگانه در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در سال 1394 - 1393 در آزمایشگاه بخش مطالعات کاربردی کشت و صنعت نیشکر حکیم فارابی خوزستان انجام گرفت. این آزمایش روی بذر علفهرز کاتوس جهت تعیین آستانه تحمل به تنش شوری و خشکی و شناخت بهتر اکولوژی بذر علفهرز کاتوس اجرا گردید. تیمارهای آزمایش اول شامل سطوح مختلف تنش شوری (صفر، 5/2، 5/4، 5/6، 5/8، 5/12، 5/16 و 5/20 دسی زیمنس بر متر) و آزمایش دوم شامل 7 سطح تنش خشکی (پتانسیل اسمزی) (صفر، 1-، 3-، 6-، 9-، 12- و 15- بار) بودند.
یافتهها: نتایج آزمایش شوری نشان داد که با افزایش تنش شوری از صفر به 5/20 دسی زیمنس بر متر صفات درصد جوانهزنی، طول ریشهچه، طولساقهچه و وزن گیاهچه کاتوس بهترتیب 61، 80، 91 و 99 درصد نسبت به شاهد کاهش یافت. نتایج آزمایش خشکی نشان داد که با افزایش تنش خشکی از صفر به 15- بار کلیه صفات مورد مطالعه (درصد جوانهزنی، طول ریشهچه، طولساقهچه و وزن گیاهچه) کاتوس 100 درصد نسبت به شاهد کاهش یافت و جوانهزنی مشاهده نشد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که در کلیه صفات، بین سطوح شوری و خشکی مختلف اختلاف معنیداری در سطح خطای یک درصد وجود داشت. در این آزمایش در تنش شوری در اکثر صفات بهخصوص طول ریشهچه از مقدار سطح شوری از 5/8 دسی زیمنس بر متر به بعد و در تنش خشکی از سطح خشکی 3- بار به بعد روند کاهشی سریعتری داشتند.
نتیجهگیری: در نهایت به نظر میرسد که شناخت کافی در خصوص این علفهرز در جهت اتخاذ بهترین شیوه صحیح مبارزه مدیریتی و همچنین ارزیابی تاثیر تنشهای محیطی بخصوص پاسخ به شوری و خشکی بذر این علفهرز میتواند ما را در یافتن روشهای کنترل جدید یاری نماید. این میتواند به عنوان یک رهیافت اکولوژیکی مناسب و دوست دار محیط زیست در راستای کاهش مواد شیمیایی در کشاورزی پایدار استفاده شود. همچنین با توجه به تحمل کم این علف هرز به شوری و خشکی (بخصوص خشکی)، میتواند در برنامههای مدیریت علف هرز استفاده شود. به طور کلی با توجه به نتایج این تحقیق میتوان اظهار داشت که در اکثر صفات آستانه تحمل این علفهرز به شوری بذر و خشکی به ترتیب 5/12 دسی زیمنس بر متر و 6- بار به دست آمد. با تبدیل واحد شوری به خشکی، میتوان نتیجه گرفت حساسیت این علفهرز به شوری بیشتر از تنش خشکی است.
جنبههای نوآوری:
1-بررسی خصوصیات جوانهزنی علفهرز کاتوس تحت تنش شوری و خشکی
2-تعیین آستانه تحمل جوانهزنی بذر گیاه کاتوس به شوری و خشکی
مجید قنبری، علی مختصی بیدگلی، کامران منصور قناعی پاشاکی، سهیل کرم نیا،
جلد 7، شماره 1 - ( 6-1399 )
چکیده
مقدمه: حبوبات، مهمترین منبع تأمین پروتئین گیاهی بوده و ماش سبز با تولید دانههایی حاوی درصد بالای پروتئین، از ارزش غذایی زیادی برای انسان برخوردار است. عمده مشکل شوری در جوانهزنی بذر گیاهان عالی در اثر مقادیر بیشازحد کلرید سدیم، ایجاد فشار اسمزی، اختلال در جذب و انتقال یونهای غذایی و اثرات مستقیم سمیت یونی روی غشـا و سیستمهای آنزیمـی میباشد که در کل موجب کاهش جوانهزنی بذرها میگردند. استفاده خارجی از متیل جاسمونات میتواند اثرات ناشی از تنشهای مختلف از جمله شوری و خشکی را از طریق افزایش فعالیت آنتیاکسیدانی بذر تعدیل نماید. لذا هدف از این تحقیق ارزیابی اثر متیل جاسمونات و تیمار شوری بر ویژگیهای جوانهزنی و فعالیت آنزیمی ماش سبز است.
مواد و روشها: این آزمایش بهصورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه گروه زراعت دانشگاه تربیت مدرس انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل چهار پیش تیمار متیل جاسمونات، صفر، 50، 100 و 150 میلی مولار و چهار تیمار شوری، صفر، 2، 4 و 6 دسیزیمنس بر متر شوری از منبع کلراید سدیم بود. پتریها در ژرمیناتور در دمای 25 درجه سلسیوس و در تاریکی کامل به مدت 14 روز قرار داده شدند. در این آزمایش صفات سرعت و درصد جوانهزنی، زمان رسیدن به 50 درصد جوانهزنی، آلفا و بتا آمیلاز، کاتالاز و پراکسیداز اندازهگیری شد.
یافتهها: نتایج آزمایش نشان داد که کمترین شیب سرعت و درصد جوانهزنی نهایی، در تیمارهای 50 و 100 میلی مولار محلول متیل جاسمونات حاصل شد. از نظر زمان لازم برای 50 درصد جوانهزنی، افزایش 7/4 روز به ازای افزایش هر یک دسیزیمنس بر متر تنش شوری و کمترین زمان آن در غلظت 79 میلی مولار محلول متیل جاسمونات برآورد شد. از نظر فعالیت آنزیمهای جوانه زنی، کاهش 031/0 میکرومول بر میلیلیتر بر دقیقه به ازای افزایش هر یک دسیزیمنس بر متر تنش شوری و بیشترین مقدار آلفا آمیلاز 6/72 میکرومول بر میلیلیتر بر دقیقه در غلظت 73 میلی مولار محلول متیل جاسمونات تخمین زده شد. همچنین، کمترین فعالیت آنزیم بتا آمیلاز 79/0 میکرومول بر میلیلیتر بر دقیقه در غلظت 57/5 دسیزیمنس بر متر تنش شوری و بیشترین فعالیت آنزیم بتا آمیلاز 3/1 میکرومول بر میلیلیتر بر دقیقه در غلظت 87 میلی مولار محلول متیل جاسمونات برآورد شد. بیشترین فعالیت آنزیم کاتالاز (7/25 بر میلیگرم پروتئین بر دقیقه) در 72/14 دسیزیمنس بر متر تنش شوری و کمترین فعالیت آنزیم کاتالاز (8/8 تغییرات جذب بر میلیگرم پروتئین بر دقیقه) در 88 میلیمولار محلول متیل جاسمونات برآورد شد. بیشترین فعالیت آنزیم پرکسیداز (06/22 تغییرات جذب بر میلیگرم پروتئین بر دقیقه) را در غلظت 30/24 دسیزیمنس بر متر تنش شوری و کمترین فعالیت آنزیم پرکسیداز (5/2 تغییرات جذب بر میلیگرم پروتئین بر دقیقه) را در غلظت 267 میلی مولار محلول متیل جاسمونات تخمین زده شد.
نتیجهگیری: به طور کلی، کاربرد پیشتیمار متیل جاسمونات، از طریق بهبود فعالیت آنزیمهای جوانه زنی و افزایش فعالیت آنزیمهای تنش، موجب افزایش فعالیت آنزیمهای هیدرولیزکننده در آندوسپرم بذرهای جوانهزده شده، که این امر سبب کاهش مدت زمان جوانهزنی، افزایش سرعت جوانهزنی و کاهش تنش اکسیداتیو در شرایط تنش شوری میگردد.
جنبه های نوآوری:
1- سرعت و درصد جوانهزنی و تغییرات مورفولوژیک بذر ماش سبز تحت تأثیر متیل جاسمونات بررسی گردید.
2- نقش آنزیمهای جوانهزنی آلفا و بتا آمیلاز در تسریع تولید گیاهچه ماش سبز تحت شرایط شور تخمین زده شد.
3- فعالیت آنزیمهای کاتالاز و پراکسیداز ناشی از متیل جاسمونات در بروز مقامت به تنش شوری برآورد شد.
اصغر گنجه، علی عبادی، قاسم پرمون، سداابه جهانبخش،
جلد 7، شماره 2 - ( 12-1399 )
چکیده
چکیده مبسوط
مقدمه: تنش کمآبی از عواملی است که بر جوانهزنی بذر اثر میگذارد. این تنش، سرعت جوانهزنی را کاهش میدهد و در تنشهایی با شدت بالا علاوه بر سرعت، درصد جوانهزنی را نیز تحت تأثیر قرار میدهند. پیشتیمار بذر از طریق تغییر دادن فعالیتهای متابولیک پیش از ظهور ریشهچه موجب بهبود جوانهزنی میشود. این مطالعه بهمنظور ارزیابی تأثیر پیشتیمار با اسید سالیسیلیک بر شاخصهای سبز شدن و وزن دانه گندم تحت تنش کمآبی انجام گرفت.
مواد و روشها: این مطالعه بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در گلخانه دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی با سه تکرار انجام گرفت. عامل اول شامل غلظتهای مختلف اسید سالیسیلیک (صفر (شاهد)، 1 و 2 میلیمولار) و تنش کمآبی (25، 45، 65 و 85 درصد ظرفیت زراعی) بود.
یافتهها: بر اساس نتایج، شاخصهای سبز شدن (درصد، سرعت و یکنواختی سبز شدن، زمان لازم برای 10، 50 و 90 درصد سبز شدن) در سطح احتمال خطای 1 درصد تحت تأثیر تنش کمآبی قرار گرفتند. اثر اسید سالیسیلیک نیز بر شاخصهای سبز شدن معنیدار شد. اثر متقابل تنش در اسید سالیسیلیک در سطح احتمال خطای 1 درصد بر یکنواختی سبز شدن و در سطح احتمال خطای 5 درصد بر زمان لازم برای 90 درصد سبز شدن تأثیرگذار بود. روند تغییرات ارتفاع بوته و میزان سنبلهدهی نیز در اثر تنش کمآبی کندتر شده بهطوری که هم شیب تغییرات و هم ارتفاع و درصد سنبلهدهی نهایی در اثر تنش کمآبی کاهش (22 و 7 درصدی) یافت. پیشتیمار بذر با اسید سالیسیلیک در غلظت 2 میلیمولار نیز بیشترین تأثیر را بر این دو صفت داشته و موجب کاهش شیب تغییرات آنها (17 و 13 درصد) و افزایش مقدار نهایی آنها (34 و 10 درصد) نیز گردید. وزن خشک بوته در سطح احتمال خطای 5 درصد تحت تأثیر برهمکنش تنش کمآبی و اسید سالیسیلیک قرار گرفتند. ارتفاع نهایی و وزن دانه دانه تحت تأثیر تنش کمآبی و اسید سالیسیلیک قرار گرفت. بالاترین وزن دانه دانه از ظرفیت زراعی 85 و 65 درصد با میانگینهای 79/0 و 75/0 گرم در بوته مشاهده شد که با یکدیگر اختلاف معنیدار نداشتند. بالاترین وزن دانه 72/0 گرم در بوته در اثر کاربرد اسید سالیسیلیک نیز از غلظت 2 میلیمولار بدست آمد که در مقایسه با شاهد 250 درصد افزایش یافت.
نتیجهگیری: به طوری کلی مشاهده شد که تنش کمآبی موجب کاهش شدید در سرعت و درصد سبز شدن گندم شده و رشد گیاه نیز بهشدت در این شرایط کاهش یافته که در نهایت میزان تولید نیز بهشدت کاهش یافت. کاربرد اسید سالیسیلیک بهعنوان پیشتیمار بذر موجب بهبود شاخصهای سبز شدن و رشد و وزن دانه گندم شده بهطوری که در غلظت 2 میلیمولار بالاترین وزن دانه را به خود اختصاص داده و میتواند بهعنوان تیمار بهبود دهنده شناخته شود.
جنبههای نوآوری:
- واکنش مراحل مختلف رشد گیاه گندم به تنش کم آبی با استفاده از رابطههای غیره خطی کمیسازی شد.
- ارتباط سبز شدن و وزن دانه گندم در شرایط تنش کم آبی و پیشتیمار با اسید سالیسیلیک بررسی گردید.