پژوهشهای بذر ایران

این پژوهش با هدف مقایسه پیش‌تیمارها‌ی هیدروپرایمینگ، آسکوربات و کلرید کلسیم با پیش‌تیمار غلظت‌های مختلف نانوذرات نقره بر بذرهای دو رقم برنج بومی هاشمی و اصلاح شده شیرودی در طی تنش خشکی انجام شد. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی و صورت گرفت. فاکتور اول پیش‌تیمارهای شاهد (بدون پیش‌تیمار)، هیدروپرایمینگ، کلرید کلسیم 20 میلی‌گرم در لیتر، آسکوربات 20 میلی‌گرم در لیتر و غلظت‌های 20، 40 و 80 میلی‌گرم در لیتر نانوذرات نقره بود. فاکتور دوم تنش خشکی با پتانسیل‌های اسمزی معادل صفر، 48/1- و 91/4- بار ایجاد شده با محلول پلی‌اتیلن گلیکول 6000 بود. در گیاهان بدون تنش خشکی، پیش‌تیمار آسکوربات در رقم هاشمی و کلرید کلسیم در رقم شیرودی به ترتیب سبب کاهش 34 و 54 درصدی زمان لازم برای رسیدن به 50 درصد جوانه‌زنی (T₅₀) شدند. در تنش ﺧﺸﮑﯽ، پیش‌تیمارهای آسکوربات و هیدورپرایمینگ بیشتر از تیمارهای نانوذرات نقره زمان لازم برای رسیدن بذرها به 50 (T₅₀) و 90 (T₉₀) درصد جوانه‌زنی را به‌ویژه در رقم شیرودی کاهش دادند. از طرف دیگر کلرید کلسیم نسبت به دیگر پیش‌تیمارها، نقش مهمی در افزایش صفات رشد در تیمارهای تنش خشکی داشت. غلظت‌ 40 میلی‌گرم در لیتر نانوذرات نقره تا حدودی سبب افزایش صفات رشد شده است، اما مقدار بیشتر نانوذرات نقره، تنش‌ را در دانه‌رست‌ها القا نمود. پیش‌تیمار آسکوربات از طریق کاهش رادیکال‌های آزاد اکسیژن باعث ﺑﻬﺒـﻮد مؤلفه‌های جوانه‌زنی و پیش‌تیمار کلرید کلسیم با افزایش کارایی غشاء پلاسمایی سبب افزایش رﺷـﺪ ﮔﯿﺎﻫﭽـﻪ‌ها در ﺷـﺮایﻂ ﺗﻨﺶ ﺧﺸﮑﯽ شد.

 
جنبه‌های نوآوری

1. نانوذرات نقره سبب افزایش تنش در دانه‌رست‌های رقم‌های برنج شد.
2. پیش‌تیمار آسکوربات و کلریدکلسیم به ترتیب سبب بهبود جوانه‌زنی و رشد گیاهچه‌های برنج در تنش خشکی شد.

هدف: این پژوهش با هدف بررسی تأثیر کیتوزان بر شاخص‌های جوانه‌زنی و فعالیت آنزیم‌های پاداکساینده گیاهچه گلرنگ تحت تنش شوری اجرا گردید.
روش پژوهش: آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار در دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1403 انجام شد. تیمارها شامل چهار سطح شوری (صفر، 50، 100 و 150 میلی‌مولار کلریدسدیم) و چهار سطح کیتوزان (0، 2/0، 4/0 و 5/0 درصد وزنی- حجمی) که همه در اسید استیک یک درصد حل شده بودند.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که شوری، سرعت جوانه‌زنی، طول ریشه‌چه، ساقه‌چه، گیاهچه و وزن تر و خشک گیاهچه را کاهش داد، ولی پیش‌تیمار بذر با سطوح مختلف کیتوزان به‌ویژه غلظت 5/0 درصد این صفات را بهبود بخشید. بیش‌ترین سرعت جوانه‌زنی روزانه (114/0) در شاهد (پیش‌تیمار با آب مقطر) و شوری 150 میلی‌مولار مشاهده شد. میزان فعالیت آنزیم کاتالاز و پراکسیداز در شاهد و شوری150 میلی‌مولار نسبت به کیتوزان با غلظت 5/0 درصد و بدون شوری به ترتیب در حدود 43 و 70 درصد افزایش نشان دادند. فعالیت آنزیم سوپراکسیددیسموتاز در کاربرد با کیتوزان 5/0 درصد و شوری150 میلی‌مولار حدود 67 درصد نسبت به شاهد و بدون شوری بیشتر بود. همچنین، فعالیت آنزیم آسکوربات پراکسیداز در تیمار با غلظت 5/0 درصد کیتوزان نسبت به شاهد (پیش‌تیمار با آب مقطر) حدود 37 درصد افزایش نشان داد.
نتیجه‌گیری: نتایج این تحقیق نشان داد که تیمار بذر با سطوح مختلف کیتوزان می‌تواند اثرات مضر تنش شوری بر برخی صفات در گیاهچه گلرنگ را کاهش داده و رشد گیاهچه را بهبود بخشد. بهترین نتیجه زمانی حاصل شد که از کیتوزان 5/0 درصد در شرایط شوری استفاده شد.
جنبه‌های نوآوری:

• پیش‌تیمار بذر گلرنگ با استفاده از کیتوزان 5/0 درصد سبب بهبود برخی شاخص‌های جوانه‌زنی بذر کیتوزان تحت شرایط شوری گردید.
• پیش‌تیمار بذر گلرنگ با کیتوزان 5/0 درصد، سوپراکسیددیسموتاز و آسکوربات پراکسیداز را افزایش داد.
• پیش‌تیمار با کیتوزان تأثیر بهتری بر شاخص‌های جوانه‌زنی و صفات بیوشیمیایی بذر گلرنگ نشان داد.