در سالهای اخیر استفاده از اثرات دگرآسیبی در مدیریت علفهای هرز نظر بسیاری از متخصصین را به خود جلب کرده است. بدین منظور دو آزمایش جهت بررسی اثر عصاره آبی گیاه دارویی برنجاسف (Achilla wilhelmsii) و پونه (Mentha longifolia (L.) Huds) بر شاخصهای جوانهزنی بذر علف هرز بارهنگ در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال 1393 در آزمایشگاه تحقیقات بذر دانشگاه یاسوج انجام شد. تیمارها شامل صفر، 25، 50، 75 و 100 درصد غلظتهای عصاره آبی اندام هوایی گیاه برنجاسف و پونه بود. نتایج نشان داد که اثر عصاره آبی اندام هوایی گیاه برنجاسف و پونه بر درصد و سرعت جوانهزنی، طول ریشهچه و ساقهچه، وزنتر و خشک ریشهچه و ساقهچه و بنیه بذر گیاه بارهنگ معنیدار بود. بیشترین درصد و سرعت جوانهزنی مربوط به تیمار شاهد (آب مقطر) بوده که با افزایش غلظت عصارهها درصد و سرعت جوانهزنی کاهش معنیداری یافت. کمترین درصد و سرعت جوانهزنی مربوط به غلظت 100% عصارههای آبی بود که با غلظت 75% اختلاف معنیداری نداشت. در نهایت نتایج حاصل، اثرات دگرآسیبی عصاره آبی اندام هوایی گیاه برنجاسف و پونه را، بهعنوان یک علفکش زیستی، روی جوانهزنی و رشد علف هرز بارهنگ بهوضوح نشان داد.
این پژوهش با هدف مقایسه پیشتیمارهای هیدروپرایمینگ، آسکوربات و کلرید کلسیم با پیشتیمار غلظتهای مختلف نانوذرات نقره بر بذرهای دو رقم برنج بومی هاشمی و اصلاح شده شیرودی در طی تنش خشکی انجام شد. آزمایش بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی و صورت گرفت. فاکتور اول پیشتیمارهای شاهد (بدون پیشتیمار)، هیدروپرایمینگ، کلرید کلسیم 20 میلیگرم در لیتر، آسکوربات 20 میلیگرم در لیتر و غلظتهای 20، 40 و 80 میلیگرم در لیتر نانوذرات نقره بود. فاکتور دوم تنش خشکی با پتانسیلهای اسمزی معادل صفر، 48/1- و 91/4- بار ایجاد شده با محلول پلیاتیلن گلیکول 6000 بود. در گیاهان بدون تنش خشکی، پیشتیمار آسکوربات در رقم هاشمی و کلرید کلسیم در رقم شیرودی به ترتیب سبب کاهش 34 و 54 درصدی زمان لازم برای رسیدن به 50 درصد جوانهزنی (T50) شدند. در تنش ﺧﺸﮑﯽ، پیشتیمارهای آسکوربات و هیدورپرایمینگ بیشتر از تیمارهای نانوذرات نقره زمان لازم برای رسیدن بذرها به 50 (T50) و 90 (T90) درصد جوانهزنی را بهویژه در رقم شیرودی کاهش دادند. از طرف دیگر کلرید کلسیم نسبت به دیگر پیشتیمارها، نقش مهمی در افزایش صفات رشد در تیمارهای تنش خشکی داشت. غلظت 40 میلیگرم در لیتر نانوذرات نقره تا حدودی سبب افزایش صفات رشد شده است، اما مقدار بیشتر نانوذرات نقره، تنش را در دانهرستها القا نمود. پیشتیمار آسکوربات از طریق کاهش رادیکالهای آزاد اکسیژن باعث ﺑﻬﺒـﻮد مؤلفههای جوانهزنی و پیشتیمار کلرید کلسیم با افزایش کارایی غشاء پلاسمایی سبب افزایش رﺷـﺪ ﮔﯿﺎﻫﭽـﻪها در ﺷـﺮایﻂ ﺗﻨﺶ ﺧﺸﮑﯽ شد.
جنبههای نوآوری
چکیده مبسوط
مقدمه: برنج (Oryza sativa L.) بهعنوان یکی از مهمترین غلات جهان، منبع اصلی تغذیه برای بیش از یکسوم جمعیت کره زمین بهشمار میرود. این محصول راهبردی، در مقایسه با سایر غلات، حساسیت بیشتری به تنش دمای پایین دارد. پرایمینگ بذر یک ابزار زیست فناورانه و یک رویکرد ساده، عملی، مؤثر، سازگار با محیطزیست و مقرونبهصرفه برای بهبود تحمل گیاه به تنشهای مختلف محیطی و افزایش جوانهزنی بذر است. این پژوهش با هدف بررسی واکنشهای جوانهزنی و فیزیولوژیکی بذر برنج در شدت و زمانهای مختلف میدان الکترومغناطیسی به تنش دمایی طراحی و اجرا شد.
مواد و روشها: آزمایشی در سال 1403 بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با فاکتورهای میدان الکترومغناطیسی در چهار سطح، زمان در دو سطح و تنش دمایی در سه سطح روی برنج رقم هاشمی در سه تکرار در دانشگاه آزاد اسلامی واحد آستارا اجرا شد. بذور برنج در یک کیسه پلاستیکی تحت میدانهای مغناطیسی با شدت (صفر، 50، 100 و 150 میلیتسلا) و زمانهای (30 و 60 دقیقه) و سه سطح تنش دمایی (10، 15 و 25 درجه سیلسیوس) تیمار شدند. جهت آزمایش دوم و استقرار گیاهچه از سینی پلاستیکی استفاده گردید. نشاهای سالم، به گلدانهای پلاستیکی حاوی ماسه منتقل شدند. پس از گذشت 25 روز، برای اندازهگیری صفات مورد نظر استفاده شد.
یافتهها: نتایج تجزیه واریانس نشانداد که میدان مغناطیسی، تنش دمایی و زمان و برهمکنش آنها برای اکثر صفات معنیدار بود. تنش دمایی سبب افزایش معنیدار محتوای پرولین و مالوندیآلدئید و کاهش کلروفیل a و b شد. کمترین محتوای پرولین و مالوندیآلدئید در دمای 25 درجه سلسیوس و بدون میدان مغناطیسی بهترتیب 017/1 میکرومول بر گرم وزن تر و 403/4 میلی مول بر گرم وزن تر مشاهده شد. بیشترین درصد جوانهزنی با 95/98، طول ریشهچه با 617/69 میلیمتر، کلروفیلa با 807/0 میلیگرم بر گرم وزنتر، کلروفیلb با 993/0 میلیگرم بر گرم وزنتر در تیمار 100 میلیتسلا و دمای 25 درجه سیلسیوس ثبت شد. سرعت جوانهزنی با 560/0 بر روز، طول ساقهچه با 633/58 میلیمتر، طول گیاهچه با 867/130 میلیمتر، وزن خشک ریشهچه با 25/3میلیگرم، وزن خشک ساقهچه با 207/2 میلیگرم، وزن خشک گیاهچه با 457/5 میلیگرم، شاخص طولی بنیه گیاهچه با 55/13035، شاخص وزنی بنیه گیاهچه با 528/543 در شدت 100 میلیتسلا، 25 درجه سیلسیوس و 30 دقیقه بهدست آمد.
نتیجهگیری: تأثیر میدان الکترومغناطیسی بر ویژگیهای مرتبط با جوانهزنی و صفات فیزیولوژیکی، از جمله درصد، سرعت جوانهزنی و کلروفیل، معنادار بوده و منجر به افزایش این شاخصها شده است. یافتهها نشاندهنده ظرفیت کاربرد میدان الکترومغناطیسی برای بهبود ویژگیهای جوانهزنی و برخی صفات فیزیوژیکی تحت شرایط تنش سرما است.
جنبههای نوآوری:
صفحه 1 از 1 |
کلیه حقوق این وب سایت متعلق به مجله پژوهشهای بذر ایران می باشد.
طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق
© 2025 CC BY-NC 4.0 | Iranian Journal of Seed Research
Designed & Developed by : Yektaweb