جستجو در مقالات منتشر شده
جلد 2، شماره 1 - ( 6-1394 )
بیلهَر یا کندل کوهی (Dorema aucheri) یکی از گیاهان خانواده چتریان و دارای ترکیبات فلاونوئیدی و کومارینی می‌باشد. از آنجایی که تکثیر این گیاه در رویشگاه‌های طبیعی از طریق بذر صورت می‌گیرد و با توجه به خواب عمیق بذر، بررسی روشهای مختلف شکست خواب بذر، برای حفاظت از این گونه ضروری به نظر می‌رسد. در این تحقیق، روشهای مناسب شکست خواب بذر بیلهر با استفاده از روشهای سرمادهی، شستشو و اسید جیبرلیک بر روی بذور جمع‌آوری شده این گیاه از استان کهگیلویه و بویراحمد مورد مطالعه قرار گرفت. به این منظور، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی، با چهار تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه یاسوج در سال 1390 انجام شد. عامل اول شامل طول دوره سرمادهی (سرمادهی مرطوب به مدت زمان‌های 3 و 4 هفته)، عامل دوم شامل اسید جیبرلیک (صفر و 1500 پی‌پی‌ام) و عامل سوم شامل شستشو (شستشو با آب مقطر و عدم شستشو) بودند. نتایج نشان داد که تیمار سرمادهی به مدت چهار هفته به همراه شستشو و اسید جیبرلیک 1500 پی‌پی‌ام بیشترین سرعت جوانه‌زنی و شاخص بنیه گیاهچه را داشت. همچنین بیشترین وزن خشک محور زیر لپه و محور بالای لپه در این تیمار به دست آمد. این در حالی است که برای صفات درصد جوانه‌زنی، طول محور بالای لپه و طول محور زیر لپه هیچ یک از اثرات سه‌گانه و دوگانه معنی‌دار نشد. در صفت درصد جوانه‌زنی بذور سرمادهی شده به مدت 4 هفته در مقایسه با 3 هفته جوانه‌زنی بهتری داشتند. نتایج به دست آمده از آزمایش نشان دهنده این موضوع است که بذور بیلهر مورد مطالعه دارای درجاتی از خواب فیزیولوژیک بودند.
جلد 3، شماره 2 - ( 12-1395 )
آنغوزه (.Ferula assa- foetida L)، از گونه‌های مهم تیره چتریان است که بذرهای آن دوره خواب نسبتاً طولانی دارد. در این تحقیق تیمارهای سرمادهی مرطوب، آبشویی، اسید جیبرلیک، غلظت نمک‌های معدنی محیط کشت و زمان برداشت بذر و همچنین تأثیر متقابل این عوامل به‌منظور دستیابی به شرایط بهینه جوانه‌زنی، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد سرمادهی مرطوب به مدت 2 هفته در دمای 5-4 درجه سانتی‌گراد به میزان 50 درصد میانگین جوانه‌زنی را در مقایسه با شاهد افزایش داد. در تیمار آبشویی، بیشینه جوانه‌زنی در مدت زمان 6 ساعت (42 درصد) و کمینه آن در زمان 2 ساعت (47/20 درصد) حاصل شد. اسید جیبرلیک با غلظت 10 میلی‌گرم در لیتر، توانست میانگین جوانه‌زنی را 5/41 درصد در مقایسه با شاهد افزایش دهد. تغییر در غلظت نمک‌های معدنی محیط کشت نیز نشان داد که محیط MS ½ ، می‌تواند در مقایسه با محیط MS کامل، میانگین جوانه‌زنی را به میزان 25 درصد افزایش دهد. همچنین میانگین جوانه‌زنی در نتیجه اعمال تیمارهای مذکور بر روی بذرهای یک‌ساله، اثر معنی‌داری در مقایسه با بذرهای تازه برداشت شده داشت (به ترتیب 61 در مقایسه با 36 درصد). با انجام آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی، بهترین ترکیب تیماری که توانست میانگین جوانه‌زنی را به‌طور معنی‌داری افزایش دهد (83/73 درصد)، ترکیب دو هفته سرما، محیط MS ½ ، ده میلی‌گرم در لیتر اسید جیبرلیک و شش ساعت آبشویی بود. لذا با توجه به نتایج حاصله، به‌منظور شکست خواب بذر آنغوزه، پیشنهاد می‌شود علاوه بر استفاده از بذرهای یک‌ساله، از محیط کشت MS ½ ، به همراه تیمارهای تلفیقی سرمادهی مرطوب، آبشویی و اسید جیبرلیک استفاده شود.
جلد 3، شماره 2 - ( 12-1395 )
به‌منظور بررسی رفتار جوانه‌زنی و روشهای شکستن خواب بذر توده‌های مختلف علف‌های هرز سلمه‌تره، پیچک و دم‌روباهی سبز، سه آزمایش فاکتوریل دوعاملی جداگانه در سال 1393 در آزمایشگاه زراعت دانشگاه ولیعصر رفسنجان انجام گرفت. عامل اول بذرهای علف‌های هرز مورد بررسی از باغ‌های پسته 5 منطقه رفسنجان (مرکزی، انار، کشکوئیه، کبوترخان و نوق) بود. عامل دوم تیمارهای شکستن خواب بذرهای سلمه‌تره شامل شاهد (آب مقطر)، نیترات پتاسیم در غلظت‌های 500 و 1000 پی‌پی‌ام، خراشدهی با اسید سولفوریک غلیظ در زمان‌های 5 و 10 دقیقه و سرمادهی مرطوب در زمان‌های 1، 3 و 5 هفته، تیمارهای شکستن خواب بذرهای پیچک شامل شاهد، خراشدهی با سمباده، خراشدهی با اسید سولفوریک در زمان‌های 20 و 30 دقیقه و خراشدهی با آبجوش در زمان‌های 15 و 30 دقیقه و تیمارهای شکستن خواب بذرهای دم‌روباهی سبز شامل شاهد، اسید جیبرلیک در غلظت‌های 250، 500 و 1000 پی‌پی‌ام، نیترات پتاسیم در غلظت‌های 500 و 1000 پی‌پی‌ام، سرمادهی مرطوب در زمان‌های 1، 3 و 5 هفته بودند. آزمایش‌ها برای هر گونه به‌طور مجزا به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در 4 تکرار اجرا گردید. نتایج نشان داد که توده بذری، روشهای شکستن خواب و برهمکنش توده بذری و روشهای شکستن خواب اثر معنی‌داری بر درصد جوانه‌زنی و متوسط زمان جوانه‌زنی بذرهای علف هرز هر سه گونه داشت به‌طوری که تیمار 5 هفته سرمادهی مرطوب در بذرهای سلمه‌تره توده نوق با میانگین جوانه‌زنی 97 درصد و متوسط زمان جوانه‌زنی 22/1 روز، تیمار خراشدهی با سنباده در بذرهای پیچک توده کبوترخان (98 درصد) و تیمار 1000 پی‌پی‌ام اسید جیبرلیک در بذرهای دم‌روباهی سبز توده کبوترخان (60 درصد) بالاترین درصد جوانه‌زنی را داشتند و سریع‌تر جوانه زدند. همچنین با افزایش وزن هزار دانه علف‌های هرز مورد بررسی، درصد جوانه‌زنی نیز افزایش یافت.
جلد 4، شماره 2 - ( 12-1396 )
در این تحقیق اثر روشهای مختلف پرایمینگ بر درصد و سرعت جوانه زنی کلزا در شرایط تنش شوری و تعیین قابلیت انبارداری بذرهای پرایم شده مطالعه شد. به این منظور سه آزمایش به صورت مجزا انجام شد که شامل آزمایش جذب آب، آزمایش اثر شوری بر جوانه زنی و آزمایش قابلیت انبارداری بذرهای پرایم شده بودند. تیمارهای پرایمینگ در 5 سطح بدون پرایمینگ، هیدروپرایمینگ، پرایمینگ با اسید هیومیک، اسید سالیسیلیک و اسید جیبرلیک بودند. تنش شوری در چهار سطح صفر، 4، 8 و 12 دسی زیمنس بر متر اعمال شدند. قابلیت انبارداری بذرهای پرایم شده نیز طی 226 روز مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج آزمایش جذب آب نشان داد بذرهای کلزا بعد از حدود 18 ساعت جذب آب وارد فاز سوم آبنوشی شدند. نتایج آزمایش شوری نشان داد که شوری 12 دسی زیمنس بر متر، کمترین (3/74 درصد) و شوری صفر بیشترین (83 درصد) درصد جوانه زنی را داشت. سرعت جوانه زنی در تمام تیمارهای پرایمینگ، بالاتر از شاهد بود به طوریکه پرایمینگ با اسید جیبرلیک (034/0 بر ساعت)، اسید هیومیک (036/0 بر ساعت)، اسید سالیسیلیک (027/0 بر ساعت) و هیدروپرایمینگ (036/0 بر ساعت) اختلاف معنی داری با عدم پرایمینگ (019/0 بر ساعت) داشتند. به طور کلی در همه سطوح شوری بذرهای پرایم شده جوانه زنی بهتری نسبت به تیمار بدون پرایم داشتند. قابلیت انبارداری بذرهای پرایم شده و بدون پرایمینگ طی زمان کاهش معنی داری پیدا نکردند. در کل می توان نتیجه گرفت پرایمینگ تحمل به شوری را افزایش داد و می توان آنها را نظیر بذرهای بدون پرایمینگ نگهداری کرد.
جنبه‌های نوآوری:
- در این تحقیق برای اولین بار قابلیت انبارداری بذرهای کلزای پرایمینگ شده بررسی شد.
- قابلیت انبارداری بذرهای پرایمینگ شده و عدم پرایمینگ کلزا در هر زمان نمونه گیری تفاوت معنی داری با یکدیگر نداشتند (به‌استثنای اسید هیومیک).
- بذرهای پرایمینگ شده کلزا در تمام سطوح شوری نسبت به شاهد جوانه زنی بهتری داشتند.
- تیمارهای پرایمینگ بذر با اسید جیبرلیک، اسید هیومیک و هیدروپرایمینگ نسبت به بقیه تیمارها مناسب تر بودند.
جلد 6، شماره 1 - ( 6-1398 )
چکیده مبسوط
مقدمه: بذر گیاه موسیر علاوه بر خواب دارای استقرار ضعیفی در مرحله جوانه‌زنی می‌باشد. از جمله روشهای بهبود کارایی و استقرار بذر می‌توان به انواع پرایمینگ با مواد مغذی اشاره کرد. وجود عناصر ریزمغذی یکی از عواملی است که ممکن است کارایی بذرها را تحت تاثیر قرار دهد. لذا این پژوهش با هدف بررسی اثر پرایمینگ با مواد مغذی بر بهینه‌سازی شکست خواب، جوانه‌زنی، ارتقا کارایی بذر و استقرار گیاه دارویی-مرتعی موسیر جهت برنامه‌های حفاظتی، احیا و اهلی سازی این گیاه اجرا گردید.
مواد و روشها: به منظور بررسی اثر مواد مغذی بر جوانه‌زنی و بهبود استقرار موسیر، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با 4 تکرار در آزمایشگاه علوم و تکنولوژی بذر دانشگاه شهرکرد در سال 1394 اجرا گردید. دو تیمار شکست خواب (اسید سولفوریک و اسید سولفوریک + اسید جیبرلیک) به عنوان فاکتور اول و نه سطح مواد مغذی شامل سولفات روی 5، 10، 50 و 100 میلی مولار و سولفات آهن 5/0، 1، 5/1 و 2 درصد درمقایسه با شاهد به عنوان فاکتور دوم روی بذرهای موسیر مورد مقایسه قرار گرفتند.
یافته ها: تجزیه واریانس نشان داد تیمارهای شکست خواب، پرایمینگ با مواد مغذی و اثرمتقابل آنها درصد جوانه‌زنی، سرعت جوانه‌زنی، زمان رسیدن به 10 و 50 درصد جوانه‌زنی، یکنواختی جوانه‌زنی، طول گیاهچه و شاخص بنیه І بذرهای موسیر را در سطح احتمال یک درصد تحت تاثیر قرار دادند. کاربرد اسید سولفوریک در کنار سولفات آهن 1 درصد سبب افزایش جوانه‌زنی نسبت به شاهد گردید. همینطور در صفات مختلف اسید جیبرلیک اثر آهن را تقویت کرد در حالی‌که درکنار روی سبب تفاوت چشم‌گیری نسبت به عدم کاربرد آن نگردید. سولفات روی 5 میلی‌مولار نسبت به شاهد موجب افزایش سرعت جوانه‌زنی گردید که با افزایش غلظت روند کاهشی داشت. اسید جیبرلیک سبب تغییر محسوس سرعت جوانه‌زنی نگردید. زمان رسیدن به 50 درصد جوانه‌زنی نیز تحت تاثیر غلظت‌های 5/0 و 1 درصد سولفات آهن و سطوح پایین سولفات روی کاهش یافت. استفاده از اسید جیبرلیک تاثیر معنی‌داری بر کاهش زمان جوانه‌زنی نسبت به شاهد نشان نداد و در غلظت‌های بالاتر T50 را بیشتر کرد. اگرچه صفات جوانه‌زنی کمتر تحت تاثیر اسید جیبرلیک قرار گرفت، اما طول گیاهچه و شاخص ویگور از آن تاثیر مثبتی پذیرفت و بالاترین طول گیاهچه در غلظت‌های 5/0 و 1 درصد آهن همراه با اسید جیبرلیک به دست آمد.
نتیجه گیری: پرایمینگ بذر موسیر با مواد مغذی سبب بهبود شاخص‌های جوانه‌زنی و بنیه گیاه گردید. غلظت‌های مختلف آهن و روی اثرات متفاوتی بر بذر موسیر نشان دادند که با روشهای شکست خواب آن اثرمتقابل داشت. استفاده از اسید جیبرلیک اگرچه تاثیری بر افزایش سرعت جوانه‌زنی و کاهش زمان رسیدن به 10 و 50 درصد جوانه‌زنی نداشت اما طول گیاهچه و شاخص بنیه І را تقویت کرد که در مورد سولفات آهن این اثر مشهودتر بود.
جنبه‌های نوآوری:
- افزودن سولفات آهن و سولفات روی به بذرهای موسیر که از اسید سولفوریک برای شکست خواب آنها استفاده شد سبب افزایش 54/25 درصدی جوانه‌زنی نسبت به شاهد گردید.
- اضافه شدن جیبرلین در تیمار شکست خواب اثر روی در جوانه‌زنی را مرتفع ساخت و توانست جایگزین روی گردد، اما برای سولفات آهن اندکی اثر افزایشی داشت.
- اگرچه اضافه شدن جیبرلین در تیمار شکست خواب صفات جوانه‌زنی را کمتر تحت تاثیر قرار داد، اما طول گیاهچه و شاخص ویگور از اسید جیبرلیک تاثیر مثبتی پذیرفت.
جلد 6، شماره 1 - ( 6-1398 )
چکیده مبسوط
مقدمه: گون سفید (Astraglus gossypinus Fisher.) از جمله گیاهان با ارزش مولد صمغ کتیرا می‌باشد که اهمیت زیادی در حفاظت خاک و اقتصاد کشور دارد. تکثیر این گیاه از طریق بذر صورت می‌گیرد؛ که بذرهای آن در شرایط طبیعی دارای خواب می‌باشند. بنابراین، شناخت عوامل مؤثر بر خواب و ایجاد شرایط بهینه برای جوانه‌زنی بذرهای این گیاه برای کشت، اصلاح و احیاء مراتع لازم می‌باشد، این مطالعه با هدف تعیین بهترین تیمار جهت شکستن خواب و بهبود صفات جوانه‌زنی بذر گون سفید تحت تأثیر تیمارهای مختلف شیمیایی و فیزیکی اجرا گردید.
مواد و روشها: آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با چهار تکرار در آزمایشگاه بانک ژن غلات و حبوبات دانشگاه ایلام در سال 1396، اجرا شد. فاکتورها شامل خراشدهی شیمیایی در دو سطح (بدون خراشدهی و خراشدهی با استفاده از اسید سولفوریک 98 درصد به مدت 10 دقیقه)، سرمادهی در سه سطح (بدون سرما، سرمادهی مرطوب در دمای چهار درجه سانتی‌گراد به مدت دو هفته و سرمادهی خشک در دمای 20- درجه سانتی‌گراد به مدت دو هفته)، پیش‌تیمار با محلول نیترات پتاسیم در دو سطح (صفر و محلول یک درصد نیترات پتاسیم) و با اسید جیبرلیک در دو سطح (صفر و 5 میلی‌گرم در لیتر اسید جیبرلیک) بودند. شاخص‌های جوانه‌زنی مانند درصد جوانه‌زنی، سرعت جوانه‌زنی، طول گیاهچه و ریشه‌چه، شاخص بنیه بذر و وزن تر گیاهچه مورد ارزیابی قرار گرفت.
یافته‌ها: ارزیابی اولیه شاخص‌های حیاتی بذر مانند جوانه‌زنی و رشد اولیه گیاهچه نشان داد که کاربرد همزمان تیمار خراشدهی بذر با اسید سولفوریک و سرمادهی مرطوب بیشترین تأثیر مثبت را بر شکست خواب بذر و افزایش درصد جوانه‌زنی بذر دارند. بیشترین سرعت جوانه‌زنی در تیمار سرمادهی مرطوب مشاهده شد که 19/32 درصد در مقایسه با تیمار بدون سرمادهی، بیشتر بود. خراشدهی با اسید سولفوریک متوسط زمان جوانه‌زنی بذر را در تیمار سرمادهی مرطوب کاهش داد. خراشدهی با اسید سولفوریک وزن تر گیاهچه را به میزان 25/55 درصد نسبت به تیمار بدون خراشدهی با اسید افزایش داد. پیش‌تیمار با نیترات پتاسیم موجب افزایش وزن تر گیاهچه گون سفید در شرایط بدون سرمادهی، سرمادهی مرطوب و خشک به‌ترتیب به‌میزان 66/52، 94/30 و 18/17 درصد شد. کاربرد نیترات پتاسیم باعث افزایش طول ریشه‌چه به‌میزان 60/7 درصد در مقایسه با تیمار بدون پرایم گردید. بیشترین طول ریشه‌چه (71/78 میلی‌متر) در تیمار خراشدهی با اسیدسولفوریک توأم با سرمادهی مرطوب در دمای 4 درجه سانتی‌گراد به مدت دو هفته به‌دست آمد که در مقایسه با تیمار شاهد حدود 77/30 درصد بیشتر بود. بیشترین طول گیاهچه (88/84 میلی‌متر) در تیمار خراشدهی با اسید سولفوریک، سرمادهی مرطوب و پیش‌تیمار با نیترات پتاسیم و اسید جیبرلیک به‌دست آمد. بیشترین شاخص بنیه بذر (85/61) در تیمار خراشدهی با اسید سولفوریک تحت تأثیر سرمادهی مرطوب و با پیش‌تیمار با اسید جیبرلیک و نتیرات پتاسیم مشاهده گردید.
نتیجه‌گیری: در مجموع می‌توان نتیجه گرفت که بذر گون سفید دارای خواب از نوع فیزیکی و فیزیولوژیکی است و بهترین روش شکست خواب بذر و تحریک جوانه‌زنی آن تیمار سرمادهی مرطوب به مدت دو هفته و خراشدهی با اسید سولفوریک به مدت 10 دقیقه می‌باشد.
جنبه‌های نوآوری:
- تعیین مناسب‌ترین روشهای شکست خواب بذر گونه گون سفید به‌منظور افزایش درصد جوانه‌زنی بذرها
- مقایسه کارایی روشهای متنوع شکست خواب بذر
- تأثیر ترکیبی خراشدهی با اسید سولفوریک، سرمادهی و پیش‌تیمار با اسید جیبرلیک و نیترات پتاسیم بر شاخص‌های جوانه‌زنی
جلد 8، شماره 1 - ( 6-1400 )
مقدمه و هدف: خواب بذر مهمترین عاملی است که مانع جوانه‌زنی بذر علف‌های‌هرز می‌شود. عدم جوانه‌زنی هم زمان بذرهای علف‌های هرز به علت خواب در مزارع مشکلات عدیده‌ای را در کنترل آنها ایجاد می‌کند؛ از این رو خواب بذر علف‌های هرز برای زارعین یک صفت نامطلوب به حساب می‌آید. هدف از این مطالعه بررسی اثر میدان مغناطیسی و تیمارهای شیمیایی بر شکست خواب بذر تعدادی از گونه‌های علف‌های هرز بود.
مواد و روشها: به منظور بررسی اثر میدان مغناطیسی بر جوانه‌زنی بذر تاج‌خروس ریشه قرمز، یولاف وحشی بهاره و خرفه آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه اکولوژی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران در سال 1398 انجام شد. عامل‌ها شامل تیمارهای شکستن خواب بذر در هشت سطح (اسید جیبرلیک 1000 و 2000 میلی‌گرم درلیتر به مدت پنج دقیقه، اسید سولفوریک به مدت 5، 10 و 20 دقیقه، نیترات پتاسیم با غلظت 01/0 و 05/0 گرم در لیتر، آب مقطر) و میدان مغناطیسی در چهار سطح (0، 25، 50 و 100 میلی‌تسلا) بودند.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که واکنش سه گونه علف‌هرز مورد مطالعه به میدان مغناطیسی متفاوت بود. تیمار میدان مغناطیسی باعث افزایش درصد جوانه‌زنی، وزن‌تر ساقه‌چه و طول ساقه‌چه تاج‌خروس ریشه قرمز شد که بهترین تیمار برای شکستن خواب بذر را میدان مغناطیسی با شدت 100 میلی‌تسلا رقم زد. بیشترین درصد جوانه‌زنی بذر علف‌هرز یولاف وحشی بهاره در تیمار نیترات پتاسیم 01/0 گرم در لیتر در سطح میدان مغناطیسی 50 میلی‌تسلا حاصل شد در تیمار اسید جیبرلیک 2000 میلی‌گرم در لیتر با افزایش سطح میدان مغناطیسی از صفر به 25 میلی‌تسلا طول ساقه‌چه علف‌هرز یولاف وحشی بهاره افزایش معنی‌داری یافت. نیترات پتاسیم به مقدار 05/0 گرم در لیتر بهترین گزینه برای شکستن خواب بذر خرفه بود. میدان مغناطیسی با شدت 100 میلی‌تسلا نیز توانست درصد جوانه‌زنی این علف‌هرز را افزایش دهد.
نتیجه‌گیری: به‌طور کلی نتایج این تحقیق نشان داد که تیمار اسید سولفوریک به دلیل از بین بردن جنین بذر گزینه مناسبی برای شکستن خواب سه گونه علف هرز مورد بررسی نبود. تیمار میدان مغناطیسی باعث افزایش معنی‌دار بیشتر صفات مورد بررسی در هر سه گونه علف‌هرز تاج‌خروس ریشه‌قرمز، یولاف وحشی بهاره و خرفه شد. برهمکنش تیمار شیمیایی و میدان مغناطیسی بر بسیاری از صفات مورد مطالعه معنی‌دار بود و با استفاده از میدان مغناطیسی اثر تیمارهای شکستن خواب تشدید شد؛ بنابراین کاربرد تیمار میدان مغناطیسی برای افزایش جوانه‌زنی این سه گونه پیشنهاد می‌شود.
جنبه‌های نوآوری:
1- برهمکنش مثبت و معنی‌داری بین تیمارهای شکست خواب بذر علف هرز و میدان مغناطیسی وجود دارد.
2- تیمار اسید سولفوریک گزینه مناسبی برای شکستن خواب بذر تاج‌خروس ریشه قرمز، یولاف وحشی بهاره و خرفه نیست.
جلد 9، شماره 1 - ( 6-1401 )
مقدمه: اسطوخودوس (Lavandula angustifolia L.) یکی از مهمترین گیاهان متعلق به تیره نعنا (Lamiaceae) می‌باشد که در طب سنتی و دارویی دارای کاربرد مثبت و فراوانی است. یکی از مشکلات تولید نشاء از بذر اسطوخودوس، خواب بذر آن است که موجب افزایش مصرف بذر می‌شود. در این راستا، آزمایشی به‌منظور بررسی تیمارهای مختلف بر شکستن خواب بذر گیاه اسطوخودوس و اندازه‌گیری شاخص‌های جوانه‌زنی و رشد گیاهچه، انجام شد.
مواد و روشها: آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه اکوفیزیولوژی پژوهشکده گیاهان دارویی کرج در سال 1397 انجام شد. آزمایش شامل 14 تیمار مؤثر بر شکستن خواب بذر شامل شاهد، تیمارهای کاربرد هورمون اسید جیبرلیک با غلظت‌های 250، 500، 750 و 1000 میلی‌گرم بر لیتر، تیمار سرمادهی 7، 14 و 21 روز سرمادهی در یخچال و تیمارهای تلفیقی شامل 7 روز سرمادهی در یخچال+ اسید جیبرلیک 500 میلی‌گرم بر لیتر، 14 روز سرمادهی در یخچال+ اسید جیبرلیک 500 میلی‌گرم بر لیتر، 7 روز سرمادهی در یخچال + اسید جیبرلیک 1000 میلی‌گرم بر لیتر، 14 روز سرمادهی در یخچال + اسید جیبرلیک 1000 میلی‌گرم بر لیتر، 30 دقیقه در آب 40 درجه سلسیوس + 14 روز سرمادهی و 30 دقیقه در آب 40 درجه سلسیوس+14 روز سرمادهی +اسید جیبرلیک 500 میلی‌گرم بر لیتر بود.
یافته‌ها: نتایج حاصل از آزمایش نشان داد، بیشترین درصد جوانه‌زنی (67/70 درصد)، شاخص جوانه‌زنی (246) با تیمار اسید جیبرلیک 750 میلی‌گرم بر لیتر و بیشترین طول گیاهچه (23/6 سانتیمتر)، طول ساقه‌چه (52/5 سانتیمتر)، وزن تر گیاهچه (57/0 گرم) با تیمار اسید جیبرلیک 500 میلی‌گرم بر لیتر بدست آمد. درحالیکه کمترین میانگین زمان جوانه‌زنی (12/4 روز) در تیمار اسید جیبرلیک 1000 میلی‌گرم بر لیتر بدست آمد. کاربرد توأم 7 روز سرمادهی در یخچال+ اسید جیبرلیک 500 میلی‌گرم بر لیتر نیز تیماری بود که اختلاف معنی‌داری با تیمارهای غلظت مختلف اسید جیبرلیک نداشت. در نتیجه غلظت پایین اسید جیبرلیک همراه با 7 روز سرمادهی همان کارآیی غلظت‌های بالاتر اسید جیبرلیک به تنهایی را دارد. همچنین تیمار 14 روز سرمادهی+اسید جیبرلیک 1000 میلی‌گرم بر لیتر و تیمار 30 دقیقه در آب 40 درجه+14 روز سرمادهی+اسید جیبرلیک 500 میلی‌گرم بر لیتر، کمترین طول ساقه‌چه (78/0 و 82/0 سانتیمتر)، گیاهچه (99/0 و 04/1 سانتیمتر) و وزن تر (013/0 و 01/0 گرم) را سبب شدند که نشان دهنده اثرات منفی افزایش مدت سرمادهی و کاربرد آب 40 درجه سلسیوس بود.
نتیجه گیری: در نهایت مشخص گردید که خواب بذر اسطوخودوس از نوع فیزیولوژیکی غیر عمیق و متوسط است و اسید جیبرلیک جایگزین مناسبی برای سرمادهی می‌باشد. بهترین تیمار جهت شکستن خواب بذر اسطوخودوس استفاده از اسید جیبرلیک با غلظت 750 میلی‌گرم بر لیتر می‌باشد.
جنبه‌های نوآوری:
- در شکست خواب بذر گیاه اسطوخودوس اسید جیبرلیک جایگزین مناسبی برای سرمادهی است.
- پیش نیاز تولید نشاء از بذر گیاه اسطوخودوس، شکستن خواب بذر این گیاه است.
جلد 9، شماره 1 - ( 6-1401 )
یافته‌ها: نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر متقابل محل رویش گیاه مادری و نوع محیط کشت، بر جوانه‌زنی بذرها تفاوت معنی‌داری در سطح احتمال یک درصد داشتند. علاوه بر این، اثر تغییر نوع محیط کشت بر جوانه‌زنی بذر همه مناطق به جز مشکین‌شهر در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود. به عبارتی، بذرهای جمع‌آوری شده از مشکین‌شهر به سادگی و به شکل قابل توجهی در محیط درون شیشه‌ای جوانه زدند (به طور متوسط 3/97 درصد) و تغییر ترکیب محیط کشت یا استفاده از هورمون اسید جیبرلیک، برای شکست خواب آنها ضرورتی نداشت. بذرهای جمع‌آوری شده از چالوس و پرسک در محیط کشت شاهد، کمترین جوانه‌زنی را داشتند (به طور متوسط 3/22 درصد). بذرهای منطقه چالوس و سقز در محیط دارای اسید جیبرلیک نسبت به شاهد و ترکیب تغییریافته، جوانه‌زنی بهتری داشتند (به ترتیب 88 و 65 درصد). اما کمتر از نیمی از بذرهای منطقه پرور در محیط غنی شده با اسید جیبرلیک نسبت به شاهد، جوانه زدند. کشت بذرهای فریدونکنار در محیط کشت رایج نیز به ترتیب با اطمینان 95 و 99 درصد بهتر از کاربرد اسید جیبرلیک و تغییر ترکیب محیط کشت بود.
نتیجه‌گیری: تفاوت مشاهده شده برای درصد جوانه‌زنی در جمعیت‌های بومی ایرانی گل راعی، تحت شرایط درون شیشه‌ای قابل توجه و تنوع جمعیت‌های کشور از این نظر تفاوت قابل توجهی را نشان داد. به علاوه، واکنش بذر جمعیت مناطق مختلف نسبت به تغییر محیط کشت بسیار متغیر و در موارد مختلف متفاوت بود. این مساله نشان دهنده‌ی تاثیر قابل توجه محل رویش گیاه مادری بر خصوصیات بذرهای نسل بعد و به ویژه نحوه‌ی جوانه‌زنی آنها است. لذا توجه به منشاء جغرفیایی بذرها در مطالعات از اهمیت بالایی برخودار بوده و قابل بررسی است.
جنبه‌های نوآوری:
- پژوهش حاضر، اولین گزارش از شکست خواب بذر هشت جمعیت ایرانی از گونه‌ی گل راعی به صورت درون شیشه‌ای است.
- برای نخستین بار در سطح کشور، منشاء جغرافیایی بذرها در مطالعات جوانه‌زنی گل راعی مطرح شده است.
- استفاده از ترکیب تغییر یافته‌ی محیط غذایی موراشیگ- اسکوگ برای شکست خواب بذر گل راعی یک روش کاملاً جدید است.
جلد 9، شماره 2 - ( 12-1401 )
مقدمه: گلرنگ گیاهی است که به دلیل دارا بودن ارزش بالای دارویی و غذایی به خصوص استحصال روغن خوراکی در کشورهای توسعه یافته مورد توجه قرار گرفته است. خشکی از مهمترین عوامل زیان بار در نواحی خشک و نیمه خشک جهان است که تولید گیاه را تحت تأثیر قرار می‌دهد. مواد تعدیل کننده نقش مهمی را در سازگاری گیاهان به شرایط تنش ایفا می‌کنند. از جمله این مواد هورمون اسید جیبرلیک و آنتی اکسیدان اسید آسکوربیک است که موجب افزایش تحمل گیاهان در شرایط نا مساعد محیطی می‌شوند. تحقیق حاضر به منظور بررسی تأثیر اسید جیبرلیک و اسید آسکوربیک بر مؤلفه‌های جوانه‌زنی بذر و برخی شاخص‌های آنزیمی گلرنگ در شرایط تنش خشکی انجام شد.
مواد و روشها: این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه علوم کشاورزی دانشگاه ایرانشهر در سال 1399 اجرا شد. عامل اول شامل سه سطح پیش‌تیمار بذر (شاهد (پیش تیمار با آب مقطر)، پیش تیمار با اسید جیبرلیک و پیش تیمار با اسید آسکوربیک) و عامل دوم تنش خشکی در چهار سطح (0، 3-، 6- و 9- بار) بود. تنش خشکی با استفاده از پلی اتیلن گلایکول 6000 اعمال شد. جوانه‌زنی بذرها در داخل ژرمیناتور با دمای 25 درجه سلسیوس به مدت 14 روز تحت شرایط تاریکی انجام شد. صفات جوانه‌زنی و شاخص‌های آنزیمی طبق روشهای استاندارد اندازه‌گیری شد.
یافته‌ها: نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اکثر شاخص‌های جوانه‌زنی و رشدی گیاهچه گلرنگ با افزایش تنش خشکی روند کاهشی داشت، همچنین تنش خشکی منجر به تغییر فعل و انفعالات آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانت شد. پیش‌تیمار بذر با اسید جیبرلیک و اسید آسکوربیک در مقایسه با بذرهای پیش‌تیمار نشده، منجر به افزایش شاخص‌های جوانه‌زنی، رشد گیاهچه و بهبود در فعالیت آنزیمی از جمله کاتالاز، پراکسیداز و سوپر اکسید دیسموتاز شد. پیش‌تیمار با اسید جیبرلیک از برتری معنی‌داری برخوردار بود. پیش‌تیمار بذر در شرایط تنش خشکی منجر به افزایش صفات سرعت جوانه‌زنی، محتوی پروتئین و فعالیت کاتالاز، پراکسیداز و آسکوربیک دیسموتاز نسبت به شاهد گردید.
نتیجه‌گیری: به طور کلی، پیش‌تیمار بذرهای گلرنگ با استفاده از اسید جیبرلیک منجر به تغییر فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانت شده و این فعل و انفعالات در نهایت موجب تعدیل اثرات منفی تنش خشکی و افزایش پارامترهای جوانه‌زنی شد.
جنبه‌های نوآوری:
1- نقش اسید جیبرلیک و اسید آسکوربیک بر صفات جوانه‌زنی بذر گلرنگ بررسی شد.
2- تأثیر اسید جیبرلیک و اسید آسکوربیک بر میزان فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانت و پروتئن محلول در طول جوانه‌زنی بذر بررسی گردید.
| صفحه 1 از 1 |
پایگاه های مرتبط
کلمات کلیدی
فیزیولوژی بذر, اکولوژی بذر, علوم و تکنولوژی بذر, مدلسازی, سلامت بذر, شاخص‌های جوانه‌زنی, پرایمینگ, شکست خواب بذر, انبارداری بذر, زوال بذر
کلیه حقوق این وب سایت متعلق به مجله پژوهشهای بذر ایران می باشد.
طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق
© 2023 CC BY-NC 4.0 | Iranian Journal of Seed Research
Designed & Developed by : Yektaweb
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.