هانیه سعادت، محمد صدقی،
جلد 11، شماره 2 - ( 12-1403 )
چکیده
چکیده مبسوط
مقدمه: تنش شوری منجر به تولید بیش از حد گونههای فعال اکسیژن میشود که در سطوح بالا می‌تواند باعث آسیب اکسیداتیو، اختلال در عملکرد غشای لیپیدی، غیرفعال کردن آنزیم‌ها و مانع از فعالیت‌های متابولیک شود. شوری از طریق تنش اسمزی، سمیت یونی، کمبود جذب آب، تخریب غشای سلولی و کاهش تقسیم سلولی رشد گیاهچه را تحت تأثیر قرار می‌دهد. استفاده از روش پیش‌تیمار ابزار ساده‌ای در کاهش اثرات سوء تنش‌های محیطی است. پیش‌تیمار بذر باعث تغییرات بیوشیمیایی در بذرها میشود، مانند فعال شدن آنزیم‌های دخیل در متابولیسم سلولی، مهار متابولیسم و جذب آب که به فرآیند جوانهزنی کمک می‌کنند. این پژوهش با هدف بررسی تأثیر پیش‌تیمار بر خصوصیات جوانهزنی و فعالیت برخی آنزیم‌های هیدرولیتیک و چرخه گلی‌اکسیلات در گیاهچه همیشه بهار تحت تنش شوری اجرا گردید.
مواد و روش‌ها: آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار در دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1402 انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل چهار سطح شوری (صفر، 50، 100 و 150 میلی‌مولار کلریدسدیم) و چهار سطح پیش‌تیمار (شاهد (آب مقطر)، پیش‌تیمار با اسید سالیسیلیک (100 میلیگرم در لیتر)، جیبرلین (20 میلیگرم در لیتر) و کیتوزان (8/0 درصد وزنی-حجمی که در اسید استیک یک درصد حل شده بود) بود.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که شوری درصد جوانهزنی، میانگین جوانهزنی روزانه، طول ساقه‌چه و وزن خشک گیاهچه را کاهش داد، ولی پیش‌تیمار بذر با اسید سالیسیلیک، جیبرلین و به‌ویژه کیتوزان این صفات را بهبود بخشید. ضریب جوانهزنی، طول ریشهچه و وزن تر گیاهچه در پیش‌تیمار با کیتوزان و بدون شوری به ترتیب در حدود 75، 68 و 34 درصد نسبت به شاهد (آب مقطر) و شوری 150 میلی‌مولار بیشتر بود. همچنین، فعالیت آنزیم‌های آمیلاز، پروتئاز و مالات سنتاز در پیش‌تیمار با کیتوزان و بدون شوری به ترتیب در حدود 82، 46 و 70 درصد نسبت به شاهد (آب مقطر) و شوری150 میلی‌مولار افزایش نشان داد.
نتیجه‌گیری: نتایج این تحقیق نشان داد که تیمار بذر با اسید سالیسیلیک، جیبرلین و به‌ویژه کیتوزان روشی مؤثر برای بهبود شاخصهای جوانهزنی و فعالیت برخی آنزیم‌های هیدرولیتیک و چرخه گلی‌اکسیلات محسوب میشود و می‌تواند اثرات مضر شوری بر برخی صفات در گیاهچه همیشه بهار را کاهش داده و رشد گیاهچه را بهبود بخشد.
جنبه‌های نوآوری:
- پیش‌تیمار بذر با استفاده از اسید سالیسیلیک، جیبرلین به‌ویژه کیتوزان سبب بهبود برخی شاخصهای جوانهزنی بذر همیشه بهار تحت شرایط شوری گردید.
- این پیش‌تیمارها فعالیت آنزیم‌های آمیلاز، پروتئاز و مالات سنتاز را افزایش داد.
- پیش‌تیمار با کیتوزان تأثیر بهتری بر شاخصهای جوانهزنی و صفات بیوشیمیایی نشان داد.
آیدین حمیدی، بیتا اسکوئی، علی شایانفر،
جلد 11، شماره 2 - ( 12-1403 )
چکیده
چکیده مبسوط
مقدمه: سالیکورنیا گیاهی شورپسند است که کشت آن برای اصلاح اراضی شور و تولید علوفه از آن از اهمیت برخوردار است. جوانه زنی بذر به دلیل نقش کلیدی آن در استقرار جمعیت گیاهی همیشه مورد توجه بومشناسان گیاهی بوده است. همچنین به علت اهمیت این فرآیند در گواهی بذر، این پدیده مورد توجه متخصصین کنترل و گواهی بذر است. دما و دسترسی به رطوبت کافی و نیز وجود نور در گونه های حساس به نور برای جوانهزنی بذر از مهمترین عوامل طبیعی برای رخداد جوانه زنی بذر محسوب می گردند. همچنین مدت زمان لازم برای جوانه زنی بذر و رشد اولیه کافی گیاهچه برای تعیین قابلیت جوانه زنی بالقوه بذر مهم است. از اینرو تعیین دما، نیاز یا عدم نیاز به نور و نیز مدت زمان لازم برای جوانه زنی و نیز بستر مناسب برای کاشت بذرها در فرآیند آزمون های آزمایشگاهی گواهی بذر از اهمیت به سزائی برخوردار هستند. این آزمایش به منظور بررسی شرایط بهینه دما، نور، مدت و بستر کشت برای جوانهزنی بذر سه گونه سالیکورنیا انجام شد.
مواد و روش‌ها: بررسی اولیه برای تعیین نیاز جوانهزنی بذر گیاه سالیکورنیا پرسیکا، پرسپولیتانا و بیگلوی به نور، مدت زمان و بسترهای کشت مناسب برای آزمون جوانهزنی استاندارد، یک آزمایش مقدماتی انجام شد. با توجه به عدم مشاهده تفاوت درصد گیاهچههای ظاهر شده در معرض نور و تاریکی (بذرهای گونههای مورد بررسی سالیکورنیا تحت شرایط روشنایی و بدون نور جوانه زدند) و نیز رسیدن به حداکثر جوانهزنی بذرها در مدت 7 و 12 روز در بسترهای کشت بین کاغذ جوانهزنی (BP) و روی کاغذ جوانهزنی (TP)، در دماهای 20 و 25 بهصورت ثابت و دمای 25-20 درجه سلسیوس متناوب (16- 8 ساعت / روز- شب)، آزمایش اصلی تحت این شرایط به اجرا درآمد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد بذرهای گونه بیگلوی دارای بیشترین درصد گیاهچههای عادی در دمای 25 درجه سلسیوس بهصورت ثابت در مدت 7 روز در بستر کشت روی کاغذ جوانهزنی (TP) بودند. همچنین بذرهای گونه پرسیکا دارای بالاترین درصد گیاهچههای عادی در دمای 20-25 درجه سلسیوس متناوب بهمدت 7 روز در بستر کشت روی کاغذ جوانه زنی (TP) بودند. بذرهای گونه پرسپولیتانا در دمای 20 درجه سلسیوس به صورت ثابت به مدت 7 روز روی بستر کشت کاغذ جوانهزنی (TP) از بیشترین درصد گیاهچه های عادی برخوردار بودند. در دماهای جوانه زنی و بسترهای کشت مورد بررسی در هر دو مدت جوانه زنی به ترتیب بذرهای گونه پرسیکا، بیگلوی و پرسپولیتانا درصد گیاهچه های عادی بالاتری داشتند.
نتیجه‌گیری: نتایج این تحقیق نشان داد، بذرهای گونههای مورد بررسی سالیکورنیا برای جوانهزنی به نور نیاز نداشتند. همچنین گونه های بررسیشده سالیکورنیا در این تحقیق از لحاظ دما، مدت و بستر کشت بهینه برای آزمون جوانه زنی استاندارد با یکدیگر تفاوت معنیدار داشتند. به طوریکه دمای بهینه برای جوانه زنی بذرهای گونه پرسیکا دمای متناوب و دمای بهینه برای جوانه زنی بذرهای گونه های بیگلوی و پرسپولیتانا دمای ثابت بود. دمای ثابت برای جوانهزنی بذرهای گونه بیگلوی بیش از دمای ثابت برای جوانه زنی بذرهای گونه پرسپولیتانا بود. همچنین بستر کشت روی کاغذ جوانه زنی (TP) برای آزمون جوانه زنی استاندارد هر سه گونه مناسب بود.
جنبه‌های نوآوری:
- جوانه زنی بذرهای گونههای مورد بررسی سالیکورنیا نیازمند به نور نبود.
- پاسخ جوانه زنی بذرهای گونههای مورد بررسی سالیکورنیا به دما و مدت زمان جوانهزنی مطلوب متفاوت بود.
- گونه های مورد بررسی سالیکورنیا ازلحاظ بستر کشت مناسب برای جوانه زنی بذر تفاوت معنیداری نداشتند.
محمدرضا میرزایی،
جلد 11، شماره 2 - ( 12-1403 )
چکیده
چکیده مبسوط
مقدمه: از مهمترین عوامل دستیابی به عملکرد مطلوب ریشه چغندرقند در زمان برداشت، تراکم مناسب به واسطه درصد ظهور گیاهچه بالا و متعاقب آن رشد گیاهچه ها به واسطه استفاده از بذر با بنیه مطلوب میباشد. از صفات تعیین کننده بنیه و کیفیت بذر چغندرقند، صفات مختلف گیاهچه ای میباشد.
مواد و روش‌ها: برای این منظور بنیه جوانه زنی و میزان رشد گیاهچه در شرایط آزمایشگاه با اندازه گیری صفات حداکثر جوانهزنی، طول هیپوکوتیل، طول ریشه چه، وزن تر و خشک گیاهچه در ده سینگل کراس حاصل از تلاقی ده پایه مادری نرعقیم و یک پایه پدری در سه محیط مختلف تولید بذر استفاده شد. همچنین همبستگی صفات مذکور با صفات ظهور گیاهچه در گلخانه و صفات شیمیایی بذر، مطالعه شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که صفات گیاهچه ای که نشان دهنده صفاتی از بنیه بذر میباشد، توسط دو عامل اصلی محیط تولید بذر چغندرقند و ژنتیک تعیین میشود. بررسی ضرایب همبستگی بین صفات گیاهچهای در آزمایشگاه با صفات ظهور گیاهچه در گلخانه و هدایت الکتریکی بذر نشان داد که ژنوتیپهایی با ویژگی هدایت الکتریکی و درصد مواد جامد محلول روی پریکارپ بذر پایین در شرایط گلخانه سریعتر جوانه زده و در زمان کمتری سبز شدند. بنابراین، سطح بالای هدایت الکتریکی پریکارپ بذر چغندرقند، با بنیه بذر پایین همراه بود. همچنین همبستگی معنیداری بین سرعت ظهور گیاهچه و میانگین زمان ظهور گیاهچه در گلخانه با طول هیپوکوتیل در آزمایشگاه به ترتیب مثبت (**91/0+) و منفی (**82/0-) مشاهده شد. پس میتوان نتیجه گرفت، ژنوتیپها با طول هیپوکوتیل بیشتر در آزمایشگاه منتج به ظهور گیاهچه سریعتر در گلخانه شدند. متعاقبا، سینگلکراسهایی همانند MS KWS × OT 231 با طول ریشهچه (49/8 سانتیمتر)، طول گیاهچه (66/14 سانتیمتر) و نسبت طول ریشهچه به هیپوکوتیل (37/1) بیشتر در شرایط آزمایشگاه، میانگین وزن خشک اندام هوایی (89/1 میلیگرم) و شاخص وزنی بنیه گیاهچه (26/8) آنها در گلخانه با افزایش معنیداری نسبت به برخی سینگلکراسهای دیگر همراه بود.
نتیجه‌گیری: بنابراین، به نظر میرسد میتوان از صفات گیاهچه ای و مشخصات شیمیایی بذر چغندرقند برای پیش‌بینی وضعیت ظهور گیاهچه در گلخانه و شاید در مزرعه استفاده و توصیه نمود. لیکن به منظور اعتبار سنجی و ارزیابی دقیق، پیشنهاد میشود آزمایش مذکور در شرایط مزرعه اجرا شود.
جنبه‌های نوآوری:
- بین ژنوتیپها به لحاظ خصوصیات بذری و محیط مادری که در آن بذر رشد نموده، تفاوت وجود داشت.
- بنیه و عملکرد ضعیف بذر چغندرقند می تواند هم درصد پتاسیل ظهور گیاهچه و هم سرعت و یکنواختی ظهور گیاهچه را نسبت به بذرهای با بنیه قوی کاهش دهد.
- صفات گیاهچه ای در چغندرقند صفاتی از بنیه بذر بوده که تحت تاثیر محیط تولید بذر چغندرقند و نیز ژنتیک میباشد.
زهرا عجریب زاده، سلیم فرزانه، محمود شمیلی، حمیدرضا بلوچی، رئوف سیدشریفی، عزیز کرملاچعب،
جلد 12، شماره 1 - ( 6-1404 )
چکیده
هدف: کشت سنتی نیشکر اغلب به دلیل استفاده گسترده از مواد کاشت و هدر رفت انرژی، دورههای طولانی کاشت، زوال سریع قلمه ها پس از استقرار جوانه ها، عملیات پر زحمت، استفاده مکرر از ماشین آلات و کاربرد مقادیر زیاد کودها و آفتکشها با هزینه های بالای تولید همراه است. این مطالعه به ارزیابی اثربخشی پلت کردن جوانههای جانبی ساقه‌های نیشکر جهت تولید قطعات بذر تک جوانه مناسب برای کشت مکانیزه در مؤسسه تحقیقات و آموزش توسعه نیشکر و صنایع جانبی خوزستان، ایران، پرداخته است.
روش پژوهش: در سال 1400، آزمایشی بهصورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مؤسسه تحقیقات، آموزش و توسعه نیشکر و صنایع جانبی خوزستان انجام شد. عامل اول شامل سه تاریخ مختلف کشت (25 مرداد ماه، 25 شهریورماه و 25 مهرماه 1400) به عنوان پلات اصلی و عامل دوم شامل 4 نوع پلت، (A1 (نشاسته+پیت+کود میکروکمبی)، A2 (نشاسته+پیت+ترکیبهای تغذیه ای+سیلیکات پتاسیم+قارچکش کاربندازیم)، A3 (تک جوانه بدون پلت) و A4 (قلمه 50 سانتیمتر بدون پلت- شاهد) به عنوان پلات فرعی بودند.
یافته ها: پلت کردن بذرهای تک‌جوانهای، به‌ویژه در تیمار A2 که در تاریخ کاشت شهریورماه کاشته شد، به طور قابل توجهی باعث افزایش استقرار محصول شد و درصد سبزشدن را 56 درصد و سرعت سبزشدن را به 85/2 جوانه در روز نسبت به شاهد (A4) افزایش داد. پلت کردن همچنین شاخصهای رشد و کیفیت را نیز تحت تأثیر مثبت قرار داد.
نتیجه گیری: پلت کردن بذرهای تک جوانه ای نیشکر با پوششهای غنی شده با مواد تغذیه ای، سبزشدن را بهبود می بخشد، از رشد اولیه محصول حمایت میکند و کشت مکانیزه را تسهیل میکند. به ویژه در تیمار A2 در تاریخ کشت شهریور ماه باعث بهبود رشد و استقرار نیشکر در شرایط مزرعه ای شد. این روش با بهبود رساندن مواد تغذیهای و حفظ رطوبت در اطراف تک جوانه، از کشت مکانیزه نیشکر پشتیبانی میکند و به کشت پایدارتر، کارآمدتر و مقرون به صرفه تر کمک میکند.
جنبه های نوآوری:
- پلت کردن به ویژه در تیمار A2 با تأمین مواد تغذیهای ضروری، درصد و سرعت سبزشدن تک جوانههای نیشکر را به طور قابل توجهی افزایش داد.
- کشت در شهریور ماه همراه با پلت کردن، رشد اولیه و استقرار گیاه نیشکر را بهبود بخشید.
هانیه سعادت، محمد صدقی،
جلد 12، شماره 1 - ( 6-1404 )
چکیده
هدف: این پژوهش با هدف بررسی تأثیر کیتوزان بر شاخصهای جوانهزنی و فعالیت آنزیم‌های پاداکساینده گیاهچه گلرنگ تحت تنش شوری اجرا گردید.
روش پژوهش: آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار در دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1403 انجام شد. تیمارها شامل چهار سطح شوری (صفر، 50، 100 و 150 میلی‌مولار کلریدسدیم) و چهار سطح کیتوزان (0، 2/0، 4/0 و 5/0 درصد وزنی- حجمی) که همه در اسید استیک یک درصد حل شده بودند.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که شوری، سرعت جوانهزنی، طول ریشهچه، ساقه‌چه، گیاهچه و وزن تر و خشک گیاهچه را کاهش داد، ولی پیش‌تیمار بذر با سطوح مختلف کیتوزان به‌ویژه غلظت 5/0 درصد این صفات را بهبود بخشید. بیشترین سرعت جوانهزنی روزانه (114/0) در شاهد (پیش‌تیمار با آب مقطر) و شوری 150 میلی‌مولار مشاهده شد. میزان فعالیت آنزیم کاتالاز و پراکسیداز در شاهد و شوری150 میلی‌مولار نسبت به کیتوزان با غلظت 5/0 درصد و بدون شوری به ترتیب در حدود 43 و 70 درصد افزایش نشان دادند. فعالیت آنزیم سوپراکسیددیسموتاز در کاربرد با کیتوزان 5/0 درصد و شوری150 میلی‌مولار حدود 67 درصد نسبت به شاهد و بدون شوری بیشتر بود. همچنین، فعالیت آنزیم آسکوربات پراکسیداز در تیمار با غلظت 5/0 درصد کیتوزان نسبت به شاهد (پیش‌تیمار با آب مقطر) حدود 37 درصد افزایش نشان داد.
نتیجه‌گیری: نتایج این تحقیق نشان داد که تیمار بذر با سطوح مختلف کیتوزان می‌تواند اثرات مضر تنش شوری بر برخی صفات در گیاهچه گلرنگ را کاهش داده و رشد گیاهچه را بهبود بخشد. بهترین نتیجه زمانی حاصل شد که از کیتوزان 5/0 درصد در شرایط شوری استفاده شد.
جنبه‌های نوآوری:
- پیش‌تیمار بذر گلرنگ با استفاده از کیتوزان 5/0 درصد سبب بهبود برخی شاخصهای جوانهزنی بذر کیتوزان تحت شرایط شوری گردید.
- پیش‌تیمار بذر گلرنگ با کیتوزان 5/0 درصد، سوپراکسیددیسموتاز و آسکوربات پراکسیداز را افزایش داد.
- پیش‌تیمار با کیتوزان تأثیر بهتری بر شاخصهای جوانهزنی و صفات بیوشیمیایی بذر گلرنگ نشان داد.
