دانش بیماری شناسی گیاهی

باکتری‌های مولد پوسیدگی نرم، گونه‌های Pectobacterium و Dickeya ، از بیمارگرهای مهم گیاهان هستند، که انتشار جهانی دارند. دامنه میزبانی این باکتری‌ها بسیار وسیع بوده و موجب لهیدگی بافت‌های گیاهی می-گردند. بیماری‌های ناشی از این باکتری‌ها به شکل پوسیدگی نرم، ساقه سیاه، لهیدگی پیاز گل‌ها و لکه‌برگی در ایران از ذرت، برنج، کانولا، چغندرقند، سیب‌زمینی، موز، خرما، هویج، کلم، پیاز، شلغم ، فلفل، فیلودندرون، پاندانوس، دیفن‌باخیا، سیکلامن، زنبق، آگلونما، دراسنا، گلایول، فیکوس، کاکتوس زینتی و گل‌جالیز گزارش شده‌اند. برخی از ارقام گیاهان زراعی کشور نظیر ذرت، سیب‌زمینی و چغندرقند نسبت به این باکتری‌‌ها متحمل شناخته شده‌اند.

مقدمه: تغییر در مقاومت سیب‌زمینی به پوسیدگی نرم باکتریایی ممکن است با بیان ژن‌های مرتبط با بیماری‌زایی(PR) ارتباط داشته باشد. هدف از اجرای این پژوهش بررسی رابطه بین سطح بیان سه ژن PR و القای مقاومت در نتیجه آلوده‌سازی سلول‌های بافت غده‌ای سیب‌زمینی با باکتری‌های بیمارگر در دماهای مختلف به منظور مهار مؤثر بیماری پوسیدگی نرم باکتریایی سیب‌زمینی بود. مواد و روش‌ها: باکتری‌های Pectobacterium carotovorum 2A  ، Pectobacterium atrosepticum36A و Dickeya-dadantii ENA49 انتخاب شدند. رقم­های سیب زمینی اسکارب نیمه‌مقاوم به بیماری و  ویسنیانکا  حساس به بیماری، نیز برای آلودگی با باکتری‌ها انتخاب شدند. آزمایش به‌صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد. تعداد نسخه‌های بیان شده mRNA از ژن‌های PR از طریق PCR در زمان واقعی با کمک آغازگرهای مربوط به این ژن‌ها تعیین شد. مقایسه میانگین‌ها با آزمون LSD انجام شد. یافته‌ها: میزان بیان ژن‌های PR-3، PR-5t و PR-10 در سلول‌های غده‌های سیب‌زمینی در پاسخ به آلودگی به 2A P. carotovorum، 36A  P. atrosepticum و ENA49 D. dadantii، به دما و رقم سیب زمینی بستگی داشت. نتیجه‌گیری: تغییرات معنی‌دار در مقاومت سیب‌زمینی به بیماری پوسیدگی نرم باکتریایی در دماهای 28 و 33 درجه سلسیوس با سطح بیان این سه ژن  PRوجود دارد.

راستگو، م.، هنرور، س. (1402). کاربرد فاژها برای مهار زیستی باکتری­های بیماری­زای گیاهان. دانش بیماری­شناسی گیاهی، 13 (1)، 64-55.

باکتری­های بیماری­زا یکی از مهم­ترین عوامل کاهش عملکرد محصولات گیاهی می­ باشند. مدیریت این بیمارگرها در گذشته به استفاده از سمهای ضد باکتریایی یا القاکننده­های مقاومت محدود می ­شد، اما با کشف باکتریوفاژها در دهه­ های اخیر، توجه به استفاده از آنها افزایش یافته است. باکتریوفاژها یا فاژها ویروس­هایی هستند که به صورت  کاملا اختصاصی بر سلول­های باکتریایی اثر می­گذارند. در حال حاضر، صدها باکتریوفاژ جداسازی و علیه باکتری­های بیماری­زای گیاهی آزمایش شده­اند و همچنان تعداد زیادی نیز وجود دارند که بایستی بررسی شوند. این رویکرد نیازمند پروتکل‌های خاصی برای شناسایی فاژهای جدید، درک پیدایش کلون‌های مقاوم به فاژ و عفونت‌پذیری سایر گونه‌های باکتریایی می­باشد. فاژتراپی یا استفاده از فاژها برای مهارزیستی با باکتری­های بیماری­زای گیاهی به خاطر ارزان بودن، اختصاصیت بسیار بالا فاژها علیه باکتری­ها، عدم تاثیر منفی روی انسان یا حیوانات و عدم آلودگی زیست محیطی، به عنوان روشی مناسب برای مهارزیستی این بیمارگرها می­تواند در نظر گرفته شود.