دانش بیماری شناسی گیاهی

---

قارچ‌های همزیست درون ریشه‌ یا آربوسکول‌دار، نقش مهمی در زندگی اکثر گیاهان زراعی، باغی، سبزی، صیفی و زینتی دارند. آن‌ها باعث افزایش جذب عناصر غذایی، مقاومت گیاهان در برابر بیمارگرهای خاکزاد و محصول می‌شوند. از آنجا که این قارچ‌های مفید همزیست اجباری ریشه هستند، تکثیر و تولید انبوه مایه آن‌ها تنها روی بافت‌های زنده امکان‌پذیر است. اولین روشی که برای این منظور به کار رفت کشت‌های گلدانی بود، سپس روش‌های آبکشت، هواکشت و سرانجام تکثیر آن‌ها روی ریشه‌های کشت شده روی محیط‌های خاص ابداع شده‌اند. این روش‌ها و عوامل موثر در تکثیر و تولید انبوه مایه این قارچ‌های سودمند شرح داده شده‌اند.

---

اکثر محصولات کشاورزی توسط بذر تکثیر می‌شوند. تعداد زیادی از قارچ‌های بیمارگر گیاهان نیز همراه با بذر منتقل و منتشر ‌شده، باعث بروز و شیوع بیماری‌های مخرب در مزرعه می‌شوند. با شناسایی قارچ‌های بذرزاد می‌توان از بروز بیماری‌های آن‌ها پیش‌گیری نمود. در این مقاله خصوصیات ریخت‌شناسی ده قارچ‌ بیمارگر بذرزاد متعلق به جنس‌های Alternaria، Aspergillus و Bipolaris، که می‌توانند باعث پوسیدگی و یا کاهش قوه جوانه‌زنی بذر و یا بیماری لکه قهوه‌ای یا سوختگی برگ غلات شوند، شرح داده شده‌اند.

---

فرح­بخش ف. و مساح ا. 1394. ژنتیک مقاومت به بیماری‌های گیاهی. دانش بیماری‌شناسی گیاهی 4(2):73-64. 

دانش رو به پیشرفت بررسی عملکرد و تکامل هم­زمان ژن‌های مقاومت در گیاهان با ژن­های پرآزاری در بیمارگرها، فرصت‌ جدیدی را برای ایجاد مقاومت پایدار در برابر بیماری‌های گیاهی فراهم ساخته ­است.  این مقاله، یافته­های نوین در مورد ژنتیک انواع مقاومت، عملکرد و تکامل ژن‌های مقاومت دخیل در تشخیص بیمارگر، پیام‌رسانی و پاسخ به بیمارگر، را شرح می­دهد.

---

فولادوند س. و حسینی س.ع. 1394. قارچ‌ها و شبه قارچ‌های ناقل ویروس‌های گیاهی. دانش بیماری‌شناسی گیاهی 4(2):63-53.

قارچ‌های Olpidium brassicae و  O. boronovanus و دو گونه شبه قارچ Polymyxa graminis و P.betae به عنوان ناقلین مهم ویروس‌های گیاهی شناخته شده‌اند. تمامی این قارچ‌ها و شبه­قارچ­ها انگل اجباری ریشه گیاهان می‌باشند و ویروس‌های متعلق به 12 جنس در 4 خانواده را منتقل می‌کنند. در این مقاله ضمن معرفی این ناقلین و چرخه­ی زندگی آن‌ها، ویروس­هایی که منتقل می­کنند و نحوه­ی کسب و انتقال ویروس‌ها شرح داده شده­اند.

---

شناور ا. و مستوفی‌زاده قلمفرسا ر.  1394. کلیدهای برهم‌کنشی رایانه­ای شناسایی قارچ­ها. دانش بیماری‌شناسی گیاهی 4(2):52-41.

شناسایی دقیق قارچ‌­ها و شبه‌قارچ­ها یکی از مهم‌ترین گام‌ها برای یافتن راه‌کاری برای استفاده یا مبارزه با آن‌ها بوده است. ولی این فرآیند معمولاً زمان‌گیر و پرزحمت است. کلیدهای برهم‌کنشی یکی از راه‌کارهای کاهش این زمان و شناسایی دقیق گونه‌ها است. کلید برهم‌کنشی برنامه‌ای رایانه‌ای است  که در آن کاربر صفات ریختی و یا مولکولی نمونه‌ی مورد نظر را وارد می‌کند و برنامه آن­ها را با داده‌های موجود مقایسه می‌کند تا به گونه‌ی مورد نظر یا گونه‌ای که بیش‌ترین شباهت را با نمونه‌ی مورد مطالعه داشته باشد، برسد. این کلیدها برای هر گونه­ی شناخته شده تصاویر و اطلاعات جداگانه‌ای دارند. در این مقاله تعدادی از این کلیدها و نحوه‌ی کارکرد آن‌ها معرفی شده­اند.

---

تنها معافی ز. و حیدری  ر. 1394. مروری بر وضعیت نماتد سیست سویا در ایران. دانش بیماری‌شناسی گیاهی  4(2):16-1.

نماتد سیست سویا در اکثر کشورهای تولید کننده سویا در دنیا گسترش داشته و به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل خسارتزای این محصول محسوب می‌گردد. در ایران نماتد سیست سویا اولین بار در سال 1378 از شمال کشور گزارش شد. در حال حاضر این نماتد در استان‌های گلستان و مازندران گسترش دارد، میزان آلودگی در مزارع از دامنه وسیعی برخوردار است و در اکثر مزارع آلوده در هر دو استان در زمان برداشت محصول و همچنین قبل از کاشت سویا میزان جمعیت بالاتر از حد آستانه زیان اقتصادی است که برای این نماتد ذکر شده است. نژادشماره 3 یا  Hg Type 0 به‌عنوان نژاد غالب و رقم کتول (DPX) تنها رقم مقاوم سویا به این نماتد در ایران تعیین شده است. در این مقاله اهمیت نماتد سیست سویا، پراکنش و شدت آلودگی، شکل شناسی نماتد و نشانه­های آلودگی در مزرعه، نژاد یا تیپ (Hg Type)، چرخه زندگی، واکنش ارقام سویا نسبت به نژاد غالب در ایران و مدیریت آن براساس پژوهش‌های انجام شده در ایران و جهان شرح داده شده است.

---

کریمی ک.، بابای اهری ا. و ارزنلو م. 1394. بیماری آنتراکنوز توت‌فرنگی. دانش بیماری‌شناسی گیاهی 4(2):40-26.

بیماری آنتراکنوز یکی از مخرب‌ترین بیماری‌های توت‌فرنگی است که توسط سه گونه قارچ Colletotrichum acutatum، C. gloeosporioides  و C. fragariae ایجاد می‌شود. دو گونه C. acutatum و C. gloeosporioides دارای دامنه میزبانی وسیع‌تری هستند و بر اساس آخرین ارزیابی‌های تبارزایی چند ژنی جدایه‌های متعدد عامل آنتراکنوز توت‌فرنگی جمع آوری شده از مناطق مختلف دنیا متعلق به این دو گونه، در چندین خوشه مختلف مربوط به گونه‌های مخفی دسته‌بندی می‌شوند. گونه C. acutatum علیرغم آلوده کردن اکثر اندام‌های گیاه، عمدتاً عامل پوسیدگی میوه بوده و نسبت به دو گونه دیگر که در ارتباط با پوسیدگی طوقه شناخته شده هستند، فراگیرتر و خسارت‌زاتر می‌باشد. انتشار زادمایه بیماری توسط قطرات باران یا آبیاری بارانی، انسان و حیوانات صورت می‌گیرد. مدیریت تلفیقی بیماری شامل روش‌های زراعی، شیمیایی، زیستی و استفاده از ارقام مقاوم است. با توجه به اهمیت بیماری آنتراکنوز توت‌فرنگی از لحاظ میزان خسارت و شیوع اخیر آن در مناطق کشت و پرورش این محصول در ایران در این مقاله نحوه تشخیص صحیح عامل بیماری، جنبه‌های زیست‌شناستی و روش‌ مدیریت بیماری شرح داده شده است.

---

قرچه ن. و صدروی م. 1394. معرفی پنج بیماری مهم قارچی حبوبات در ایران. دانش بیماری­شناسی گیاهی  4(2):25-17.

دانه­های لوبیا، نخود، عدس، ماش و باقلا سرشار از پروتئین هستند. استان کهگیلویه و بویر­احمد، یکی از مناطق کشت این گیاهان است. پنج بیماری مهم قارچی پژمردگی فوزاریومی، پوسیدگی فوزاریومی ریشه، سوختگی آسکوکیتایی، سوختگی آلترناریایی و پوسیدگی ذغالی در این استان روی این گیاهان شایع هستند. نشانه­های این بیماری‌ها، خصوصیات کلیدی ریخت­شناسی بیمارگرها و مناطق انتشار آن­ها در ایران و جهان شرح داده شده است.

---

مسلم­خانی ک. و مظفری ج. 1394. مدیریت بیماری پژمردگی باکتریایی سیب­زمینی با سلامت­سنجی غده­های بذری. دانش بیماری‌شناسی گیاهی 5(1): 75-62.

باکتری Ralstonia solanacearum  یکی از مهم­ترین بیمارگرهای گیاهی است که باعث کاهش کمی و کیفی محصول سیب­زمینی می­شود. مبارزه با این باکتری به دلیل دامنه میزبانی گسترده و نیز انتشار وسیع آن در خاک­های مناطق مختلف و انتقال آن از طریق آب آبیاری و غده‌هایی که آلودگی پنهان دارند، بسیار مشکل است. در حال حاضر این باکتری در اکثر نقاط ایران پراکنده شده است و با ایجاد پژمردگی و پوسیدگی قهوه­ای به عنوان خطری بالقوه، محصول سیب­زمینی کشور را تهدید می­کند. تهیه و کاشت غده­های بذری سالم و گواهی شده موثرترین روش­ مدیریت بیماری است. مدیریت موفق بیماری، مستلزم داشتن دانش کافی در مورد نحوه­ی پراکنش و شیوع بیماری است. در این مقاله ضمن شرح یافته­های نوین علمی در مورد بیماری، روش­های جدید ردیابی باکتری برای سلامت­سنجی غده­های بذری سیب­زمینی معرفی شده­اند.

---

صدروی م. و رحیمی­زاده م. 1394. معرفی ده گونه­ی مفید Penicillium . دانش بیماری‌شناسی گیاهی 5(1):13-1.

                

گونه­های Penicillium ، اغلب به حالت گندرو در بقایای گیاهی در خاک، فرآورده­های گیاهی، میوه­های تازه و آبدار آسیب­دیده یا میوه­ها و دانه­های انباری زندگی می­کنند. این قارچ­ها را می­توان براساس ویژگی‌های پرگنه، کنیدیوم­بر، فیالیدها و کنیدیوم­ها، روی محیط کشت­های اختصاصی شناسایی کرد.  توانایی بعضی جدایه­های ده گونه­ی
 P. aurantiogriseum ،P. bilaiae ،P. chrysogenum ،P. citrinum ،P. funiculosus ،P. glabrum ،
P. griseofulvum ،P. oxalicum ،P. purpurogenum  و P. simplicissimum برای مهار بیماری‌های پژمردگی فوزاریومی و ورتیسلیومی گوجه‌فرنگی، کپک سفید و پوسیدگی خاکستری حبوب، پوسیدگی قهوه‌ای و سوختگی سرشاخه هلو، سوختگی دیرهنگام و سیست سیب‌زمینی و یا به ‌عنوان عامل افزایش‌دهنده رشد گیاهان به اثبات رسیده است. خصوصیات ریخت­شناسی کلیدی این قارچ­ها در این مقاله شرح داده شده است. اکثر این قارچ­ها از ایران نیز گزارش شده­اند، بنابراین شناسایی و کاربرد جدایه­های موثر آن­ها برای مبارزه با بیماری­های گیاهی و یا افزایش رشد گیاهان را می­توان پیشنهاد کرد. 

---

رحمانی ر.، محمدی­گل­تپه ا. و صفایی ن. 1394. نقش قارچ درون­رست  Piriformospora indica در مدیریت بیماری­های گیاهی. دانش بیماری‌شناسی گیاهی 5(1):61-48.

قارچ درون­رست Pirifomospora indica  از مهمترین ریزجانداران خاک است، که با ایجاد تغییراتی در فیزیولوژی گیاهان میزبان خود، عملکرد آن­ها را در واحد سطح افزایش می‌دهد و امکان توسعه کشت آن‌ها را در خاک‌های شور، خشک یا اقلیم‌هایی با تنش‌های غیرزیستی و زیستی فراهم می‌آورد. این قارچ از طریق القای مقاومت فراگیر در گیاهان میزبان باعث ایجاد مقاومت به بیمارگرهای گیاهی نیز می‌گردد. همچنین با افزایش ظرفیت آنتی‌اکسیدانی در سلول‌های ریشه و افزایش سطح پروتیین‌های مقاومت به خشکی در گیاهان میزبان، باعث افزایش مقاومت آن‌ها نسبت به تنش شوری و خشکی می­شود. بنابراین می­توان کاربرد این قارچ را به عنوان جایگزین مناسبی برای کودها و سم­های شیمیایی در جهت دستیابی به محصول ارگانیک و کشاورزی پایدار پیشنهاد نمود.

---

چاره‌گانی  ح. 1394. کاربرد فن‌آوری ریزآرایه‌ها در نماتدشناسی گیاهی. دانش بیماری‌شناسی گیاهی 5(1):89-76.

در طی یک واکنش سازگار، نماتدهای مولد غده ریشه (Meloidogyne spp.) با تحریک تولید سلول‌های غول‌آسای چند هسته‌ای منجر به ایجاد تمایز در ریشه گیاه میزبان می‌گردند. رشد و تکثیر بیش‌از اندازه سلول‌های اطراف سلول‌های غول منجر به تولید غده روی ریشه گیاه میزبان می‌شود. مطالعات مختلف نشان داده که تغییرات حاصل در سلول‌های ریشه و تولید مکان‌های تغذیه‌ای با کارکرد و شکل اختصاصی، نیازمند ایجاد تغییرات در میزان بیان تعداد زیادی از ژن‌ها درون سلول‌های میزبان می‌باشد. روش‌های قدیمی بررسی تغییرات در میزان بیان ژن‌ها، شامل تفاوت در بیان ژن‌ها در سلول‌های سالم و آلوده، ردیابی ژن‌های مشخص با استفاده از نشانگر GUS یا استفاده از روش دورگ‌سازی در محل و روش به دام اندازی راه‌انداز ژن، نشان داده‌اند که درون سلول‌های غول‌آسا در مقایسه با بافت‌های سالم ریشه در حدود 50 ژن گیاهی افزایش بیان و 10 ژن کاهش بیان پیدا می‌کنند. فن­آوری ریزآرایه این امکان را به محققین می‌دهد که در یک مرحله آزمایش، تغییرات در بیان تعداد بسیار زیادی از ژن‌ها در همکنش گیاه-نماتد را مورد بررسی قرار دهند. ریزآرایه DNA مجموعه‌ای از نقاط میکروسکوپی DNA روی یک بستر جامد می‌باشد. هر کدام از نقاط DNA شامل ^12-10 مول از یک توالی DNA مشخص به نام پروب می‌باشد که می‌تواند تکه کوچکی از یک ژن باشد که با cDNA یا cRNA استخراج شده از نمونه مورد بررسی (نمونه هدف) هیبرید شود. پروب-هدف هیبرید شده معمولاً بوسیله هدف نشاندار شده با رنگ‌های فلورسانت یا نقره ردیابی و تشخیص داده می‌شود.

---

نجفی‌نیا م. 1394. روش مدیریت بیماری سرخشکیدگی مرکبات.  دانش بیماری‌شناسی گیاهی 5(1):36-26.

مرکبات به‌ویژه در جنوب ایران سطح زیر کشت نسبتاً وسیعی را به خود اختصاص داده و نقش بسیار مهمی در اقتصاد منطقه و کشور ایفا می‌کند. طی سال‌های اخیر یکی از عوامل تهدیدکننده باغ‌های مرکبات در مناطق گرم کشور، بیماری سرخشکیدگی مرکبات است. قارچ Neofusicoccum mangiferae به‌عنوان مهم‌ترین عامل ایجادکننده سرخشکیدگی درختان مرکبات است. نشانه­های بیماری به‌صورت سرخشکیدگی، پژمردگی و زوال سرشاخه‌های درختان بیمار مشاهده می‌شود. آلودگی از شاخه‌های انتهایی به سمت پایین و نهایتاً تنه توسعه پیدا می‌نماید. در برخی موارد روی سرشاخه‌ها و تنه درختان آلوده شکاف‌های طولی در اندازه‌های متفاوت مشاهده می‌شود که غالباً با ترشح صمغ زردرنگ همراه است. در مراحل پیشرفته بیماری، پوست شاخه‌ها و تنه به‌صورت ورق‌های نازک جدا شده و توده سیاه‌رنگ قارچ عامل بیماری نمایان می‌گردد و در نهایت ممکن است موجب خشکیدگی کامل درخت آلوده گردد. بررسی‌های انجام شده بیانگر آن است که بیماری خشکیدگی سرشاخه اغلب در تابستان و در باغات با مدیریت ضعیف‌تر، تغذیه و آبیاری نامناسب و هرس‌های نامنظم خسارات شدیدتری وارد می‌سازد. اعمال یک مدیریت صحیح در زمینه آبیاری و تغذیه، تقویت باغ‌های مرکبات، ضدعفونی محل‌های هرس، عدم هرس درختان در طول ماه‌های گرم سال می‌تواند خسارت این بیماری را کاهش دهد.

---

 پاراد م. و رضائی ر. 1394. بیماری میوه سبز مرکبات. دانش بیماری‌شناسی گیاهی 5(1): 47-37.

بیماری میوه سبز یا هوانگ­لانگ­بینگ از مخرب‌ترین بیماری‌های مرکبات در سراسر جهان می‌باشد. این بیماری بومی جنوب شرق آسیا است ولی اخیراً وقوع آن از استان­های جنوبی ایران نیز گزارش شده است. این بیماری توسط Liberibacter sp. ایجاد می‌شود که در آوندهای آبکش گیاهان میزبان فعالیت می‌کند. این باکتری به انواع مختلف مرکبات حمله کرده و باعث کاهش شدید محصول می‌شود. برخی از نشانه‌های بیماری شبیه به کمبود بعضی از عناصر غذایی مانند روی می‌باشد که این موضوع تشخیص بیماری را با مشکل مواجه می‌کند. مهترین ناقلین بیمارگر چند گونه­ی پسیل می‌باشند. اصلی‌ترین روش اقتصادی برای پیشگیری از بیماری از بین بردن منابع آلودگی می‌باشد. روش مدیریت بیماری در این مقاله شرح داده شده است.

---

گرایلی ن. و بقایی­ راوری  س. 1395. نقش زیستی باکتریوسین­های باکتری‌های گرم منفی. دانش بیماری‌شناسی گیاهی 5(2): 70-63.

باکتریوسین‌ها ترکیبات پپتیدی یا پروتیینی ضدمیکروبی هستند، که توسط بعضی باکتری‌های گرم­منفی به‌منظور رقابت در تغذیه و اشغال فضای زیستی، تولید می‌شوند. این مواد قادر به از بین بردن و یا بازدارندگی از رشد باکتری­های نزدیک به باکتری تولیدکننده هستند. این در حالی است که باکتری تولیدکننده به علت داشتن پروتیین ایمنی مخصوص، از صدمه این مواد مصون می‌ماند. باکتریوسین‌ها از لحاظ اندازه، سلول هدف، نحوه­ی عمل و سازوکار ایمنی، متنوع هستند. تا کنون تعداد زیادی از باکتریوسین‌های تولیدشده توسط جدایه­های خاصی از باکتری‌های گرم منفی شناسایی شده‌اند که غالباً وزن مولکولی بالایی دارند. در این مقاله نحوه‌ی تشکیل و تاثیر باکتریوسین‌ها و نقش آن­ها در مدیریت بیماری­های باکتریایی شرح داده شده است.

---

صادقی ل. و جمالی س. 1395. سازوکارهای مولکولی دفاعی گیاهان در برابر نماتدها. دانش بیماری‌شناسی گیاهی 5(2): 100-90.

نماتدهای انگل گیاهی قادر هستند آسیب‌های زیادی به محصولات کشاورزی وارد سازند. آن‌ها انگل اجباری بوده و جهت کسب مواد غذایی لازم برای رشد و تکثیر خود، نیازمند برقراری رابطه­ی سازگار انگلی با گیاه میزبان هستند. ممانعت از دفاع میزبان، گام اصلی برای بیماری‌زایی موفق نماتدها است. پاسخ دفاعی گیاه از لحظه نفوذ نماتد به ریشه فعال می‌شود. استایلت و ترشحات غدد مری، نقش اصلی در طول مراحل نفوذ، مهاجرت به داخل ریشه و استقرار در محل تغذیه سلول‌های گیاه میزبان ایفا می­کنند. یافته‌های جدید نشان می‌دهند که ترشحات غدد مری نماتدها به‌عنوان عملگر، در آپوپلاست و سیتوپلاسم سلول‌های میزبان دریافت شده و سبب فعال شدن پاسخ‌های دفاعی در گیاه مقاوم می‌شوند. سازوکارهای مولکولی دفاعی گیاهان در برابر نماتدها، در این مقاله شرح داده شده­ اند.

---

اطمینانی ف.، اطمینانی ا. و حریقی ب. 1395. نقش باکتری‌های درون­رست در کشاورزی پایدار. دانش بیماری‌شناسی گیاهی 5(2):80-71.

امنیت غذایی، مهم‌ترین چالش جهان امروز است. این چالش در مناطقی که ویژگی‌های اقلیمی و محیطی نامساعد دارند، اهمیت بیش‌تری دارد. بحران امنیت غذایی موجب تشدید مشکلات زیست‌محیطی و بوم‌شناختی شده است زیرا برای افزایش محصول، سال‌ها افزایش استفاده از کودها و سموم شیمیایی مدنظر بوده است. کاربرد بعضی باکتری‌های درون­رست که قادر به افزایش عملکرد گیاه میزبان از راه‌هایی همچون تثبیت نیتروژن، حل فسفات، تولید هورمون‌های گیاهی، توانایی مهار زیستی بعضی بیمارگرهای خاک­زاد و افزایش مقاومت گیاهان به تنش‌های غیرزیستی می‌باشند، راهی برای رسیدن به کشاورزی پایدار است.

---

ناصری ب. 1395. مدیریت تلفیقی بیماری پوسیدگی ریزوکتونیایی ریشه لوبیا. دانش بیماری‌شناسی گیاهی 5(2):51-42.

بیماری پوسیدگی ریزوکتونیایی ریشه با عامل Kühn Rhizoctonia solani از عوامل اصلی ایجاد خسارت در مزرعه لوبیا است. محدود ساختن توسعه گسترده بیماری در مناطق مهم لوبیا کاری کشور نیازمند شناسایی عوامل تأثیرگذار بر وقوع و گسترش این بیماری است. به دلیل نبود ارقام مقاوم به بیماری و عدم کارآیی مبارزه شیمیایی در خاک، مدیریت زراعی بیماری از اهمیت بسزایی برخوردار است. طبق پژوهش­های به عمل آمده برنامه مدیریت تلفیقی بیماری شامل افزایش مواد آلی خاک، تقویت تشکیل گره‌های ریزوبیومی ریشه، اجتناب از کاشت لوبیا در خاک‌های شنی، حفظ اسیدیته حدود خنثی در خاک زراعی، رعایت فاصله دور آبیاری 9-7 روز در کل فصل زراعی، رعایت تراکم کاشت استاندارد 30 بوته لوبیا در هر مترمربع، کشت در عمق کمتر از پنج سانتیمتر و شرایط آب و هوایی گرم و خشک، بهره‌گیری از آبیاری بارانی، کشت لوبیا قرمز در مزارع با سابقه آلودگی، رعایت تناوب زراعی مناسب، مصرف حداکثر 50 کیلوگرم در هکتار اوره، مبارزه با علف­های هرز و ضدعفونی بذر با سموم مناسب جذبی پیشنهاد می­شود.

---

دادرضائی س. ط. و  ترابی م. 1395. روش مدیریت زنگ­های گندم. دانش بیماری‌شناسی گیاهی 5(2):89-81.

گندم مهم‌ترین محصول زراعی جهان است و زنگ‌ها بیشترین خسارت را در طول تاریخ به گندم وارد کرده‌اند. روش‌های زیادی برای مبارزه با این بیماری­ها وجود دارد که از این میان استفاده از ارقام مقاوم مؤثرترین و اقتصادی‌ترین روش است. زنگ‌ها دارای تنوع بیماری‌زایی و قدرت تکاملی بسیار بالایی هستند. از طرف دیگر مهاجرت و موتاسیون باعث ظهور و پیدایش نژادهای غیربومی و جدید زنگ در یک منطقه می‌شوند که در نتیجه آن پاتوتیپ‌هایی با ساختار بیماری‌زایی جدید که گاهی توانایی بیماری‌زایی روی ژن‌های مقاومت موجود در ارقام مقاوم تجارتی را دارند بروز کرده و باعث ایجاد بیماری در ارقام مقاوم و شیوع بیماری در مزارع گندم می‌شوند. توسعه روش‌های مؤثر و پایدار مدیریت این بیماری‌ها بستگی به دانش ما از عامل بیماری در کشور دارد. این مقاله ضمن معرفی زنگ‌های مهم گندم و شرح عوامل مؤثر در شیوع آن­ها، راهکارهای مدیریت زنگ‌ها در کشور را پیشنهاد داده است.

---

موسوی س. و ارزنلو م. 1395. بیماری لکه برگی سرکوسپورایی چغندرقند. دانش بیماری‌شناسی گیاهی 5(2):22-13.

بیماری لکه برگی سرکوسپورایی چغندرقند یکی از مهم‌ترین بیماری اندام‌های هوایی این گیاه است. این بیماری در سراسر جهان بیش از یک سوم مناطق کشت چغندرقند را تحت تأثیر قرار داده است. عامل بیماری قارچ Cercospora beticola است. تنوع ریخت‌شناختی و ژنتیکی زیادی در داخل و بین جمعیت‌های این گونه گزارش شده است. مدیریت بیماری به روش‌های زراعی، کاشت ارقام مقاوم و ‌پاشیدن سموم شیمیایی صورت می­گیرد. با توجه به خسارت اقتصادی بیماری در ایران، در این مقاله جنبه‌های مختلف آن شامل معرفی عامل بیماری، زیست‌شناسی، چرخه بیماری و روش‌های مدیریتی کارآمد بیماری شرح داده شده است.