دانش بیماری شناسی گیاهی

چاره‌گانی  ح. 1394. کاربرد فن‌آوری ریزآرایه‌ها در نماتدشناسی گیاهی. دانش بیماری‌شناسی گیاهی 5(1):89-76.

در طی یک واکنش سازگار، نماتدهای مولد غده ریشه (Meloidogyne spp.) با تحریک تولید سلول‌های غول‌آسای چند هسته‌ای منجر به ایجاد تمایز در ریشه گیاه میزبان می‌گردند. رشد و تکثیر بیش‌از اندازه سلول‌های اطراف سلول‌های غول منجر به تولید غده روی ریشه گیاه میزبان می‌شود. مطالعات مختلف نشان داده که تغییرات حاصل در سلول‌های ریشه و تولید مکان‌های تغذیه‌ای با کارکرد و شکل اختصاصی، نیازمند ایجاد تغییرات در میزان بیان تعداد زیادی از ژن‌ها درون سلول‌های میزبان می‌باشد. روش‌های قدیمی بررسی تغییرات در میزان بیان ژن‌ها، شامل تفاوت در بیان ژن‌ها در سلول‌های سالم و آلوده، ردیابی ژن‌های مشخص با استفاده از نشانگر GUS یا استفاده از روش دورگ‌سازی در محل و روش به دام اندازی راه‌انداز ژن، نشان داده‌اند که درون سلول‌های غول‌آسا در مقایسه با بافت‌های سالم ریشه در حدود 50 ژن گیاهی افزایش بیان و 10 ژن کاهش بیان پیدا می‌کنند. فن­آوری ریزآرایه این امکان را به محققین می‌دهد که در یک مرحله آزمایش، تغییرات در بیان تعداد بسیار زیادی از ژن‌ها در همکنش گیاه-نماتد را مورد بررسی قرار دهند. ریزآرایه DNA مجموعه‌ای از نقاط میکروسکوپی DNA روی یک بستر جامد می‌باشد. هر کدام از نقاط DNA شامل ^12-10 مول از یک توالی DNA مشخص به نام پروب می‌باشد که می‌تواند تکه کوچکی از یک ژن باشد که با cDNA یا cRNA استخراج شده از نمونه مورد بررسی (نمونه هدف) هیبرید شود. پروب-هدف هیبرید شده معمولاً بوسیله هدف نشاندار شده با رنگ‌های فلورسانت یا نقره ردیابی و تشخیص داده می‌شود.