پژوهشهای بذر ایران

به‌منظور ارزیابی زوال بذر سویا رقم ویلیامز در استان اردبیل تحقیقی به‌صورت آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی در سال 1392 اجرا گردید. تیمارهای آزمایش شامل سه قوه نامیه 80%، 85% و 90%، سه میزان رطوبت اولیه بذر شامل رطوبت 10%، 12% و 14% و دو شرایط نگهداری بذر در انبار متداول مرکز تحقیقات کشاورزی مغان و انبار کنترل شده در کرج در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد بذرهای با رطوبت اولیه بالا به‌طور معنی‌داری درصد گیاهچه‌های عادی، سرعت جوانه‌زنی و شاخص بنیه گیاهچه پایین‌تری داشتند. همچنین مشخص گردید که بین دو سطح رطوبتی 10 و 12% تفاوت معنی‌داری مشاهده نشد؛ بنابراین، رطوبت بذر سویای 12 درصد رطوبت مناسبی برای نگهداری بذر می‌باشد. افزایش رطوبت بذر به بیش از 12 درصد سبب زوال سریع‌تر بذر سویا گردید، به‌طوری که بذرهای با محتوی رطوبتی اولیه بالا به‌ویژه در شرایط انبار کردن نامناسب کیفیت خود را سریع‌تر از دست داده و در شرایط مزرعه‌ای به دلیل کاهش تراکم نهایی سبب کاهش عملکرد گردید. نگهداری بذرها در شرایط کنترل شده سبب کاهش سرعت زوال بذرها گردید. همچنین افزایش درصد رطوبت بذر در شرایط انبار معمولی مغان اثر مضر بیشتری بر روی کیفیت بذر گذاشت و اثر رطوبت بذر به‌همراه دما و رطوبت نسبی بالای محیط در انبار مغان سبب تشدید زوال بذر سویا گردید. نتایج این آزمایش نشان دادند بذرهای با قوه نامیه بالا پس از انبار کردن کیفیت بذر بالاتری داشتند ولی رطوبت بذر و شرایط انبار کردن عوامل مهم‌تری نسبت به قوه نامیه اولیه می‌باشند به‌طوری‌که اثر قوه نامیه در بذرهای نگهداری شده با رطوبت بالا در انبار مغان معنی‌دار نبود.

گل همیشه‌بهار (officinalis Calendula) گیاهی دارویی و متعلق به تیره کاسنی (Asteraceae) است که بررسی ویژگی‌های مختلف، از جمله تکثیر بهتر آن جهت توسعه پوشش گیاهی و استحصال مواد خام دارویی ضروری به نظر می‌رسد. به‌منظور بررسی اثر مقاوم‌سازی بذر و کیفیت بذرهای حاصل از بخش‌های مختلف گل‌آذین بر انبارداری بذرهای گل همیشه‌بهار تحقیق حاضر در دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1390 انجام شد. ابتدا بذرهای همیشه‌بهار در محلول‌های کلرید کلسیم 2%، آب مقطر و شاهد طی دو مرحله مقاوم و سپس، در مزرعه کاشته شدند. در مرحله برداشت، بذرها از دو ناحیه درونی و بیرونی طبق استحصال و جهت انجام آزمون به مدت 6 ماه در انبار با دمای C 40⁰ قرار گرفتند. در نهایت  آزمایش به‌صورت فاکتوریل در پایه طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار اجرا گردید. نتایج نشان داد که بیشترین درصد جوانه‌زنی (96%) و سرعت جوانه‌زنی (91/3 بذر در روز) مربوط به بذرهای ناحیه بیرونی گل‌آذین بود. بیشترین طول ساقه‌چه (79/4 سانتی‌متر)، طول ریشه‌چه (71/5 سانتی‌متر) و وزن خشک گیاهچه (016/0 گرم) مربوط به بذرهای واقع شده در قسمت بیرونی گل‌آذین در تیمار با کلرید کلسیم بود. بیشترین وزن خشک باقی‌مانده بذر (061/0 گرم) مربوط به بذرهای واقع شده در قسمت بیرونی گل‌آذین در تیمار با آب مقطر بود. درکل، به‌منظور نگهداری بهینه بذر همیشه‌بهار در انبار، تیمار مقاوم‌سازی بذر با آب مقطر و استفاده از بذرهای بیرونی طبق توصیه می‌شود.

این تحقیق به‌منظور بررسی اثر زوال مصنوعی و انبارداری طبیعی بر جوانه‌زنی بذرها و رشد هتروتروفیک گیاهچه نخود زراعی در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در سال 1393 اجرا شد. آزمایش به‌صورت طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار اجرا گردید. تیمارها شامل 8 سطح (انبارداری طبیعی 2 و 4 سال، زوال مصنوعی 1، 2، 3، 4، 5 روز و شاهد) بودند. نتایج نشان داد اثر تیمار زوال بر کل صفات اندازه‌گیری شده معنی‌دار بود. کاهش درصد و سرعت جوانه‌زنی، طول ساقه‌چه و ریشه‌چه، شاخص قدرت بذر و وزن خشک گیاهچه در شدت‌های زوال مصنوعی 4 و 5 روز بیشتر از انبارداری طبیعی 2 و 4 سال بود. هدایت الکتریکی نیز با افزایش شدت زوال مصنوعی تا 4 و 5 روز نسبت به انبارداری طبیعی افزایش بیشتری یافت که به دلیل عدم توانایی غشاها در حفظ انسجام خود بوده و ناشی از حساسیت بیشتر بذرهای به شرایط زوال مصنوعی می‌باشد. کاهش میزان و کارایی استفاده از ذخایر و کسر ذخایر پویا شده در انبارداری طبیعی کمتر از زوال‌های شدید 4 و 5 روز بود ولی بیشترین میزان و کارایی استفاده از ذخایر و کسر ذخایر پویا شده در تیمار 2 روز زوال رخ داد که می‌توان دلیل آن را به افزایش سرعت واکنش‌های ترمیمی بذر طی این شرایط و فعال شدن بیشتر آنزیم‌های هیدرولیتیک نسبت داد. در نهایت نتایج این مطالعه نشان داد زوال مصنوعی در شدت‌های 4 و 5 روز نسبت به انبارداری طبیعی 2 و 4 سال سبب خسارت بیشتری به بذرهای نخود شده که منجر به کاهش بیشتر درصد و سرعت جوانه‌زنی شد.
 

1. پاسخ به منحنی‌های تعادل هیگروسکوپی در بذر ارقام مختلف کلزا مقایسه گردید.
2. از محلول‌های اسید سولفوریک و گلیسرول به‌منظور ایجاد رطوبت‌های نسبی مختلف استفاده گردید.