6 نتیجه برای رنجبر
حسین صادقی، محمد دلاویز، هادی پیرسته انوشه، غلامحسن رنجبر،
جلد 3، شماره 1 - ( (بهار و تابستان) 1395 )
چکیده
جوانهزنی اولین و از مهمترین مراحل زندگی اسپرس (Onobrychis viciifolia) است که حساسیت ویژهای به تنشهای محیطی مانند تنش قلیایی دارد. پژوهش حاضر، بهمنظور بررسی اثر روشهای مختلف آمادهسازی بذر بر بهبود تحمل گیاه اسپرس به تنش قلیایی در مرحله جوانهزنی، رشد اولیه و بازیابی آن بهصورت یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سال 1392 در دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز انجام شد. فاکتور اول شامل چهار روش آمادهسازی بذر (بذر غلافدار، بذر بدون غلاف، پیش تیمار سرمای بذر بدون غلاف و هیدروپرایمینگ بذر بدون غلاف) و فاکتور دوم شامل پنج سطح تنش قلیایی (با pH های 7/6، 9/7، 9/8، 8/9 و 7/10) بود. سطوح تنش قلیایی از ترکیب دو نمک خنثی (Na₂SO4, NaCl) و دو نمک قلیائی (NaHCO3, Na2CO3) بهدست آمد. نتایج نشان داد که با افزایش قلیائیت (pH) درصد جوانهزنی کاهش یافت بهطوریکه در سطوح 8/9 و 7/10 هیچ بذری جوانه نزد. تنش قلیایی در سطح pH 9/8 موجب کاهش جوانهزنی اولیه (9/51 درصد)، درصد جوانهزنی نهایی (8/51 درصد)، طول ساقهچه (7/55 درصد) و طول ریشهچه (2/72 درصد) گردید. در همه شرایط قلیائی، کمترین جوانهزنی بذر و رشد گیاهچه در بذرهای با غلاف و پس از آن در تیمار پیش تیمار سرما مشاهده شد؛ در حالی که بیشترین جوانهزنی و رشد در تیمار هیدروپرایمینگ به دست آمد. بیشترین بازیابی در بذرهای بدون پوسته و پس از آن در هیدروپرایمینگ به دست آمد. بهطورکلی، تیمارهای پیشتیمار سرما و بذرهای با غلاف تا سطح pH 9/7 و تیمارهای هیدروپرایمینگ و بذرهای بدون غلاف تا سطح pH9/8 توانستند بخشی از اثرات منفی تنش قلیایی را بازیابی کنند؛ که پس از این سطوح توانایی بازیابی مشاهده نشد.
غلامحسن رنجبر، حسین غدیری،
جلد 3، شماره 2 - ( (پاییز و زمستان) 1395 )
چکیده
جهت کمیسازی میزان سبز شدن کوشیا (Kochia indica) تحت سطوح مختلف دما، شوری و عمق کاشت، آزمایشی بهصورت کنترلشده در مرکز ملی تحقیقات شوری یزد در سال 1392 انجام شد. تیمارها شامل رژیم دمایی روز/شب: 20/10، 25/15، 30/20، 35/25 و 40/30 درجه سانتیگراد، پنج سطح شوری: 2، 6، 10، 14 و 18 دسیزیمنس بر متر و کاشت بذر در عمق صفر (سطح خاک)، 5، 10 و 15 میلیمتر بود. درصد سبزشدن نهایی، شاخص سرعت سبز شدن و تعداد روز موردنیاز تا سبز شدن 50% از بذرها اندازهگیری شد. نتایج نشان داد که بیشترین و کمترین درصد سبز شدن نهایی به ترتیب در دمای روز/شب 25/15 و 40/30 درجه سانتیگراد به دست آمد. میزان سبز شدن نهایی در شوریهای 6، 10، 14 و 18 دسیزیمنس بر متر به ترتیب 9، 22، 36 و 57% کمتر از تیمار 2 دسیزیمنس بر متر بود. همچنین میزان سبز شدن نهایی در عمقهای کاشت 5، 10 و 15 میلیمتر، به ترتیب 30، 44 و 72% کمتر از تیمار قرار دادن بذر در سطح خاک بود. تجزیه رگرسیونی نشان داد که درصد سبز شدن نهایی بهصورت خطی با افزایش سطوح شوری و عمق کاشت کاهش یافت. در حالی که زمان لازم برای حصول 50% سبز شدن (T50) با افزایش سطوح شوری و عمق کاشت افزایش یافت، بهطوری که بیشترین میزان T50 مربوط به شوری 18 دسیزیمنس بر متر و عمق کاشت 15 میلیمتر بود. افزایش در میزان شوری و عمق کاشت با کاهش معنیدار شاخص سرعت سبز شدن همراه بود. در مجموع با استفاده از یک رابطه رگرسیونی لجستیک، میزان سبز شدن بذر K. indica در هر روز پس از کاشت در ترکیبات مختلف شوری و دما کمی شد تا بتوان دامنه گسترش این گیاه را تحت این شرایط پیشبینی نمود.
مهری خشت زر، مهران شرفی زاد، جعفر قاسمی رنجبر،
جلد 4، شماره 1 - ( (بهار و تابستان) 1396 )
چکیده
جوانهزنی و استقرار مطلوب بذر در مزرعه متأثر از شاخصهای مختلف قدرت بذر از جمله اندازه بذر است. به منظور بررسی نقش اندازه بذر بر مؤلفههای جوانهزنی ذرت، آزمایشی در سال 1393 در آزمایشگاه ثبت و گواهی بذر و نهال واحد خوزستان، به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با 4 تکرار اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل؛ اندازه بذر در سه سطح (مخلوط، درشت و ریز) و هیبرید ذرت در سه سطح (KSC704، کارون و مبین) بودند. نتایج نشان داد هیبرید ذرت اثر معنیداری بر درصد جوانهزنی، سرعت جوانهزنی، شاخص بنیه بذر، طول ریشهچه، طول ساقهچه و وزن خشک گیاهچه داشت. همچنین بیشترین درصد جوانهزنی (3/94 درصد)، سرعت جوانهزنی (4/8 بذر در روز)، شاخص بنیه بذر (6/37)، گیاهچههای عادی (7/91 درصد)، طول ساقهچه (21 سانتیمتر) و وزن خشک گیاهچه (59/0 گرم) که تحت تأثیر اندازه بذر قرار گرفتند، مربوط به رقم کارون بود. بطور کلی بین سه گروه بذر ذرت، از نظر مؤلفههای جوانهزنی و رشد گیاهچهها تفاوت مشاهده گردید. در بین هیبریدهای ذرت مورد بررسی، هیبرید ذرت کارون از نظر مؤلفههای جوانهزنی بهتر از بقیه بود.
جنبههای نوآوری:
1- استفاده از بذور درشت به جهت داشتن ذخیره دانه بیشتر سبب افزایش درصد سبزشدن گیاهچهها و استقرار بوتههای بیشتر در مزرعه خواهد شد.
2- استفاده از بذور درشت با بنیه بذری بیشتر با افزایش درصد سبز شدن رقابت بین گیاهچهها و تبخیر از سطح مزرعه را کاهش میدهد.
نفیسه تقی زاده، غلامعلی رنجبر، قربانعلی نعمت زاده، محمدرضا رمضانی مقدم،
جلد 4، شماره 2 - ( (پاییز و زمستان) 1396 )
چکیده
شوری یکی از مهمترین عوامل محدودکننده کشاورزی است. پنبه بهعنوان یک گیاه روغنی-الیافی از جمله گیاهان مهم صنعتی به شمار میرود. مرحله جوانهزنی و گیاهچهای از حساسترین مراحل رشد پنبه به شوری هستند. در این تحقیق، 14 رقم آلوتتراپلوئید تجاری و محلی پنبه از نظر تحمل به شوری بررسی شدند. ابتدا این رقمها در آزمایشهای فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار به روش ساندویچی و در شرایط آزمایشگاهی مورد آزمون جوانهزنی در سطوح شوری 0، 8 و 16 دسیزیمنس بر متر قرار گرفتند. سپس صفات طول ریشهچه و ساقهچه، وزنتر و خشک ریشهچه و ساقهچه، درصد جوانهزنی، ضریب آلومتری، درصد آب گیاهچه و شاخص بنیه بذر اندازهگیری و شاخصهای تحمل به تنش بر اساس عملکرد زیستی (وزن خشک گیاهچه) در محیط تنش و غیر تنش محاسبه شدند و بر طبق این شاخصها رقمها در دو سطح 8 و 16 دسیزیمنس بر متر تجزیه به مؤلفههای اصلی شده و نمودار بای پلات رسم شد و در نهایت دندروگرام دستهبندی رقمها بر اساس شاخصهای STI (شاخص تحمل به تنش)، SSI (شاخص حساسیت به تنش)، عملکرد در محیط تنش و غیر تنش رسم شد. نتایج به دست آمده از تجزیه واریانس اثر رقم، شوری و برهمکنش شوری و رقم نشان داد، صفات وزن خشک ریشه، وزن خشک ساقه، وزنتر ریشه، طول ساقه، شاخص بنیه گیاهچه، درصد آب گیاهچه، ضریب آلومتریک، وزن خشک گیاهچه، طول گیاهچه در سطح یک درصد و در صفات وزنتر ساقه، طول ریشه در سطح پنج درصد معنیدار بودند. دستهبندی و بایپلات رقمها بر اساس شاخصهای STI و SSI در سطح شوری 8 و 16 دسیزیمنس بر متر نشان داد که رقمهای سپید و گیزا در هر دو سطح در دسته متحملها و رقم کاشمر در هر دو سطح در گروه حساسها در مرحله جوانهزنی بودند.
جنبههای نوآوری:
- واکنش ارقام پنبه مورد مطالعه در برابر تنش شوری متفاوت بود.
- افزایش تنش شوری سبب کاهش معنیداری در خصوصیات جوانهزنی ارقام پنبه مورد مطالعه شد.
- تجزیه بای پلات و خوشهبندی بر اساس شاخصهای تنش STI و SSI روشی مناسب برای دستهبندی ارقام پنبه بود.
پیمان علیقلی زاده مقدم، غلامعلی رنجبر، حمید نجفی زرینی، حسین شهبازی،
جلد 7، شماره 2 - ( (پاییز و زمستان) 1399 )
چکیده
چکیده مبسوط
مقدمه: جوانهزنی از مهمترین مراحل رشد گیاه است که دوام، استقرار و عملکرد نهایی گیاهان زراعی را تعیین میکند و در مناطقی که استقرار موفق گیاه در اثر وجود شرایط خشکی با مشکل مواجه میشود، اصلاح صفات جوانهزنی یکی از اهداف اصلاحی مهم بشمار میآید. مطالعه حاضر بمنظور تعیین تأثیر سطوح مختلف تنش اسمزی بر خصوصیات جوانهزنی و ارتباط این صفات با عملکرد تعدادی از ارقام گندم نان مورد کاشت در مناطق سردسیری طراحی و اجرا گردید.
مواد و روشها: آزمایش جوانهزنی به روش کاغذ صافی مرطوب و ظروف پتری به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار انجام شد که در آن فاکتور اول شامل 20 رقم گندم نان (ارقام دیم و ارقام آبی متحمل به تنش خشکی پایان فصل) و فاکتور دوم شامل 3 سطح تنش اسمزی (بدون تنش و تنش اسمزی 3- و 6- بار) بود. در این آزمایش، صفات طول غلاف ساقهچه (کولئوپتیل)، طول ساقهچه، وزن ساقهچه، طول ریشهچه، وزن ریشهچه، نسبت طول و وزن ریشهچه به ساقهچه، زاویه رشد ریشههای بذری و سرعت جوانهزنی و شاخص تنش جوانهزنی مورد ارزیابی قرار گرفتند. در آزمایش مقایسه عملکرد 20 رقم فوق در شرایط بدون تنش و تنش خشکی انتهایی مورد مقایسه قرار گرفتند.
یافتهها: نسبت طول و وزن ریشهچه به ساقهچه و وزن ساقهچه بیشترین حساسیت و تعداد ریشهچه کمترین حساسیت را به تنش اسمزی داشت. افزیش طول ریشهچه همزمان با کاهش وزن ریشهچه تحت تنش، نشان داد که در اثر تنش، ریشهها طویلتر و باریکتر شدهاند. در شرایط بدون تنش 11 ژنوتیپ شامل ژنوتیپهای هشترود، آذر 2، صائین، CD62-6، CD91-12، میهن، باران، حیدری، هما، کراس آذر 2 و زارع دارای طول غلاف ساقهچه بیشتری بودند. در تنش 3- بار نیز 11 ژنوتیپ دارای بیشترین طول غلاف ساقهچه بودند که بالاترین مقادیر به هشترود، حیدری و صائین اختصاص یافت. در تنش 6 بار، لاینهای CD91-12 و CD62-6، هشترود، هما، پیشگام و زارع دارای بیشترین طول غلاف ساقهچه بودند. از لحاظ سرعت جوانهزنی در تنش 3- بار کراس آذر 2 دارای بیشترین سرعت و صائین، CD62-6، گاسکوژن و HD2985 در رتبههای بعدی قرار گرفتند. در تنش 6 بار کراسآذر 2 و HD2985 دارای بیشترین سرعت و گاسگوژن، CD62-6 و صائین در مقام بعدی قرار گرفتند. از لحاظ شاخص تنش جوانهزنی (GSI) در هر دو شرایط 3- و 6- بار ارقام صائین، کراسآذر 2، CD62-6 و HD2985 دارای برتری بودند. از لحاظ عملکرد دانه در شرایط بدون تنش ارقام آبی گاسگوژن، حیدری، پیشگام، اروم و زرینه دارای بیشترین عملکرد بوده و ارقام باران، HD2985، C-88-4، C-90-11 و کراس آذر 2 در مقام بعدی قرار گرفتند. در شرایط تنشدار ارقام باران، گاسگوژن، HD2985، کراس آذر 2، حیدری و زرینه دارای بهترین عمکرد بودند. بر اساس شاخص STI ارقام گاسکوژن، حیدری، لاین HD2985 و زرینه متحملترین ژنوتیپ ها به تنش خشکی بودند. تجزیه خوشهای ژنوتیپ های مورد مطالعه را در 3 خوشه گروه بندی کرد.
نتیجه گیری: اختلاف معنی دار در تمام صفات مورد بررسی در بین ژنوتیپها حاکی از وجود تنوع ژنتیکی کافی برای اعمال گزینش در صفات جوانهزنی است. ارقام صائین، زارع، پیشگام، صدرا، باران و میهن در مجموع دارای صفات جوانهزنی مطلوبی هستند. تحت تنش، از بین صفات گیاهچه ای زاویه ریشه و سرعت جوانهزنی قویترین روابط را با عملکرد دانه نشان داده و به عنوان معیار غیر مستقیم گزینش تحمل به خشکی در گندم پیشنهاد میشوند.
جنبههای نوآوری:
1- ژنوتیپهای مورد آزمایش جدیداً نامگذاری شده و یا جزو لاینهای پیشرفته بوده و از لحاظ صفات جوانهزنی برای اولین بار مطالعه میشوند.
2- صفت زاویه رشد ریشههای بذری از طریق کاغذ صافی مربوط در مطالعات اندکی مورد توجه قرار گرفته است.
محمد حسین بناکار، حمزه امیری، غلامحسن رنجبر، محمد رضا سرافراز اردکانی،
جلد 8، شماره 2 - ( (پاییز و زمستان) 1400 )
چکیده
چکیده مبسوط
مقدمه: شنبلیله، یکی از گیاهان دارویی است که به عنوان یک گیاه متحمل به شوری مورد توجه بوده است. این تحقیق، به منظور بررسی اثرات تنش شوری بر ویژگیهای سبز شدن گیاهچه و تعیین حد آستانه تحمل به شوری، شیب کاهش سبز شدن و شاخص تحمل به شوری برخی تودههای شنبلیله انجام گرفت.
مواد و روشها: بذرهای پنج توده (اردستانی، اصفهانی، هندی، مشهدی و نیریزی) در هفت سطح شوری (5/0، 3، 6، 9، 12، 15 و 18 dS/m) بصورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار قرار گرفتند. در این تحقیق، از مدلهای تجربی (خطی، سیگموئیدی، نمایی و چند جزئی) استفاده شد.
یافتهها: نتایج نشان داد که با افزایش شوری، درصد و سرعت سبز شدن گیاهچه کاهش یافت. در تودههای اردستانی و اصفهانی، افزایش شوری تا dS/m3 تاثیری بر درصد سبز شدن گیاهچه نداشت و پس از آن کاهش معنیداری پیدا کرد. بیشترین درصد سبز شدن (62/94 درصد) از توده هندی در تیمار شاهد بدست آمد. توده هندی در dS/m 18 نیز بیشترین درصد سبز شدن (81/25 درصد) را داشت. اگرچه بیشترین سرعت سبز شدن گیاهچه (93/5 عدد در روز) متعلق به توده مشهدی در تیمار شاهد بود، اما تفاوت معنیداری با تودههای هندی، نیریزی و اصفهانی نشان نداد. در تودههای اردستانی، مشهدی و نیریزی، با افزایش شوری طول گیاهچه به طور معنیداری کاهش یافت، ولی این کاهش در توده اصفهانی بین سطوح شوری 3 و dS/m 6 و نیز 12 و dS/m 15 معنیدار نبود. در توده هندی، طول گیاهچه در dS/m 3 با شاهد مشابه بود، ولی شوریهای بالاتر موجب کاهش معنیدار آن گردید. بیشترین شاخص بنیه گیاهچه (44/20) متعلق به تودههای مشهدی و نیریزی در تیمار شاهد بود و توده اردستانی در dS/m 18 کمترین مقدار (39/0) را دارا بود. نتایج نشان داد که وزن خشک گیاهچه ابتدا تا سطح شوری dS/m 3 بدون تغییر بود و سپس با افزایش شوری به تدریج کاهش یافت. در تودههای هندی و نیریزی، شوریهای بالاتر از dS/m6، وزن خشک گیاهچه را به تدریج کاهش دادند. حد آستانه تحمل به شوری شنبلیله برای تودههای اردستانی، اصفهانی، هندی، مشهدی و نیریزی به ترتیب، 69/4، 90/4، 83/7، 69/1 و 57/1 dS/m بدست آمد. به این ترتیب، بیشترین حد آستانه تحمل به شوری (dS/m 83/7) و شیب کاهش درصد سبز شدن (55/7 درصد) از توده هندی و کمترین مقدار آن از توده نیریزی (به ترتیب dS/m 57/1 و 63/4 درصد) حاصل گردید. نتایج مدلهای غیرخطی نشان داد که بیشترین شوری که در آن گیاهچهها به مقدار 50 درصد جوانه زدند (dS/m 24/14) از توده هندی حاصل گردید.
نتیجهگیری: بر اساس نتایج، مقایسه شاخص تحمل به شوری تودههای شنبلیله و نیز ارزیابی مدلهای تجربی نشان داد که توده هندی در مرحله سبز شدن میتواند به عنوان متحملترین توده به شوری برای بهرهبرداری از منابع آب و خاک شور معرفی گردد.
جنبههای نوآوری:
1- مقایسه تودههای مختلف شنبلیله از نظر تحمل به شوری در مرحله سبز شدن گیاهچه، با استفاده از برخی مدلهای تجربی انجام شد.
2- حد آستانه تحمل به شوری، شیب کاهش سبز شدن و نیز شاخص تحمل به شوری برای برخی تودههای شنبلیله ارائه شد.