دانش بیماری شناسی گیاهی

شناور ا. و مستوفی‌زاده قلمفرسا ر.  1394. کلیدهای برهم‌کنشی رایانه­ای شناسایی قارچ­ها. دانش بیماری‌شناسی گیاهی 4(2):52-41.

شناسایی دقیق قارچ‌­ها و شبه‌قارچ­ها یکی از مهم‌ترین گام‌ها برای یافتن راه‌کاری برای استفاده یا مبارزه با آن‌ها بوده است. ولی این فرآیند معمولاً زمان‌گیر و پرزحمت است. کلیدهای برهم‌کنشی یکی از راه‌کارهای کاهش این زمان و شناسایی دقیق گونه‌ها است. کلید برهم‌کنشی برنامه‌ای رایانه‌ای است  که در آن کاربر صفات ریختی و یا مولکولی نمونه‌ی مورد نظر را وارد می‌کند و برنامه آن­ها را با داده‌های موجود مقایسه می‌کند تا به گونه‌ی مورد نظر یا گونه‌ای که بیش‌ترین شباهت را با نمونه‌ی مورد مطالعه داشته باشد، برسد. این کلیدها برای هر گونه­ی شناخته شده تصاویر و اطلاعات جداگانه‌ای دارند. در این مقاله تعدادی از این کلیدها و نحوه‌ی کارکرد آن‌ها معرفی شده­اند.

رحیمی‌زاده م. و صدروی م. 1395. معرفی هشت گونه‌ی مفید Aspergillus. دانش بیماری‌شناسی گیاهی 6(1): 32-22.

گونه‌های Aspergillus اغلب به حالت گندرو در بقایای گیاهی در خاک، آب، برخی فراورده‌های گیاهی، میوه‌های تازه و آب‌دار آسیب‌دیده یا میوه‌ها و دانه‌های انباری یافت می‌شوند. این قارچ‌ها را می‌توان بر اساس ویژگی‌های پرگنه، کنیدیوم‌بر، حباب، فیالید و کنیدیوم‌ها، روی محیط کشت‌های اختصاصی شناسایی کرد. توانایی برخی جدایه‌های هشت گونه A. flavus، A. fumigatus، A. niger، A. piperis، A. repens،  A. tamarii، A. terrus  و  A. tubingensis، برای مهار بیماری‌های سیاه­شدن غلاف کاکائو، غده ریشه و پوسیدگی فوزاریومی ریشه گوجه‌فرنگی، لکه‌برگی آلترناریایی، پوسیدگی خشک فوزاریومی، پوسیدگی صورتی و نرم غده سیب‌زمینی و یا به‌عنوان عامل افزایش‌دهنده رشد گیاهان و عامل کاهنده تولید آفلاتوکسین در دانه­ها و خشکبار به اثبات رسیده است. خصوصیات ریخت‌شناسی کلیدی این قارچ‌ها در این مقاله شرح داده شده است. اکثر این قارچ‌ها از ایران گزارش شده‌اند بنابراین شناسایی و کاربرد جدایه‌های مؤثر آن­ها برای مبارزه با بیماری‌های گیاهی و افزایش رشد گیاهان پیشنهاد می‌شود.

صدروی م. و مرادی ن. 1396. چهار بیماری مهم درختان بلوط در ایران.  دانش بیماری‌شناسی گیاهی 6(2): 23-14.

درختان بلوط رشته‌کوه‌های زاگرس در غرب و مناطقی در شمال ایران را پوشانده ­اند. چهار بیماری مهم  انواع بلوط در ایران پوسیدگی ذغالی، سوختگی شاه ­بلوط، مرگ ناگهانی و سفیدک پودری هستند. نشانه­ های این بیماری­ها، مشخصات بیمارگرها و نحوه شیوع آن­ها شرح داده شده است و راهکارهایی جهت حفاظت درختان بلوط در برابر این بیماری­ها پیشنهاد شده ­اند.

عباسی دمشهری م. و قادری ر. 1397. عوامل زوال درختان مرکبات استان فارس. دانش بیماری‌شناسی گیاهی 8(1): 23-15. DOI: 10.2982/PPS.8.1.15.

زوال درختان مرکبات یکی از علل اصلی کاهش سطح زیرکشت باغ‌های مرکبات استان‌های جنوبی کشور از جمله استان فارس در سال‌های اخیر محسوب می‌شود. عوامل متعدد زیستی و غیرزیستی به زوال مرکبات در منابع مختلف ارتباط داده شده است که در استان فارس به نظر می‌رسد تنش‌های غیرزیستی از قبیل خشکی  و شوری آب یا خاک در کنار بیماری‌هایی عفونی مانند انگومک، سرخشکیدگی، نماتد ریشه مرکبات و جاروک اهمیت بیشتری دارند. عوامل اصلی و شیوه‌های مدیریت بیماری‌های شناخته شده عامل زوال درختان مرکبات در استان فارس در این مقاله شرح داده شده­ اند.

فانی س ر، مرادی م و میرابوالفتحی م (1398) مروری بر بیماری انگومک پسته. دانش بیماری‌شناسی گیاهی 8(2):30-16. DOI: 10.2982/PPS.8.2.16

پسته ارزشمندترین محصول باغی صادراتی ایران است. پوسیدگی طوقه و ریشه ناشی از گونه‌های Phytophthora مهم‌ترین بیماری پسته است که سالیانه منجر به نابودی تعداد قابل توجهی درختان بارور و نابارور می‌گردد. عامل بیماری از تمامی استان‌های پسته‌خیز گزارش شده است. عامل بیماری خاک‌زاد است و با اسپورانژیوم یا زئوسپورانژیومهای رها شده از آن به کمک آب پخش شده و درختان سالم را به بیماری مبتلا می کند. حساسیت طوقه درختان پسته به فیتوفتورا و آبیاری به شیوه غرقابی در اغلب باغات از عوامل کلیدی توسعه بیماری است. سوختگی سرشاخه در اوایل بهار، سبزخشکی برگ‌ها در طول فصل رشد، خروج صمغ از ناحیه طوقه و پوسیدگی ریشه از جمله نشانه‌های بیماری است. مدیریت تلفیقی بیماری با احداث باغ در زمین‌های غیرآلوده، استفاده از رقم­های مقاوم یا متحمل، استفاده از نهال‌های سالم، اصلاح روش آبیاری و پرهیز از تماس مستقیم آب با طوقه، جداسازی کرت‌های آلوده از سالم، استفاده از قارچ‌کش مناسب و مهار زیستی بر پایه گونه­ های Trichoderma و Bacillus است.

قادری ف (1398) وقوع بیماری پوسیدگی طوقه و ریشه سیاهدانه در جنوب غربی ایران. دانش بیماری‌شناسی گیاهی 8(2):8-1.  DOI: 10.2982/PPS.8.2.1

 مقدمه: سیاهدانه گیاهی دولپه‌ای، علفی، یکساله و متعلق به تیره آلاله است که از خواص دارویی بالایی برخوردار است. بیماری پوسیدگی طوقه و ریشه این گیاه از بیشتر کشورهای جهان گزارش شده است. این پژوهش به منظور بررسی وقوع این بیماری و شناسایی عامل­های آن در جنوب­غربی ایران انجام شد. مواد و روش­ها: مزرعه­ ها سیاهدانه در استان کهگیلویه و بویراحمد، جنوب­ غربی ایران، بازدید شد و بوته­ های دچار پوسیدگی طوقه و ریشه  نمونه‌برداری شدند. بافت‌های بیمار طوقه و ریشه بعد از شستشو با آب و خشک کردن روی محیط کشت نیمه انتخابی آرد ذرت-آگار قرار داده شدند. هفده جدایه شبه‌قارچ از بافت‌های پوسیده طوقه و ریشه سیاهدانه جداسازی گردیدند. آزمون بیماریزایی این جدایه‌ها روی گیاهچه‌های سه هفته‌ای رقم بافت سیاهدانه تحت شرایط گلخانه انجام شد. یافته­ ها: مطالعه خصوصیات ریخت‌شناسی جدایه‌های بدست آمده نشان داد که 11 جدایه Pythium aphanidermatum و شش جدایه Phytophthora drechsleri هستند. هر دو این شبه­ قارچها روی رقم بافت سیاهدانه بیماریزا بودند. نتیجه­ گیری: بیماری پوسیدگی طوقه و ریشه در مزرعه­ های سیاهدانه در جنوب­ غربی ایران وجود دارد. عوامل این بیماری در این منطقه Pythium aphanidermatum و Phytophthora drechsleri هستند. رقم زراعی بافت سیاهدانه به این بیمارگرها حساس است.

بیماری‌های گیاهی نقش محدودکننده مهمی در تولید محصولات کشاورزی دارند و مهار آنها با استفاده از آفت‌کش‌ها، نگرانی‌های جدی در مورد ایمنی مواد غذایی و سلامت محیط زیست به وجود می‌آورد و ضرورت استفاده از سایر روش‌های مدیریت پایدار بیماری‌ها را دوچندان می‌سازد. بسیاری از بیمارگرهای گیاهی ممکن است آلودگی را روی قسمت‌های هوایی گیاهان ایجاد کنند اما بخشی از چرخه زندگی خود را در خاک طی نموده و بقای خود را حفظ نمایند. در این‌گونه موارد، بخشی از چرخه زندگی بیمارگر گیاهی که در خاک است ممکن است بسیار مهم باشد، حتی اگر ریشه‌ها را آلوده نکند. تک کشت‌های پیاپی و یا کاشت گونه‌های گیاهی مشابه با هم در زمین زراعی ثابت، احتمال شیوع بیماری را افزایش می‌دهد. عملیات مختلف زراعی ازجمله استفاده از گیاهان پوششی، تناوب زراعی، کاربرد کمپوست، تقویت مواد آلی خاک، استفاده از بذر و مواد تکثیری سالم و گواهی شده، کشت رقمهای مقاوم، استفاده از قارچهای میکوریز، خاک‌ورزی مناسب و آفتاب­دهی خاک به‌عنوان گزینه‌های مناسب مدیریت پایدار بیماری‌های ناشی از بیمارگرهای خاک‌برد و حفظ کیفیت و سلامت خاک محسوب می‌شوند.