مرادی ف، مظاهری‌لقب ح، کاشی ل، موسوی س س (1401) تأثیر ساپونینهای خام و خالص شش اکوتیپ یونجه بر تفریخ تخم Ditylenchus dipsaci. دانش بیماری‌شناسی گیاهی 11(2): 72-61.
Doi:10.2982/PPS.11.2.61
مقدمه: نماتد ساقه و پیاز Ditylenchus dipsaci یک عامل بیماری‌زای مهم و خسارتزا در تعدادی از گیاهان زراعی و زینتی از جمله یونجه است. هدف از این پژوهش بررسی تاثیر ساپونینهای خام و خالص شش اکوتیپ یونجه بر تفریخ تخم این نماتد بود تا روشی زیستی برای مدیریت آن یافت شود. مواد و روش‌ها: تأثیر ساپونینهای خام و خالص شش اکوتیپ یونجه بر تفریخ تخم این نماتد آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی به صورت فاکتوریل با دو فاکتور اکوتیپهای یونجه (شش اکوتیپ) و ساپونینهای (خام و خالص آنها) در شرایط آزمایشگاهی بررسی گردید. یافته‌ها: تجزیه واریانس داهها نشان داد که اثرمتقابل بین دو فاکتور اکوتیپ و ساپونین از نظر آماری معنی‌دار است. با غلظتهای 50 و 90 میکرولیتر ساپونین خام اکوتیپهای مختلف، به ترتیب 30 تا 42 درصد و 33 تا 59 درصد تخم‌های نماتد تفریخ نشدند. اکوتیپهای نیشابوری بیشترین و پلی‌کراس شیراز و کریساری کم‌ترین تعداد تفریخ تخم را موجب شدند. غلظتهای 10 و 50 میکرولیتر ساپونین خالص به ترتیب بین 56 تا 69 درصد و 61 تا 79 درصد مجموع تخم‌های نماتد تفریخ نشدند. اکوتیپهای محلی میاندوآب و نیشابوری بیشترین و پلی‌کراس شیراز کم‌ترین تعداد تفریخ تخم را داشتند. نتیجه‌گیری: ساپونینهای خالص اکوتیپهای یونجه نسبت به ساپونینهای خام تاثیر بیشتری برمیزان تفریخ تخم نماتد دارند. ساپونینهای اکوتیپ پلی‌کراس شیراز یونجه تاثیر بهتری نسبت به سایر اکوتیپها دارد.
