گودرزی، آ. (1401). بیماری پژمردگی فوزاریومی خرما. دانش بیماریشناسی گیاهی 12(1): 64-73. بیماری پژمردگی فوزاریومی به عنوان یکی از بیماریهای بسیار خسارتزا و مرگبار درختان خرما در بسیاری از مناطق کشت این محصول در دنیا و به ویژه کشورهای تولید کننده خرما در قاره آفریقا شناخته شده است. در حال حاضر، بخش قابل توجهی از نخلستانهای واقع در مراکش و صحرای غربی و مرکزی الجزایر تحت تأثیر این بیماری قرار دارند. زیان اقتصادی ناشی از بیماری پژمردگی فوزاریومی خرما، به ویژه در صورت وقوع همه گیریهای شدید، بسیار قابل توجه است. این بیماری طی یک قرن گذشته، سبب نابودی بیش از 12 میلیون اصله درخت خرما در مراکش و حدود سه میلیون اصله درخت خرما در الجزایر شده است. قارچ Fusarium oxysporum (Schltdl.) f. sp. albedinisکهیک بیمارگر آوندی خاکبرد است، به عنوان عامل بیماری پژمردگی فوزاریومی خرما شناخته شده است. زیان اقتصادی ناشی از این بیماری، به ویژه در صورت وقوع همه گیریهای شدید، بسیار قابل توجه است و در برخی مناطق، همه گیری بیماری پژمردگی فوزاریومی به نابودی بیش از ۷۰درصد محصول خرما منجر شده است. استراتژیهای مدیریت تلفیقی این بیماری شامل استفاده از رقمهای مقاوم یا متحمل، پیشگیری از ورود عامل بیماری به مناطق عاری از بیماری، ریشه کنی بیماری، مبارزه زیستی و مبارزه شیمیایی است. این بیماری تا کنون از مناطق تولید خرما در ایران گزارش نشده است، هرچند که نشانه های مشابه با بیماری پژمردگی فوزاریومی در برخی از نخلستانهای استان هرمزگان یافت شده است.
گودرزی آ (1402) بیماری سوختگی سیاه خرما. دانش بیماریشناسی گیاهی 12(2): 75-66. بیماری سوختگی سیاه یکی از بیماریهای مهم و خسارتزای خرمادر بسیاری از مناطق دنیا شامل عمان، عراق، قطر، عربستان سعودی، کویت و امارات متحده عربی محسوب میشود. بیماری نخستین بار در ایران در سال 1394 از طبس در استان خراسان جنوبی گزارش شده و طی سالهای بعد، نشانههای بیماری به صورت پراکنده در استانهای کرمان، هرمزگان، فارس و بوشهر نیز مشاهده گردیده است. دو قارچ Thielaviopsis paradoxa و T. radicicola به عنوان عوامل بیماری شناخته شده اند. نشانههای بیماری شامل بافت مردگی، پژمردگی، خمیدگی تاج درخت، پوسیدگی مریستم انتهایی و مرگ درخت است. بیماری غالباً روی درختانی که تحت تأثیر تنشهای محیطی، به ویژه تنش شوری و خشکی قرار دارند، مشاهده میشود. این بیماری تا کنون از 21 رقم خرما در دنیا گزارش شده است، هرچند که حساسیت رقمهای مختلف نسبت به بیماری متفاوت است. روشهای مدیریت تلفیقی بیماری شامل پیشگیریاز ورود بیماری به منطقه، اجتناب از وارد شدن آسیب به درختان خرما، رعایت اصول بهداشت گیاهی، مدیریت تنشهای محیطی و برقراری تهویه مناسب در نخلستان، مبارزه زیستی و شیمیایی در این مقاله شرح داده شده اند.
گونههای Colletotrichum، عوامل مولد بیماریهایی شامل لکه برگیها، خشکیدگیهای سرشاخه و پوسیدگیهای میوه در دامنه وسیعی از میزبانهای گیاهی نظیر مرکبات، موز، توتفرنگی، آووکادو، پاپایا، انبه و سیب به شمار میروند. در مرکبات، بیماریهای مهمی شامل آنتراکنوز، آنتراکنوز پس از برداشت میوه، آنتراکنوز کیلایم و ریزش میوه پس از گلدهی به وسیله گونههای این جنس ایجاد میشوند و از محدودیتهای عمده تولید مرکبات در بسیاری از کشورهای مرکبات خیز دنیا دنیا به شمار میروند. گونه Colletotrichum gloeosporioides به عنوان عامل اصلی بیماری آنتراکنوز مرکبات شناخته شده است. نشانه های بیماری شامل خشکیدگی سرشاخهها و شاخه های کوچک، لکه برگی، پوسیدگی میوه و ریزش برگها و میوههای کوچک است.در صورت وقوع همهگیری، خسارت ناشی از بیماری روی گونهها و ارقام مختلف مرکبات بسیار قابل توجه است. زیان اقتصادی ناشی از بیماری عمدتاً با وارد شدن آسیب به قسمتهای رویشی درختان مرکبات و همچنین پوسیدگی و کاهش ارزش تجاری میوهها در ارتباط است. تاکنون بیماریهای آنتراکنوز مرکبات و آنتراکنوز پس از برداشت میوه با عوامل C. gloeosporioides، C. fructicola، C. siamense، C. karstii و C. novae zelandiae از ایران گزارش شدهاند. به علاوه، خشکیدگی سرشاخهها و ریزش میوه پس از گلدهی ناشی از C. gloeosporioides از چالشهای شایع تولید مرکبات در شمال کشور محسوب میشوند. رعایت بهداشت باغ، مدیریت آبیاری و تغذیه، مبارزه با آفات، بیماریها و علفهایهرز و کاربرد قارچکشهای شیمیایی، به ویژه استروبیلورینها،از راهکارهای مؤثر مدیریت بیماری محسوب میشوند. به منظور پیشگیری از ظهور جمعیتهای مقاوم عوامل مولد بیماری، کاربرد قارچکشها باید با رعایت تناوب صورت گیرد.
بیماری پوسیدگی فوزاریومی ریشه و طوقه گوجه فرنگی یکی از مهمترین و خسارت زاترین بیماریهای خاکزاد این محصول و از عوامل محدودکننده تولید گوجه فرنگی در دنیا به شمار میرود. نشانه های بیماری شامل زرد و بافتمرده شدن برگها و دمبرگها، ریزش برگها، تشکیل زخمهای قهوه ای رنگ روی ریشه و بافتهای مجاور سطح خاک، بافت مرده شدن و تغییر رنگ بافتهای داخلی طوقه و قاعده ساقه، کاهش کمیت و کیفیت میوه ها، پژمردگی و مرگ گیاه است. یازده گونه Fusarium به نامهای، solaniF. . ، f. sp. radicis-lycopersiciF. oxysporum، F. moniliforme، F. culmorum، F. commune، F. redolens، F. chlamydosporum، F. semitectum،F. lateritium، F. acuminatum و . equisetiFبه عنوان عوامل مولد این بیماری در دنیا گزارش شده اند. وقوع بیماری پوسیدگی فوزاریومی ریشه و طوقه گوجه فرنگی در مزرعه ها و گلخانه های تجارتی، در صورت عدم اجرای راهبردهای مدیریت بیماری معمولاً به وارد شدن زیان اقتصادی فراوان به عملکرد محصول گوجه فرنگی و در برخی موارد، نابودی کامل محصول منجر می شود. این بیماری تا کنون از استانهای آذربایجان شرقی، سمنان، فارس، هرمزگان و کرمان در ایران، گزارش شده است. راهبردهای مدیریت تلفیقی بیماری شامل
راهکارهای پیشگیری کننده مانند پیشگیری از ورود و انتشار عامل بیماری، استفاده از رقمهای مقاوم، جلوگیری از ایجاد زخم در ریشه و طوقه، بهداشت زراعی و مدیریت تنش شوری و روشهای مبارزه زراعی، زیستی و شیمیایی در این مقاله شرح داده شده اند.