شریفی رستم آبادی س، رستمی م، جهانشاهی افشار ف، اردشیر ف (1401) معرفی سه نماتد انگل گیاهی تیره Longidoridae از باغهای شهرستان رفسنجان، ایران. دانش بیماریشناسی گیاهی 12(1): 12-24.
مقدمه: نماتدهای انگل گیاهی تیره Longidoridae، از راسته‌ی Dorilaimida ، می‌توانند هم به‌طور مستقیم و هم به‌واسطه انتقال بعضی ویروسها به بسیاری از محصولهای کشاورزی و به‌ویژه درختان میوه خسارت وارد نمایند. با توجه به نبود پژوهشهای قبلی در این زمینه در باغهای میوه منطقه رفسنجان، شناسایی و پایش جمعیت آنها حائز اهمیت است. مواد و روش‌ها: برای شناسایی نماتدهای انگل محصولهای باغی در شهرستان رفسنجان، تعدادی نمونه خاک و ریشه ازاطرافریشهانواع درختان میوهازمناطقمختلفشهرستاندر سال 1399جمعآوریگردید.نماتدها به دو روش سینی و الک-سانتریفیوژاستخراجشدهو پسازتثبیتبهگلیسرینخالصمنتقلشدند. پس از تهیه اسلایدهای دائم، نمونه ها با میکروسکوپ نوری و با مراجعه به منابع معتبر، مطالعه و در سطح گونه مورد شناسایی قرار گرفتند.یافته‌ها: سه گونه‌ی Longidorus africanus، Xiphinema vuitteneziو X. indexاز خاک اطراف ریشه در این مطالعه جدا شدند.همچنین به منظور شناسایی تکمیلی،X. vuitteneziبا تکثیر ناحیه D2-D3(LSU rDNA) مورد مطالعه مولکولی نیز قرارگرفت. توالی به‌دست‌آمده 100 درصد با توالی‌های سایر جمعیت‌های X. vuittenezi در بانک ژن یکسان بود. نتیجه گیری: این پژوهش نشان میدهد پایش جمعیت نماتدهای منطقه نیاز به توجه بیشتری دارد.
شریفی رستم آبادیس، رستمی م ، جهانشاهی افشار ف، اردشیر ف (1402) معرفی شش نماتد انگل گیاهی از باغهای منطقه رفسنجان استان کرمان ایران. دانش بیماریشناسی گیاهی 12(2):52-41.
مقدمه: منطقه حومه شهرستان رفسنجان در استان کرمان ایران، دارای باغهای درختان میوه متنوعی است که محصول آنها تحت تاثیر نماتدهای انگل گیاهی قرار می‌گیرد، بنابراین شناسایی نماتدهای انگل گیاهی باغهای میوه‌ی این منطقه ضروری به‌نظر رسید. مواد و روش‌ها: نمونه‌های خاکازاطرافریشهدرختان زردآلو، هلو، انار، سیب، آلبالو و خرمالو طیسالهای 1398 و 1399 از این منطقه جمعآوریگردیدند.نماتدها به دو روش سینی و الک-سانتریفیوژاستخراجشدهو پسازتثبیت،بهگلیسرینخالصمنتقلشده، پس از تهیه اسلایدهای دایم، با میکروسکوپ زمینه روشن مطالعه شده و با مراجعه به منابع معتبر شناسایی شدند.یافته‌ها: شش نماتد از زیرراسته Tylenchomorpha، متعلق به پنج تیره: Tylenchidae، Pratylenchidae، Tylenchulidae ، Criconematidae و Anguinidaeشناسایی شدند. نماتد زخم ریشه (Pratylenchus penetrans)، سنجاقی (Paratylenchus neoamblycephalus) و سوسیسی شکل (Mesocriconema xenoplax) مهمترین نماتدهای انگل گیاهی باغهای درختان میوه این منطقه بودند. نتیجه گیری: نظر به حضور برخی نماتدهای مهم و خسارت‌زا در باغهای این شهرستان اجرای روش‌های مدیریتی مناسب و پایش جمعیت نماتدهای مهم انگل گیاهی توصیه میگردد.
دانشجو سارینا ذاکر عباسعلی، دکتر نوازاله صاحبانی، دکتر فرحناز جهانشاهی افشار، دکتر سهیل کریمی، جلد 13، شماره 2 - ( بهار و تابستان 1403 )
چکیده
استان مازندران، بیش از نیمی از وسعت جنگل‌های هیرکانی در شمال کشور را به خود اختصاص داده و دارای پوشش گیاهی بسیار متنوعی است. به منظور آگاهی از ورود نماتدهای مهم انگل گیاهی به این جنگل‌‌‌‌‌‌‌‌ها و جلوگیری از انتشار آنها به مزرعه ها و باغهای پایین دست، پایش مداوم و تعیین تراکم نماتدهای مهم انگل گیاهی در این منطقه ضروری تشخیص داده شد. نود نمونه فراریشه انواع درختان جنگلی شامل افرا، انجیلی، بلوط،تمشک، توسکا، گردو، ممرز در سال 1399، از این استان جمع‌آوری گردید. نماتدها از نمونه ها با روش الک تر و سانتریفیوژ استخراج شدند، پس از تثبیت، اسلایدهای دائمی از آنها تهیه گردید و شاخصهای ریختی آنها اندازه گیری شدند و با استفاده از کلیدهای معتبر شناسایی شدند. همچنین فراوانی آنها در نمونه ها و تراکم جمعیت آنها در 200 سانتیمتر مکعب فراریشه تعیین شد. نه گونه نماتد از بالاتیره Criconematoideaاز فراریشه این درختان به این اسامی شناسایی شدند:Criconemoides informis ، Criconemoides parvus، Mesocriconema solivagum ، Mesocriconema xenoplax ، Crossonema civellae ، Crossonema menzeli ، Ogma fagini ،Xenocriconemella macrodora و.Paratylenchus straeleni C. parvus در بین این نماتدها بیشترین فراوانی و تراکم جمعیت در فراریشه درخت توسکا در جنگل دوهزار این استان داشت. بعضی از این نماتدهای انگل گیاهی در جمعیت های بالا علاوه بر خسارت مستقیم به ریشه، باعث شیوع بعضی بیماریهای گیاهی و تشدید اثر سرمازدگی میشوند.
دکتر آرزو نقوی، دکتر فرحناز جهانشاهی افشار، دکتر عیدی بازگیر، دکتر زهرا میرزایی پور، جلد 13، شماره 2 - ( بهار و تابستان 1403 )
چکیده
نماتدهای جنس Psilenchusانگل ضعیف گیاهان و خزهها هستند که از ریشه‌های مویین و سلول‌های اپیدرمی ریشه تغذیه می‌کنند. قبلاً اعضای این جنس به دلیل داشتن استایلت ظریف و دم بلند در تیره Tylenchidae قرار داشتند. به دلیل شباهت بیشتر اعضایی از تیره تیلنکیده (با دو لوله جنسی و داشتن فاسمید در دم) به اعضای بالاتیره Dolichodoroidea، پیشنهاد گردید این اعضا در یک تیره جداگانه به نام Psilenchidae، با دو زیر تیره Antarctenchinae (استایلت دارای گره، فرج دارای پردههای جانبی و اپیپتیگما) و Psilenchinae(فاقد سه مشخصه ذکر شده) قرار داده شوند. این جنس در حال حاضر دارای 21 گونه معتبر بوده (فقط چهار گونه دارای توالی نوکلئوتیدی) که 10 گونه از ایران گزارش شده است. طی سال‌های 1401 و 1402 تعداد 100 نمونه از خاک فراریشه درختان میوه و جنگلی منطقه تاف شهرستان خرم‌آباد جمع‌آوری گردید و پس از جداسازی و استخراج نماتدها با روش سینی، اسلاید میکروسکپی تهیه شد. در ابتدا بررسی ویژگی‌های ریخت‌شناختی و ریخت‌سنجی نمونه‌ها صورت گرفت؛ سپس مطالعه مولکولی با استفاده از پرایمر ناحیه ژنی D2-D3 28S-rDNAنیز انجام شد. دو گونه Psilenchus curcumerus وvinciguerraeP. به ترتیب یک و دو توالی از ناحیه فوق الذکر شناسایی شدند. این اولین گزارش از وجود این دو گونه در منطقه می‌باشد. مقایسه ویژگی‌های ریخت‌سنجی و ریخت‌شناسی این دو گونه با منابع معتبر، ماهیت هر دو گونه را تایید نمود. همچنین در مطالعه مولکولی ماهیت این دو گونه با استناد به توالی‌هایی موجود در بانک ژن، مورد تایید قرار گرفت.
فاطمه آزاد دیسفانی، فرحناز جهانشاهی افشار، مهدی طلوعی نسب، دکتر مجید شاهی بجستانی، جلد 14، شماره 1 - ( پاییز و زمستان 1403 )
چکیده
نماتدهای انگل گیاهی، از عوامل بیماری‌زای مهم چغندرقند به شمار می‌روند که خسارت قابل توجهی را از طریق کاهش کمی و کیفی عملکرد محصول بوجود میآورند. این پژوهش با هدف تعیین پراکنش جمعیت نماتدهای انگل گیاهی در مزرعههای چغندرقند حوزه تحت پوشش کارخانه قند کشت و صنعت جوین، در استان خراسان رضوی که نقش مهمی در تأمین چغندرقند کشور ایفا می‌کنند، انجام شد.تعداد 150 نمونه خاک اطراف ریشه چغندرقند از مزرعههای پنج حوزه: نقاب، آزادوار، راه‌چمن، حکم‌آباد و قزلقارشی، کارخانه قند کشت و صنعت جوین به منظور بررسی پراکنش نماتدهای انگل گیاهی، در سال 1401 جمع آوری و به آزمایشگاه منتقل گردیدند. نماتدها از نمونه‌ها به روش الک و سانتریفوژ و نماتدهای سیست به روش قیف فنویک استخراج شدند. برای تشخیص نماتدهای سیستی و غده ریشه از خصوصیات ریخت‌شناسی لارو و شکل برش انتهایی بدن نماتد ماده استفاده شد. دوازده نماتد متعلق به هشت جنس ، از هفت تیره بالا تیره Tylenchomorpha ، به اسامی: Heterodera schachtii، Meloidogyne javanica، M. incognita،Pratylenchus thornei،P. neglectus، Merlinius brevidens، Ditylenchus myceliophagus، Scutylenchus rugosus، Tylenchorhynchus annulatus،Helicotylenchus sp.، Aphelenchoides sp. و Aphelenchus avenae شناسایی شدند. نماتدهای سیستی و غده ریشه به ترتیب، فراوانیهای 38/3 % و 17% را داشتند. حوزه نقاب با 93/3 % فراوانی دارای بالاترین پراکنش نماتد سیستی و حوزه آزادوار با 60 % فراوانی بیشترین پراکنش نماتدهای غده ریشه را در بین حوزه‌های این کارخانه قند دارا بودند. نظر به پراکنش و جمعیت بالای نماتدهای سیستی و غده ریشه چغندرقند در بعضی حوزه‌های این کارخانه برنامه‌های مدیریتی برای پیشگیری از انتشار نماتدها در مزرعه‌ها و کاهش جمعیت آنها توصیه شده است.
