دانش بیماری شناسی گیاهی

شعله‌ور‌فرد، ع. و موسوی، س. م. 1392. نقش عناصر غذایی در مدیریت بیماری‌های گیاهی. دانش بیماری‌شناسی گیاهی 3(1): 36-17.

 عناصر غذایی معمولا برای افزایش کمی و کیفی محصولات کشاورزی مصرف می‌شوند. این عناصر قادر به افزایش سطح تحمل یا مقاومت گیاهان به بعضی بیماری‌ها نیز هستند. تصحیح و تعدیل مواد غذایی خاک می‌تواند به عنوان یک روش موثر مدیریت بیماری‌های گیاهی در کشاورزی پایدار در نظر گرفته ‌شود. عناصر غذایی اولین و مهمترین خط دفاعی را در برابر بیماری‌های گیاهی تشکیل می‌دهند که روی تمام اجزای مثلث بیماری تاثیر می‌گذارند. مواد غذایی می‌توانند بیماری‌ها را تاحد رضایت بخشی کاهش دهند یا حداقل آنها را تا سطحی تقلیل دهند که مهارشان توسط سایر روش‌ها موفقیت‌آمیز‌تر و ارزان‌تر باشد. در این مقاله تاثیر عناصر غذایی روی میزان تحمل یا مقاومت، ساختار بافتی و ظاهری گیاه، بیماری‌زایی و بقای بیمارگر بررسی شده است.

مقدمه: قارچ­های میکوریز آربوسکولی(AMF) در همزیستی با ریشه گیاهان به جذب بیشتر فسفر و افزایش رشد و نمو گیاهان کمک می­کنند. هدف از این پژوهش تعیین همبستگی جمعیت و تنوع قارچهای میکوریزآربوسکولی با ویژگی­های فیزیکی وشیمیایی خاک، در مزرعه های گندم  استان کهگیلویه و بویراحمد در جنوب غربی ایران، بود. مواد و روشها: سی مزرعه گندم این استان در نزدیکی زمان برداشت محصول بازدید شدند و از ریزوسفر و اندام­های هوایی آن­ها نمونه ­برداری شد. هاگهای  AMFبه روش الک سوسپانسیون ریزوسفر در آب و سانتریفیوژ کردن در محلول سوکرز جداسازی شدند. جمعیت هاگ این قارچها شمارش شدند. درصد کلنیزاسیون طول ریشه توسط این قارچها در هر نمونه محاسبه شد.  خصوصیات ریخت­شناسی هاگهای جداسازی شده مطالعه شدند و اطلاعات جمع­آوری شده، با توصیفهای AMF مقایسه و قارچ­های حاضر در هر نمونه شناسایی شدند. بافت، pH خاک  ، فسفر خاک و موجود در گیاه تعیین شدند و ضریب همبستگی بین جمعیت و تنوع  AMFبا این خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک و گیاه محاسبه شدند. یافته­ ها:  پانزده قارچ میکوریز آربوسکولی،  متلعق به 9 جنس :  Acaulospora ، Archaeospora  ، Entrophospora ، Gigaspora  ،  Rhizoglomus ، Claroideumglomus ، Funeliformis ، Septoglomus  و Scutellospora  شناسایی شدند. تنوع این قارچ­ها در نمونه ­ها (5-)  9/2 (-2) و F. mosseae با فراوانی 90  درصد گونه غالب بود.  جمعیت این قارچ­ها با pH خاک همبستگی منفی ولی با فسفر محلول خاک و فسفر گیاه همبستگی مثبت داشت. تنوع این قارچ­ها نیز با  فسفر محلول خاک همبستگی مثبت داشت. بین میزان شن در خاک  و درصد کلنیزاسیون ریشه­­ها همبستگی مثبت وجود داشت. نتیجه­ گیری: قارچهای میکوریز آربوسکولی در خاکهای با بافت سبک، pH کمتر همراه با مقادیر کم فسفر محلول و ماده آلی جمعیت و تنوع بیشتری دارند. همبستگی مثبت جمعیت این قارچ­ها با فسفر گیاه حاکی از سودمندی آنها برای گیاه است.