دانش بیماری شناسی گیاهی

---

کیتوزان یک ماده طبیعی تجزیه‌پذیر مشتق شده از پوست میگو و خرچنگ‌ است، که نقش ضد میکروبی دارد و کاربرد آن در مبارزه با قارچ‌ها و باکتری‌ها گزارش شده است. کیتوزان به‌طور مستقیم بر خصوصیات ریختی بیمارگرهای تیمار شده اثر می‌گذارد و توانایی قارچ‌ایستایی و قارچ‌کشی دارد. کیتوزان همچنین تولید گلوکانوهیدرولازها، مواد فنلی و فیتوآلکسین‌های ضد قارچی را افزایش و آنزیم‌های مرتبط با پوسیدگی نرم مثل پلی‌گالاکترونازها را کاهش می‌دهد. علاوه بر این کیتوزان باعث ایجاد موانع ساختاری از طریق تشکیل مواد لیگنینی در گیاهان در برابر بیمارگرها می‌شود. بنابراین کیتوزان به‌عنوان یک ماده زیستی جدید ، غیرسمی، القاکننده مقاومت گیاهان در برابر بیماری‌ها، مورد توجه قرار گرفته است.

---

باکتری‌های بیمارگر گیاهی از راهبردهای اختصاصی جهت ایجاد بیماری در میزبان خود استفاده می‌کنند. از عامل‌های مهم پرآزاری در آن‌ها می‌توان به پروتیین‌های عملگر، آنزیم‌های تجزیه‌کننده دیواره یاخته‌ای، زهرابه‌ها، پلی‌ساکاریدهای خارج یاخته‌ای و هورمون‌ها اشاره کرد. همکنش‌هایی که بین باکتری‌ها و گیاهان میزبان‌شان اتفاق افتاده سبب شده که یک سیستم دفاعی هدفمند در برابر ژن‌های پرآزاری بیمارگر در گیاهان تکامل یابد. باکتری‌های بیمارگر همواره برای تغییر سازوکارهای غلبه بر نظام دفاعی میزبان و جذب مواد غذایی از یاخته گیاه، تحت‌فشار هستند. در مقابل، این سازوکارهای بیماری‌زایی و پرآزاری باکتری‌ها، باعث تکامل نظام دفاعی گیاهان نیز شده است. در این مقاله عامل‌های بیماری‌زایی و پرآزاری باکتری‌های بیمارگر شرح داده شده‌اند.

---

عرفانی م. و داوری م. 1397. بازدارنده‌های پروتئازی و کاربرد آن‌ها بر علیه بیمارگرهای گیاهی. دانش بیماری‌شناسی گیاهی 7(2): 72-60. DOI: 10.2982/PPS.7.2.60

پروتئازها باعث شکستن پیوندهای پپتیدی شده و مانع فعالیت پروتیینها و باعث تخریب آن‌ها می­گردند. این مولکول­ها به چهار گروه پروتئازهای سرین، سیستئین، آسپارتیک و متالوپروتئازها تقسیم می­شوند. بیمارگرهای گیاهی از این مولکول­ها برای بیمار نمودن گیاهان استفاده می­کنند. در مقابل، گیاهان نیز موادی تولید می­کنند که بازدارنده پروتئازهای بیمارگری است. مهار کننده پروتئازی سرین یکی از مهم­ترین این مهارکننده‌ها است. این مولکول­ها در سلول­های گیاهی و در هنگام حمله ریزجانداران بیماریزا و ویروس­ها تولید می‌گردند. بازدارنده­های پروتئازی بر اساس تشابه توالی ژنی و ساختاری خود به خانواده­های مختلفی تقسیم می­شوند. با شناخت نحوه عمل این نوع مولکول­ها و انتقال ژن­های تولید کننده آن‌ها به گیاهان مهم می­توان از این مواد به عنوان یک روش مبارزه زیستی با بیمارگرهای گیاهی استفاده کرد، چرا که احتمال مقاوم شدن بیمارگرها به این روش دفاعی خیلی کم است.