نشریه

زمینه و هدف: بهره­برداری ‌پایدار از‌ منابع‌طبیعی ‌نقش ‌مهمی ‌در ‌تامین‌ معیشت ‌جوامع‌ روستایی و عشایری‌ دارد.‌ امروزه‌ بهره‌‌‌برداری­های‌‌‌ بی‌رویه‌ از‌ مراتع موجب ‌شده ‌است ‌که ‌سیاست‌گذاران‌ دستورالعمل­هایی‌ را‌ در‌ جهت‌ مدیریت‌ پایدار آن‌ها‌ اتخاذ کنند. از جمله عوامل تاثیرگذار در تخریب مراتع، عدم تعادل بین میزان دام مجاز در هر هکتار و ظرفیت چرای مرتع با توجه به توان تولید مرتع می­باشد. هرچند طرح­­ تعادل دام و مرتع زیادی در نقاط مختلف کشور انجام شده است اما اینکه آیا این طرح­ها واقعا اثرات قابل قبولی داشته یا اهداف مورد نظر را محقق کرده­اند، چندان مورد مطالعه قرار نگرفته است. لذا هدف کلی پژوهش حاضر شناسایی و تبیین اثرات طرح تعادل دام و مرتع از دیدگاه بهره‌برداران مراتع بخش مرکزی شهرستان کهگیلویه است.
مواد و روش­ها: پژوهش حاضر به روش آمیخته انجام شد. در بخش کیفی نمونه­گیری براساس اصول تحقیق کیفی تا دستیابی به اشباع داده­ها که معیار آن تکراری شدن اطلاعات دریافتی است ادامه یافت سپس از طریق تحلیل محتوای به کدگزاری داده­ها اقدام شد. از داده­های به دست آمده از بخش کیفی، پرسشنامه­ای یک بخشی ساختارمند تهیه گردید و روایی صوری این پرسشنامه از طریق متخصصان موضوعی مورد تأیید قرار گرفت و بین نمونه مورد مطالعه توزیع شد همچنین تجزیه و تحلیل داده­ها با استفاده از نرم­افزار  SPSS_v21  به منظور دسته­بندی مفاهیم به دست آمده از مرحله اول انجام گرفت.
یافته­ها: یافته­ها نشان داد که از نظر پاسخگویان، اجرای طرح مذکور اثرات متعددی داشته است که تحلیل داده­های جمع آوری شده به روش تحلیل محتوا و کدگزاری باز مشخص نمود این اثرات جمعا 63 مورد را شامل می­شوند. در ادامه، برای دسته­بندی اثرات و برای کاهش تعداد متغیرهای شناخته شده و تشکیل ساختار جدیدی برای آن­ها (براساس همبستگی بین متغیرها) از روش تحلیل عاملی اکتشافی استفاده شده است. یافته­های به دست آمده از تحلیل عاملی نشان داد تنها 39 شاخص بر روی هفت دسته استخراج شده و در مجموع 243/56 درصد از واریانس متغیرهای مورد استفاده در تحلیل عاملی را تبیین نمودند و در میان دسته­ها بیشترین اثر مربوط به عامل آموزشی­- روانشناختی می­باشد که این عامل 437/14 درصد از واریانس کل را تبیین می­کند.
محدودیت پژوهش: عواملی از قبیل اسکان نداشتن روستاییان در زمان آماربرداری، در حال کوچ بودن بعضی از بهره‌برداران و صعب­العبور بودن بعضی مناطق از محدودیت­های تحقیق بود.