بهمنظور بررسی تأثیر دمای نگهداری، نوع و غلظت هورمونی بر پارامترهای جوانهزنی و رشد اولیه بذرهای ذخیره شده کاج سیاه (Pinus nigra var. caramanica)، آزمایشی بهصورت فاکتوریل سه عاملی در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. بذرها به مدت سه سال در دو شرایط دمایی (یخچال با دمای C ◦ 4 و اتاق با دمای C◦ 25-20) نگهداری و در محلولهای هورمونی اسید جیبرلیک (GA3) و بنزیل آمینوپورین (BAP) با غلظتهای 0، 50، 100 و 200 میلیگرم در لیتر به مدت 24 ساعت آغشته شدند و سپس به مدت 40 روز در ژرمیناتور (دمای C◦20) نگهداری شدند. بهطور کلی، هر دو محلول هورمونی موجب بهبود مشخصههای جوانهزنی در مقایسه با شاهد شدند. بزرگترین اندازه درصد جوانهزنی، سرعت جوانهزنی، قدرت جوانهزنی، طول گیاهچه، وزن خشک گیاهچه و شاخص بنیه در بذرهای نگهداری شده در یخچال به غلظتهای 200 میلیگرم در لیتر GA3 و 50 میلیگرم در لیتر BAP، و در بذرهای نگهداری شده در اتاق به غلظتهای 200 میلیگرم در لیتر BAP و 50 میلیگرم در لیتر GA3 اختصاص داشت. از نتایج این تحقیق استنتاج گردید که در صورت محدودیت وجود سردخانه در نهالستانهای مناطق نیمخشک و نیممرطوب، میتوان اقدام به نگهداری بذر این زیر گونه حداقل به مدت سه سال در محیط اتاق نمود.