آقای محمد فولادوند، دکتر وحید اعتماد، دکتر محسن جوانمیری پور، دکتر محمدعلی زارع چاهوکی، آقای مصطفی خوشنویس،
دوره 4، شماره 1 - ( مقاله پژوهشی 1403 )
چکیده
سابقه و هدف: درختچه سماق یکی از گونه‌هایی است که در جنگل‌کاری‌های مناطق خشک و نیمه‌خشک برای احیای اراضی استفاده می‌گردد و میوه‌های آن برای کمک به اقتصاد خانواده‌های جوامع محلی به کار برده می‌‌شود. هدف این مطالعه بررسی نوع خواب و اثرات تیمارهای مختلف شکستن خواب یعنی خراش‌دهی با آبجوش، اسید سولفوریک، چینه سرمایی و همچنین جیبرلیک اسید (GA3) بر روی سرعت جوانهزنی بذر گونه سماق است.
مواد و روش‌ها: این مطالعه در قالب طرح کاملاً تصادفی در چهار تکرار پنجاه‌تایی بذر در آزمایشگاه تکنولوژی بذرهای درختان جنگلی گروه جنگل دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران انجام شد. ابتدا درصد زنده‌مانی بذرها با استفاده از آزمایش تترازولیوم سنجیده شد. تیمارهای موردنظر که شامل 1- تیمار آب جوش با سه مدت‌زمان چینه سرمایی 2، 4 و ۶ ماهه، 2- تیمار خراش‌دهی شیمیایی با اسید سولفوریک 96درصد در سه سطح 40، 80 و 120 دقیقه و سه مدت‌زمان چینه سرمایی 2، 4 و 6 ماهه 3- تیمار خراش‌دهی شیمیایی با اسید سولفوریک 96درصد در سه سطح 40، 80 و 120 دقیقه و تیمار آب جوش و سه مدت‌زمان چینه سرمایی 2، 4 و 6 ماهه است که همگی با کاربرد جیبرلیک اسید در سه میزان 250، 500 و 1000 میلی‌گرم در لیتر و بدون هورمون جیبرلین روی بذر سماق اعمال شدند.
یافته‌ها: مقدار درصد زنده‌مانی بذرها 5/85 درصد محاسبه شد. نتایج تجزیه واریانس به احتمال 05/0 برای سرعت جوانهزنی نشان داد بین میانگین سرعت جوانهزنی در تیمارهای مختلف اختلاف معناداری وجود دارد. تیمارهای جیبرلیک اسید 500میلی‌گرم در لیتر + آبجوش + سرمای ۶ ماهه با میانگین سرعت جوانهزنی 75/18 نسبت به تیمار شاهد 75/18 رشد داشته و با تیمار شاهد دارای تفاوت معناداری میباشد. جیبرلیک اسید 250 میلی‌گرم در لیتر + آبجوش + سرما 6ماهه با میانگین سرعت جوانهزنی 79/15 نسبت به نمونه شاهد رشد 79/15 را داشته و با تیمار شاهد دارای تفاوت معناداری میباشد.تیمارهای اسید سولفوریک 120 دقیقه + آبجوش + سرما2ماهه با میانگین سرعت جوانهزنی 96/7 نسبت به تیمار شاهد رشد 96/7 داشته و با تیمار شاهد دارای تفاوت معناداری میباشد. آبجوش + سرما2ماهه با میانگین سرعت جوانهزنی 61/7 نسبت به تیمار شاهد رشد 61/7 را داشته و با تیمار شاهد دارای تفاوت معناداری میباشد.
نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد که بذرهای سماق ترکیبی از خواب فیزیکی و فیزیولوژیکی را نشان می‌دهند. تیمار خراش‌دهی با اسید سولفوریک و به دنبال آن چینه سرمایی تأثیر زیادی بر شکست خواب و جوانهزنی نداشت. تیمارهای به همراه جیبرلیک اسید در مقایسه با تیمارهای بدون حضور جیبرلیک اسید بیشترین درصد جوانهزنی و سرعت جوانهزنی را داشتند. به گونهای که تیمار جیبرلیک اسید500 میلی‌گرم در لیتر +آبجوش+سرما 6ماهه با سرعت جوانهزنی 79/18 بیشترین سرعت جوانه زنی در روز را داشت.
