دوره 3، شماره 2 - ( 12-1395 )                   سال 3 شماره 2 صفحات 26-13 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print

ارتباط بین الگوی مکانی درختان بلوط ایرانی و بنه با برخی ویژگی‌های توده و رویشگاه در جنگل‌های مانشت استان ایلام
احمد حسینی* ، سید محسن حسینی
مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی ، ahmad.phd@gmail.com
چکیده:   (7432 مشاهده)

سابقه و هدف: شناخت الگوی مکانی گونه­‌های درختی در زندگی اجتماعی­شان می­تواند استفاده‌­های زیادی از جنبه­‌های اکولوژی و جنگل­‌شناسی کاربردی به‌منظور مدیریت بهینه آن‌ها داشته باشد. به‌منظور بررسی الگوی مکانی گونه‌­های درختی بلوط ایرانی و بنه در ارتباط با فرم توده و عوامل توپوگرافی، منطقه جنگلی مانشت در شمال استان ایلام انتخاب شد.

مواد و روش‌ها: در این تحقیق، تعداد 75 قطعه‌ ­نمونه مستطیلی شکل 2000 مترمربعی به­ طور منظم تصادفی در سطح منطقه جنگلی منطقه مورد مطالعه پیاده شد. در داخل قطعه‌ نمونه‌ها تعداد پایه‌های درختی به تفکیک گونه و مشخصات رویشگاهی اندازه­‌گیری و ثبت گردید. شاخص‌­های پراکنش استفاده شده برای بررسی الگوی پراکنش شامل موریسیتا، استاندارد موریسیتا، گرین، لوید و نسبت واریانس به میانگین بود. محاسبه شاخص‌­های کمی بر اساس فرمول­‌های محاسباتی مربوطه در نرم ­افزار Ecological methodology انجام گرفت. همچنین کارایی شاخص‌های کمی از نظر دقت مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. آنالیز آماری داده­‌ها به کمک نرم‌افزار SPSS انجام شد یافته­ ها: نتایج نشان داد که در گونه بلوط مقادیر شاخص‌­های پراکنش عمومی، موریسیتا و لوید و در گونه بنه شاخص‌­های موریسیتا، گرین و لوید در فرم دانه و شاخه ­زاد بیشتر از فرم شاخه و دانه ­زاد بود. در هر دو گونه­ بلوط ایرانی و بنه مقادیر تمام شاخص­‌های مورد مطالعه ضمن نشان دادن الگوی کپه‌­ای، با افزایش ارتفاع از سطح دریا افزایش یافت و بیشترین مقدار شاخص‌­ها در طبقه ارتفاعی 2300-2100 متر از سطح دریا بود. در مورد گونه بلوط مقادیر شاخص‌­های پراکنش مورد مطالعه با افزایش شیب دامنه افزایش داشته و بیشترین مقدار آن‌ها در طبقه شیب بیش از 60 درصد وجود داشت. همچنین در گونه بنه بیشترین مقدار شاخص‌­ها در طبقه شیب 60-30 درصد بود و الگوی مکانی در طبقات شیب 30-0 و 60-30 درصد به ­صورت کپه­‌ای و در طبقه شیب تند به ­صورت یکنواخت بود. در گونه بلوط مقادیر تمام شاخص‌­های پراکنش و در گونه بنه مقدار شاخص‌­های موریسیتا و لوید در جهت جنوبی بیشترین بود. نتایج بررسی دقت شاخص‌­ها نشان داد که برای گونه بلوط شاخص‌­های موریسیتا و استاندارد موریسیتا و برای گونه بنه شاخص‌­های گرین و استاندارد موریسیتا بیشترین دقت را داشتند. نتیجه­ گیری: نتیجه­‌گیری شد که مقادیر شاخص­‌های کمی پراکنش (به­ ویژه شاخص‌­های دقیق­تر) تحت تأثیر عوامل محیطی تغییر کرده و می­توان از چگونگی تغییرات مقادیر آن‌ها در مطالعات دینامیکی جنگل­ و تفسیر تغییرات پیش آمده در جنگل­‌ها سود جست.

واژه‌های کلیدی: ارتفاع از سطح دریا، جهت جغرافیایی، زاگرس، شاخص‌های پراکنش مکانی، شیب، فرم توده
متن کامل [PDF 399 kb]   (2023 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1395/9/11 | پذیرش: 1395/12/18
فهرست منابع
1. براهيمي، س. و پوربابائي، ح. 1392. تأثير حفاظت بر الگوي پراکنش مکاني درختان غالب در جوامع راش (مطالعه موردي: ماسال، گيلان). اکولوژي کاربردي، 2(4): 23-13.
2. بصيري، ر.، سهرابي، ه. و مزين، م. 1385. تحليل آماري الگوي پراكنش مكاني گونه¬هاي درختي در منطقه قاميشله مريوان، فصلنامه منابع طبيعي، 59(3): 588-579.
3. پورهاشمي، پ.، منصوري، ف.، پرهيزكار، پ.، پناهي، پ. و حسني، م. 1393. پراكنش مكاني جست¬گروه¬هاي برودار در توده¬هاي جنگلي بهره¬برداري ¬شده مريوان. مجله پژوهش‌های گیاهی، 27(4): 543-534.
4. حسینی، ا.، حسینی، س.م.، رحمانی، ا. و آزادفر، د. 1391. تأثیر مرگ و میر درختی بر ساختار جنگل¬های بلوط ایرانی در استان ایلام. تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 20(4): 577-565.
5. حسینی، ا.، معیری، م.ه.، حیدری، ح.ا. 1387. ارزیابی روند تغییرات جنگل هیانان ایلام و ارائه راهکارهای مناسب برای مدیریت بهینه آن. پژوهش و سازندگی، 80: 115-108.
6. سهرابی، ه. 1393. الگوي پراكنش مكاني گونه¬هاي چوبي ذخيره¬گاه جنگلي چهارطاق، اردل. تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 22(1): 38-27.
7. صفري، ا.، شعبانيان، ن.، عرفاني‌فرد، س.ي.، حيدري، ر.ح. و پوررضا، م. 1389. بررسي الگوي پراكنش مكاني گونه بنه (مطالعه موردي: جنگل¬هاي باينگان استان كرمانشاه)، مجله جنگل ايران، 2(2): 185-177.
8. عسكري، ی.، سلطاني، ع. و سهرابي، ه. 1393. ارزيابي الگوي پراكنش مكاني گونه¬هاي درختي و درختچه¬اي در جنگلهاي زاگرس مركزي (پژوهش موردي: ذخيره¬گاه جنگلي چهارطاق). تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 22(2): 187-175.
9. كياني، ب.، فلاح، ا.، طبري، م.، حسيني، س.م. و ايران¬نژاد پاريزي، م.ح. 1391. مقايسة شاخص¬هاي فاصله¬اي و مبتني بر كوادرات در تعيين الگوي پراكنش تاغ منطقه سياه¬كوه يزد. نشریه جنگل و فرآورده های چوبی، 65(4): 486-475.
10. موسايي سنجرهای، م. و بصيري، م. 1386. مقايسه كارايي شاخص¬هاي تعيين الگوي پراكنش در درمنه¬زارهاي استان يزد، نشریه علوم آب و خاک، 40(11): 493-483.
11. Allen, R.B. & Peet, R.K. 1990. Gradient analysis of forests of the sangre de cristo range, Colorado. Canadian Journal of Botany, 68(1): 193-201. [DOI:10.1139/b90-026]
12. Busing, R.T., White, P.S. & Mackende, M.D. 1992. Gradient analysis of old spruce-fir forest of the Great Smokey Mountains circa 1935. Canadian Journal of Botany, 71(7): 951-958. [DOI:10.1139/b93-107]
13. Calviño-Cancela, M. 2002. Spatial patterns of seed dispersal and seedling recruitment in Corema album (Empetraceae): the importance of unspecialized dispersers for regeneration. Journal of Ecology, 90(5): 775-784. [DOI:10.1046/j.1365-2745.2002.00711.x]
14. Dawes, W.R. & Short, D. 1994. The significance of topology for modeling the surface hydrology of fluvial landscapes. Water Resources Research, 30: 1045-1055. [DOI:10.1029/93WR02479]
15. Day, F.P. & Monk, C.D. 1974. Vegetation patterns on a southern appalachian watershed. Ecology, 55(5): 1064-1074. [DOI:10.2307/1940356]
16. Johnson, E.A. 1981. Vegetation organization and dynamics of lichen woodland communities in the Northwest Temtories. Canada Ecology, 62(1): 200-215. [DOI:10.2307/1936682]
17. Krebs, C.J., 1989. Ecological methodology. New York: Harper & Row. 765p.
18. Kunstler, G., Curt, T. & Lepart, J. 2004. Spatial pattern of beech (Fagus sylvatica L.) and oak (Quercus pubescens Mill.) seedlings in natural pine (Pinus sylvestris L.) woodlands. European Journal of Forest Research, 123(4): 331- 337. [DOI:10.1007/s10342-004-0048-0]
19. Lamont, B.B. & J.E.D. Fox. 1981. Spatial pattern of six sympatric leaf variants and two size classes of Acacia aneura in a smi-arid region of Western Australia. Oikos, 37: 73-79. [DOI:10.2307/3544075]
20. Ludwig, J.A. & Reynolds, J.F. 1988. Statistical ecology: a primer in methods and computing. John Wiley & Sons. 337p.
21. Morisita, M. 1962. I σ-Index, a measure of dispersion of individuals. Researches on Population Ecology, 4(1): 1-7. [DOI:10.1007/BF02533903]
22. Odum, E.P. 1986. Ecologia. Guanabara Koogan, Rio de Janeiro, RJ, Brazil. 434p.
23. Pielou, E.C. 1977. Mathematical ecology. Wiley, New York. 385p.
24. Smith-Gill, S.J. 1975. Cytophysiological basis of disruptive pigmentary patterns in the leopard frog Rana pipiens. II. Wild type and mutant cell‐specific patterns. Journal of Morphology, 146(1): 35-54. [DOI:10.1002/jmor.1051460103]
25. Titshall, L.W., O'Connor, T.G. & Morris, C.D. 2000. Effect of long-term exclusion of fire and herbivory on the soils and vegetation of sour grassland. African Journal of Remote Sensing, 22: 3827-3844.
26. Wood, E.F., Sinpalan, M., Beven K. & Band, L. 1988. Effects of spatial variability and scale with implications to hydrological modeling. Journal of Hydrology, 102: 29-47. [DOI:10.1016/0022-1694(88)90090-X]
بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.