سویا یک از مهمترین منابع تولید روغن در دنیا است. بهمنظور بررسی تنوع ژنتیکی و روابط میان صفات کمی و کیفی، تعداد 14 رقم سویا در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در سال 1392 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی مجتمع آموزش عالی شیروان مورد کشت قرار گرفتند. در این پژوهش 12 صفت ازجمله عملکرد دانه، اجزای عملکرد، درصد پروتئین و روغن اندازهگیری شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که ارقام مورد بررسی در تمامی صفات بهجز درصد پروتئین اختلاف معنیداری دارند که این امر دلالت بر وجود تنوع ژنتیکی بین آنها است. ارقام زان، سنچوری و کلومبوس بیشترین عملکرد دانه را دارا بودند، در حالی که کمترین عملکرد دانه در رقم هابیت مشاهده شد. همبستگی عملکرد دانه با صفات تعداد غلاف در گیاه، تعداد دانه در غلاف، تعداد دانه در گیاه، وزن صد دانه، درصد روغن، درصد پروتئین و شاخص برداشت مثبت و معنیدار و با تعداد روزهای کاشت تا گلدهی منفی و معنیداری بود. رقم زان با 8/515 کیلوگرم روغن در هکتار بیشترین روغن را دارا بود. بر مبنای رگرسیون گام به گام و تجزیه علیت عملکرد دانه ارقام سویا از اثرات مستقیم و غیرمستقیم وزن صد دانه، تعداد غلاف در گیاه، تعداد دانه در غلاف و تعداد دانه در گیاه متأثر شد. با توجه به اثرات باقیمانده و ضریب تبیین (7/86 درصد) بخش اعظم تغییرات عملکرد دانه ارقام سویا مربوط به این چهار صفت بود. بیشترین اثر مستقیم و مثبت بر عملکرد دانه مربوط به وزن صد دانه و کمترین آن مربوط به تعداد دانه در گیاه بود. بر اساس نتایج حاصل ارقام زان، سنچوری و کلومبوس با داشتن عملکرد دانه و روغن بالا در منطقه شمال خراسان قابل کشت هستند.

کنجد از دانه‌های روغنی و دارویی با ارزش مناطق گرم و نیمه گرم است، ولی کشت ارقام جدید آن به مناطق معتدله نیز گسترش یافته است. جهت ارزیابی اثر تراکم بر شاخص‌های رشد، درصد روغن بذر و عملکرد دانه 3 ژنوتیپ کنجد، آزمایشی در تابستان سال 1393 به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در منطقه رستم، استان فارس انجام شد. عامل اول تراکم‌های بوته 15، 25، 35، 45 و 55 بوته در مترمربع، و عامل دوم توده‌های کنجد نورآباد، توده برازجان و رقم داراب 14 بودند. بیشترین و کمترین شاخص سطح برگ به ترتیب از توده نورآباد و رقم داراب 14 و همچنین در تراکم‌های 55 و 15 بوته در مترمربع به دست آمد. مقادیر شاخص‌های رشدی در توده نورآباد بیشتر از دو توده دیگر بوده است؛ حداکثر سرعت رشد محصول بین 62/2-96/1 گرم بر مترمربع بر درجه-روز-رشد متغیر بود. به‌طور کلی توده نورآباد و برازجان با مقدار 009/0 گرم بر گرم بر درجه-روز-رشد بیشترین سرعت رشد نسبی را در ابتدای فصل رشد به خود اختصاص دادند. با افزایش تراکم بوته از 15 به 55 بوته در مترمربع، محتوای روغن بذر کاهش یافت و توده برازجان بیشترین مقدار درصد روغن بذر (6/57 درصد) را به خود اختصاص داد. با توجه به نتایج این تحقیق، توده نورآباد با تراکم 55 بوته در مترمربع در منطقه رستم بهتر از سایر توده‌ها از لحاظ عملکرد دانه عمل کرد. از میان دو توده دیگر، توده برازجان با تراکم 55 بوته در مترمربع می‌تواند جایگزین خوبی برای توده نورآباد باشد.

به‌منظور بررسی اثر مقادیر اسید هیومیک بر صفات عملکردی و کیفیت پنبه‌دانه در شرایط شور، آزمایشی مزرعه‌ای در کاشان به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی ۹3-1392 انجام شد. تیمارها شامل: سه رقم پنبه ورامین، لاین 43200 و خرداد به‌عنوان عامل اول و شش تیمار محلول‌پاشی شامل، بدون اسید هیومیک بدون کود شیمیایی (T₁)، بدون اسید هیومیک با کود شیمیایی (T₂)، ۳ لیتر اسید هیومیک در هکتار بدون کود شیمیایی (T₃)، ۱ لیتر اسید هیومیک در هکتار با کود شیمیایی (T₄)، ۳ لیتر اسید هیومیک در هکتار با کود شیمیایی (T₅) و ۶ لیتر اسید هیومیک در هکتار با کود شیمیایی (T₆) به‌عنوان عامل دوم بود. نتایج نشان داد کاربرد اسید هیومیک باعث افزایش معنی‌دار صفات درصد روغن و پروتئین، عملکرد وش، عملکرد بذر، عملکرد الیاف و وزن هزار دانه گردید. مصرف 3 لیتر در هکتار اسید هیومیک با کود شیمیایی موجب افزایش 74/32 درصد عملکرد وش، 31 درصد عملکرد الیاف، 69/33 درصد عملکرد دانه، 32/5 درصد وزن هزار دانه و 7/2 درصدی میزان روغن شد. استفاده از 3 لیتر اسید هیومیک بدون کود شیمیایی افزایش 63/4 درصدی میزان پروتئین پنبه‌دانه را به همراه داشت.

این مطالعه جهت ارزیابی تأثیر باکتری‌های حل‌کننده فسفر، تلقیح با ریزوبیوم و محلول‌پاشی روی بر سویا رقم کتول، به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1393 در مزرعه کنترل‌شده در دلند (استان گلستان) اجرا شد. عامل‌های این آزمایش شامل باکتری‌های حل‌کننده فسفر (PSB) در دو سطح شامل (بدون تلقیح و تلقیح با باکتری‌های حل‌کننده فسفر)، تلقیح با ریزوبیوم ژاپونیکم در دو سطح شامل: (بدون تلقیح ریزوبیومی و تلقیح با ریزوبیوم) و در نهایت فاکتور سوم محلول‌پاشی روی در سه سطح (بدون محلول‌پاشی و محلول‌پاشی با غلظت 5/1 و 3 در هزار سولفات روی) بود. نتایج نشان داد، اثرات باکتری‌های حل‌کننده فسفر بر ارتفاع بوته، قطر ساقه، تعداد شاخه فرعی، طول غلاف، تعداد دانه در غلاف، درصد آماس برگ، تعداد غلاف در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و درصد روغن معنی‌دار بود. تلقیح بذر سویا با ریزوبیوم نیز بر ارتفاع بوته، قطر ساقه، تعداد شاخه فرعی، طول غلاف، تعداد دانه در غلاف، درصد آماس برگ، تعداد غلاف در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و درصد روغن تأثیر معنی‌داری داشت. عملکرد دانه مربوط به تیمار تلقیح با باکتری حل‌کننده فسفر با 2954 کیلوگرم در هکتار نسبت به عدم تلقیح با 2752 کیلوگرم برتری معنی‌دار داشت. همچنین محلول‌پاشی روی با غلظت 3 در هزار با عملکرد 2990 کیلوگرم بر عدم محلول‌پاشی با 2684 کیلوگرم برتری داشت.