---

به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت بر خصوصیات فنولوژیکی، ارتفاع بوته و عملکرد دانه ارقام کلزای بهاره، آزمایشی در قالب طرح کرت‌های خرد شده با چهار تکرار در ایستگاه تحقیقات زراعی بایع کلا در طی دو سال زراعی انجام شد. پنج تاریخ کاشت شامل 7، 17، 27 مهر، 7 و 17 آبان بعنوان فاکتور اصلی و ارقام Hyola401، Option500 و RGS00 بعنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. کلیه خصوصیات مورد بررسی تحت تأثیر معنیدار تاریخ کاشت و رقم قرار گرفتند. میانگین عملکرد ارقام Hyola401، Option500 و RGS003 به ترتیب برابر 3274، 2898 و 3040 کیلوگرم در هکتار بود که ارقام Option500 و RGS003 از نظر آماری دارای اختلاف معنی‌داری نبودند. عدم معنی‌دار بودن اثر متقابل تاریخ کاشت×رقم برای عملکرد دانه مبین آن است که کاهش عملکرد دانه ارقام ناشی از تأخیر در تاریخ‌های کاشت از روند مشابهی برخوردار بوده است به طوری که در تمامی تاریخ‌های کاشت مورد بررسی Hyola401 و Option500 از بیشترین و کمترین میزان عملکرد دانه را به خود اختصاص داداند. کاهش عملکرد دانه در تاریخ‌های کشت‌ انتهایی به علت عدم رشد رویشی کافی قبل از وارد شدن به مرحله گلدهی می باشد. همبستگی مثبت و معنیدار ارتفاع بوته و تعداد خورجین در بوته سبب گردیدکه کاهش ارتفاع بوته، کاهش تعداد خورجین در بوته را در تاریخ‌های کشت انتهایی به دنبال داشته باشد، که در نهایت منجر به کاهش عملکرد دانه گردید.

---

به‌منظور بررسی اثر مقادیر مختلف نیتروژن بر خصوصیات فنولوژیکی، ارتفاع بوته، اجزای عملکرد و عملکرد دانه ژنوتیپ‌های بهاره کلزا، آزمایشی به‌صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بایع کلا مازندران در سال زراعی 89-1388 اجرا شد. در این بررسی مقادیر نیتروژن شامل صفر، 70، 140 و 210 کیلوگرم در هکتار از منبع کود اوره به‌عنوان عامل اصلی و ژنوتیپ‌های کلزا شامل L7، ظفر، RGS003 و هایولا 401 به‌عنوان عامل فرعی به‌کار گرفته شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که صفات تعداد روز تا شروع گلدهی، تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین، عملکردهای دانه و روغن تحت تأثیر معنی‌دار مقدار مصرف نیتروژن قرار گرفتند. اثر ژنوتیپ بر کلیه صفات به استثنای تعداد دانه در خورجین معنی‌دار بود. ژنوتیپ‌ها از نظر عملکرد دانه در دو گروه متمایز آماری تفکیک گردیدند. ژنوتیپ‌های ظفر و هایولا 401 به ترتیب با عملکرد دانه 2/3831 و 7/3893 کیلوگرم در هکتار و همچنین عملکرد روغن 1638 و 1591 کیلوگرم در هکتاردر یک گروه آماری قرار داشتند. معنی‌دار نبودن اثر متقابل نیتروژن در ژنوتیپ برای کلیه صفات مورد مطالعه نشان داد که تغییرات این صفات در بین ژنوتیپ‌های مورد بررسی در هر یک از سطوح نیتروژن مورد مطالعه روندی مشابه داشت. همبستگی عملکرد دانه با تمامی صفات به استثنای تعداد روز تا شروع گلدهی به صورت مثبت و معنی‌دار که نشان دهنده آن است که افزایش نیتروژن مصرفی منجر به افزایش صفات مورد مطالعه و در نهایت عملکرد دانه گردید.

---

به‌منظور تعیین مطلوب‌ترین تاریخ کاشت و میزان بذر سویا رقم ساری و تأثیر آن‌ها بر روی اجزاء عملکرد، عملکرد دانه و میزان روغن و پروتئین دانه، آزمایشی به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال 1388 در ایستگاه تحقیقات زراعی قراخیل اجرا گردید. پنج تاریخ کاشت شامل: 25 اردیبهشت، 10 و 25 خرداد، 10 و 25 تیر به‌عنوان عامل اصلی و مقادیر بذر شامل 60، 75 و 90 کیلوگرم در هکتار نیز به‌عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد کلیه اجزای عملکرد دانه تحت تأثیر تاریخ کاشت قرار گرفتند، در صورتی که مقادیر مختلف بذر فقط بر تعداد نیام در بوته دارای اثر معنی‌داری بوده است. گرچه با افزایش میزان بذر مصرفی اجزای عملکرد دانه از جمله تعداد نیام در بوته روند کاهشی داشته است، ولی به علت افزایش تعداد بوته در واحد سطح عملکرد حاصل تفاوت آماری معنی‌داری نداشته است. بدین ترتیب به لحاظ صرفه‌جویی اقتصادی، مصرف میزان بذر 60 کیلوگرم در هکتار در اولویت خواهد بود. در این بررسی تاریخ کاشت اول جهت دستیابی به عملکرد زیستی، وزن هزار دانه و عملکرد دانه مناسب‌تر بوده است و با تأخیر در کاشت صفات فوق‌الذکر کاهش یافت. شاخص برداشت با تأخیر در زمان کاشت افزایش یافت. در صورتی که صفت مزبور تحت تأثیر معنی‌دار میزان بذر قرار نگرفت. درصد روغن و پروتئین دانه تحت تأثیر تاریخ کاشت و مقادیر مختلف بذر قرار نگرفت، ولی به لحاظ اثر عمده تیمارهای مزبور بر عملکرد دانه، عملکرد روغن و پروتئین تحت تأثیر معنی‌دار تاریخ کاشت قرار گرفت. در این بررسی از نظر میزان عملکرد دانه، میزان بذر 60 کیلوگرم در هکتار در تاریخ‌های کاشت اول و دوم در زمره تیمارهای برتر بوده و از نظر آماری نیز اختلاف معنی‌داری نداشتند.