کاربران عمومی فقط به فهرست مقالات منتشر شده دسترسی دارند.
سیده ارحامه فلاح شمسی، همت اله پیردشتی، علی اکبر عبادی، مسعود اصفهانی، محمود رائینی،
جلد 4، شماره 1 - ( (بهار و تابستان) 1396 )
چکیده
بهمنظور بررسی اثر تنش خشکی در مرحله زایشی بر ویژگیهای جوانهزنی بذر هفت ژنوتیپ برنج، آزمایشی در سال 1394 در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری بر دو گروه از بذرهای حاصل از تیمار تنش و شرایط طبیعی اجرا گردید. نتایج مقایسههای گروهی نشان داد که در بین بذرهای حاصل از شرایط بدون تنش، ارقام بومی شاخص و سرعت جوانهزنی، درصد آب بافت گیاهچه، طول ساقهچه و وزن خشک ریشهچه کمتری از ارقام اصلاحشده داشتند؛ اما از بین بذرهای حاصل از تنش، شاخص و سرعت جوانهزنی ارقام بومی نسبت به ارقام اصلاحشده بیشتر بود. از بین بذرهای رقم حساس و متحمل حاصل از شرایط بدون تنش نیز شاخص، سرعت و درصد جوانهزنی رقم حساس نسبت به ارقام متحمل بیشتر بود. از سوی دیگر، از مقایسه بذرهای تنش دیده رقم حساس و متحمل مشخص گردید که تنش خشکی افزایش زمان تا 10، 50، 90 و 95 درصد جوانهزنی، درصد آب بافت گیاهچه و طول گیاهچه در رقم حساس نسبت به ارقام متحمل را در پی داشته است. در مجموع بهنظر میرسد بروز تنش خشکی در مرحله زایشی بر ویژگیهای جوانهزنی نسل بعد گیاه اثر معنیداری داشت هرچند نوع پاسخ بسته به میزان تحمل ژنوتیپ به تنش و منشأ ژنتیکی آن متفاوت بود.
جنبههای نوآوری:
1- بروز تنش خشکی در مرحله زایشی بر ویژگیهای جوانهزنی بذر تولیدی برنج اثر معنیداری دارد.
2- از بین بذرهای حاصل از تنش، شاخص و سرعت جوانهزنی ارقام بومی نسبت به اصلاحشده برنج بیشتر بود.
3- تنش خشکی افزایش زمان جوانهزنی را در ارقام حساس نسبت به ارقام متحمل برنج در پی داشت.
مهناز اقدسی، پویان مهربان جوبنی، طاهره نظام دوست، فاطمه تمسکنی،
جلد 4، شماره 2 - ( (پاییز و زمستان) 1396 )
چکیده
این پژوهش با هدف مقایسه پیشتیمارهای هیدروپرایمینگ، آسکوربات و کلرید کلسیم با پیشتیمار غلظتهای مختلف نانوذرات نقره بر بذرهای دو رقم برنج بومی هاشمی و اصلاح شده شیرودی در طی تنش خشکی انجام شد. آزمایش بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی و صورت گرفت. فاکتور اول پیشتیمارهای شاهد (بدون پیشتیمار)، هیدروپرایمینگ، کلرید کلسیم 20 میلیگرم در لیتر، آسکوربات 20 میلیگرم در لیتر و غلظتهای 20، 40 و 80 میلیگرم در لیتر نانوذرات نقره بود. فاکتور دوم تنش خشکی با پتانسیلهای اسمزی معادل صفر، 48/1- و 91/4- بار ایجاد شده با محلول پلیاتیلن گلیکول 6000 بود. در گیاهان بدون تنش خشکی، پیشتیمار آسکوربات در رقم هاشمی و کلرید کلسیم در رقم شیرودی به ترتیب سبب کاهش 34 و 54 درصدی زمان لازم برای رسیدن به 50 درصد جوانهزنی (T50) شدند. در تنش ﺧﺸﮑﯽ، پیشتیمارهای آسکوربات و هیدورپرایمینگ بیشتر از تیمارهای نانوذرات نقره زمان لازم برای رسیدن بذرها به 50 (T50) و 90 (T90) درصد جوانهزنی را بهویژه در رقم شیرودی کاهش دادند. از طرف دیگر کلرید کلسیم نسبت به دیگر پیشتیمارها، نقش مهمی در افزایش صفات رشد در تیمارهای تنش خشکی داشت. غلظت 40 میلیگرم در لیتر نانوذرات نقره تا حدودی سبب افزایش صفات رشد شده است، اما مقدار بیشتر نانوذرات نقره، تنش را در دانهرستها القا نمود. پیشتیمار آسکوربات از طریق کاهش رادیکالهای آزاد اکسیژن باعث ﺑﻬﺒـﻮد مؤلفههای جوانهزنی و پیشتیمار کلرید کلسیم با افزایش کارایی غشاء پلاسمایی سبب افزایش رﺷـﺪ ﮔﯿﺎﻫﭽـﻪها در ﺷـﺮایﻂ ﺗﻨﺶ ﺧﺸﮑﯽ شد.
جنبههای نوآوری
- نانوذرات نقره سبب افزایش تنش در دانهرستهای رقمهای برنج شد.
- پیشتیمار آسکوربات و کلریدکلسیم به ترتیب سبب بهبود جوانهزنی و رشد گیاهچههای برنج در تنش خشکی شد.
نفیسه تقی زاده، غلامعلی رنجبر، قربانعلی نعمت زاده، محمدرضا رمضانی مقدم،
جلد 4، شماره 2 - ( (پاییز و زمستان) 1396 )
چکیده
شوری یکی از مهمترین عوامل محدودکننده کشاورزی است. پنبه بهعنوان یک گیاه روغنی-الیافی از جمله گیاهان مهم صنعتی به شمار میرود. مرحله جوانهزنی و گیاهچهای از حساسترین مراحل رشد پنبه به شوری هستند. در این تحقیق، 14 رقم آلوتتراپلوئید تجاری و محلی پنبه از نظر تحمل به شوری بررسی شدند. ابتدا این رقمها در آزمایشهای فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار به روش ساندویچی و در شرایط آزمایشگاهی مورد آزمون جوانهزنی در سطوح شوری 0، 8 و 16 دسیزیمنس بر متر قرار گرفتند. سپس صفات طول ریشهچه و ساقهچه، وزنتر و خشک ریشهچه و ساقهچه، درصد جوانهزنی، ضریب آلومتری، درصد آب گیاهچه و شاخص بنیه بذر اندازهگیری و شاخصهای تحمل به تنش بر اساس عملکرد زیستی (وزن خشک گیاهچه) در محیط تنش و غیر تنش محاسبه شدند و بر طبق این شاخصها رقمها در دو سطح 8 و 16 دسیزیمنس بر متر تجزیه به مؤلفههای اصلی شده و نمودار بای پلات رسم شد و در نهایت دندروگرام دستهبندی رقمها بر اساس شاخصهای STI (شاخص تحمل به تنش)، SSI (شاخص حساسیت به تنش)، عملکرد در محیط تنش و غیر تنش رسم شد. نتایج به دست آمده از تجزیه واریانس اثر رقم، شوری و برهمکنش شوری و رقم نشان داد، صفات وزن خشک ریشه، وزن خشک ساقه، وزنتر ریشه، طول ساقه، شاخص بنیه گیاهچه، درصد آب گیاهچه، ضریب آلومتریک، وزن خشک گیاهچه، طول گیاهچه در سطح یک درصد و در صفات وزنتر ساقه، طول ریشه در سطح پنج درصد معنیدار بودند. دستهبندی و بایپلات رقمها بر اساس شاخصهای STI و SSI در سطح شوری 8 و 16 دسیزیمنس بر متر نشان داد که رقمهای سپید و گیزا در هر دو سطح در دسته متحملها و رقم کاشمر در هر دو سطح در گروه حساسها در مرحله جوانهزنی بودند.
جنبههای نوآوری:
- واکنش ارقام پنبه مورد مطالعه در برابر تنش شوری متفاوت بود.
- افزایش تنش شوری سبب کاهش معنیداری در خصوصیات جوانهزنی ارقام پنبه مورد مطالعه شد.
- تجزیه بای پلات و خوشهبندی بر اساس شاخصهای تنش STI و SSI روشی مناسب برای دستهبندی ارقام پنبه بود.
پیمان علیقلی زاده مقدم، غلامعلی رنجبر، حمید نجفی زرینی، حسین شهبازی،
جلد 7، شماره 2 - ( (پاییز و زمستان) 1399 )
چکیده
چکیده مبسوط
مقدمه: جوانهزنی از مهمترین مراحل رشد گیاه است که دوام، استقرار و عملکرد نهایی گیاهان زراعی را تعیین میکند و در مناطقی که استقرار موفق گیاه در اثر وجود شرایط خشکی با مشکل مواجه میشود، اصلاح صفات جوانهزنی یکی از اهداف اصلاحی مهم بشمار میآید. مطالعه حاضر بمنظور تعیین تأثیر سطوح مختلف تنش اسمزی بر خصوصیات جوانهزنی و ارتباط این صفات با عملکرد تعدادی از ارقام گندم نان مورد کاشت در مناطق سردسیری طراحی و اجرا گردید.
مواد و روشها: آزمایش جوانهزنی به روش کاغذ صافی مرطوب و ظروف پتری به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار انجام شد که در آن فاکتور اول شامل 20 رقم گندم نان (ارقام دیم و ارقام آبی متحمل به تنش خشکی پایان فصل) و فاکتور دوم شامل 3 سطح تنش اسمزی (بدون تنش و تنش اسمزی 3- و 6- بار) بود. در این آزمایش، صفات طول غلاف ساقهچه (کولئوپتیل)، طول ساقهچه، وزن ساقهچه، طول ریشهچه، وزن ریشهچه، نسبت طول و وزن ریشهچه به ساقهچه، زاویه رشد ریشههای بذری و سرعت جوانهزنی و شاخص تنش جوانهزنی مورد ارزیابی قرار گرفتند. در آزمایش مقایسه عملکرد 20 رقم فوق در شرایط بدون تنش و تنش خشکی انتهایی مورد مقایسه قرار گرفتند.
یافتهها: نسبت طول و وزن ریشهچه به ساقهچه و وزن ساقهچه بیشترین حساسیت و تعداد ریشهچه کمترین حساسیت را به تنش اسمزی داشت. افزیش طول ریشهچه همزمان با کاهش وزن ریشهچه تحت تنش، نشان داد که در اثر تنش، ریشهها طویلتر و باریکتر شدهاند. در شرایط بدون تنش 11 ژنوتیپ شامل ژنوتیپهای هشترود، آذر 2، صائین، CD62-6، CD91-12، میهن، باران، حیدری، هما، کراس آذر 2 و زارع دارای طول غلاف ساقهچه بیشتری بودند. در تنش 3- بار نیز 11 ژنوتیپ دارای بیشترین طول غلاف ساقهچه بودند که بالاترین مقادیر به هشترود، حیدری و صائین اختصاص یافت. در تنش 6 بار، لاینهای CD91-12 و CD62-6، هشترود، هما، پیشگام و زارع دارای بیشترین طول غلاف ساقهچه بودند. از لحاظ سرعت جوانهزنی در تنش 3- بار کراس آذر 2 دارای بیشترین سرعت و صائین، CD62-6، گاسکوژن و HD2985 در رتبههای بعدی قرار گرفتند. در تنش 6 بار کراسآذر 2 و HD2985 دارای بیشترین سرعت و گاسگوژن، CD62-6 و صائین در مقام بعدی قرار گرفتند. از لحاظ شاخص تنش جوانهزنی (GSI) در هر دو شرایط 3- و 6- بار ارقام صائین، کراسآذر 2، CD62-6 و HD2985 دارای برتری بودند. از لحاظ عملکرد دانه در شرایط بدون تنش ارقام آبی گاسگوژن، حیدری، پیشگام، اروم و زرینه دارای بیشترین عملکرد بوده و ارقام باران، HD2985، C-88-4، C-90-11 و کراس آذر 2 در مقام بعدی قرار گرفتند. در شرایط تنشدار ارقام باران، گاسگوژن، HD2985، کراس آذر 2، حیدری و زرینه دارای بهترین عمکرد بودند. بر اساس شاخص STI ارقام گاسکوژن، حیدری، لاین HD2985 و زرینه متحملترین ژنوتیپ ها به تنش خشکی بودند. تجزیه خوشهای ژنوتیپ های مورد مطالعه را در 3 خوشه گروه بندی کرد.
نتیجه گیری: اختلاف معنی دار در تمام صفات مورد بررسی در بین ژنوتیپها حاکی از وجود تنوع ژنتیکی کافی برای اعمال گزینش در صفات جوانهزنی است. ارقام صائین، زارع، پیشگام، صدرا، باران و میهن در مجموع دارای صفات جوانهزنی مطلوبی هستند. تحت تنش، از بین صفات گیاهچه ای زاویه ریشه و سرعت جوانهزنی قویترین روابط را با عملکرد دانه نشان داده و به عنوان معیار غیر مستقیم گزینش تحمل به خشکی در گندم پیشنهاد میشوند.
جنبههای نوآوری:
1- ژنوتیپهای مورد آزمایش جدیداً نامگذاری شده و یا جزو لاینهای پیشرفته بوده و از لحاظ صفات جوانهزنی برای اولین بار مطالعه میشوند.
2- صفت زاویه رشد ریشههای بذری از طریق کاغذ صافی مربوط در مطالعات اندکی مورد توجه قرار گرفته است.