اسد معصومی اصل، زهره چهابکاری، سکینه خلیلی، رضا امیری فهلیانی،
جلد 4، شماره 1 - ( (بهار و تابستان) 1396 )
چکیده
تنش شوری از جمله تنشهای محیطی است که کشت برنج را محدود میکند. بررسی وضعیت تحمل و حساسیت در بوتههای نسل تفرق، یکی از راههای دستیابی به ارقام متحمل میباشد. بهمنظور بررسی تأثیر تنش شوری (80 میلیمولار کلرید سدیم) روی نتاج نسل دوم حاصل از تلاقی سه رقم برنج (دولار با 304 و غریب با 304) و مقایسه آنها با والدین و دستهبندی آنها از نظر تحمل به شوری، ابتدا آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با 4 تکرار انجام شد تیمارها شامل والدین تلاقی بههمراه دو رقم یاسوج و کامفیروز بود و سپس ارقام شاهد بههمراه نتاج نسل دوم بهصورت آگمنت با طرح پایه کاملاً تصادفی بررسی گردیدند. در مرحله جوانهزنی، رقم دولار در تمامی صفات اندازهگیریشده بهجز درصد جوانهزنی، دارای کمترین مقدار بوده و نسبت به شوری رقمی حساس بود، ولی ارقام غریب و کامفیروز نسبت به شوری متحمل بودند. در هر دو تلاقی، نتاج نسل دوم برای صفات اندازهگیری شده تنوع نشان دادند. مقدار وراثتپذیری عمومی (به ترتیب برای تلاقی دولار با 304 و غریب با 304) برای صفات طول ساقهچه (5/98% و 96%)، طول ریشهچه (8/90% و 86%) و وزنتر ساقهچه (8/95% و 7/92%) بالا بود و در نتیجه میتوان در مورد این صفات انتخاب را بر اساس فنوتیپ انجام داد. مقدار وراثتپذیری عمومی برای صفات وزنتر ساقهچه و طول ریشهچه در نتاج نسل دوم حاصل از تلاقی رقم دولار با رقم 304 بیشتر از نتاج نسل دوم تلاقی غریب با 304 بود. با توجه به وضعیت نتاج نسل دوم و وراثتپذیری بهدستآمده، میتوان نتیجه گرفت که از بین دو تلاقی مزبور، تلاقی دولار با 304 برای اصلاح برنج از نظر تحمل به شوری در مرحله جوانهزنی مفیدتر میباشد.
جنبههای نوآوری:
- برای اولین بار طرح آگمنت در تحقیقی آزمایشگاهی برای بررسی ژنوتیپهای بدون تکرار در نسل تفرق استفاده شد.
- بررسی تحمل و حساسیت ژنوتیپها با توجه به تعریف بازههای آماری انجام شد.
- معرفی تلاقی برتر جهت تکرار در سطح مزرعه شد.