امانی، م.، حسن‌زاده، ن. و رضائی، س. 1390. بیماری لکه برگی و نکروز باکتریایی موز. دانش بیماریشناسی گیاهی 1(1): 33-27.
موز یکی از میوه‌های مهم مناطق گرم و مرطوب است، که در زیر پوشش پلاستیک در استان‌های مازندران و گلستان پرورش داده می‌شود. از این استان‌ها بیماری لکه برگی و نکروز باکتریایی موز گزارش شده است. نشانه‌های این بیماری لکه‌های نکروزه روی برگ‌های مرکزی و جوان درخت است، که با گسترش آنها و پوسیدگی کامل برگ‌های آلوده، رشد و تولید محصول گیاه متوقف می‌شوند. عامل بیماری باکتری Xanthomonas campestris pv. musacearum ، با کلنی زرد لعاب‌دار، گرم منفی، غیرفلورسانت، اکسیداز منفی و کاتالاز مثبت است. بیماری-زایی باکتری با مایه‌زنی آن روی برگ‌های موز قابل اثبات است. نشانه‌های کامل بیماری، روشهای نمونه‌برداری، جداسازی و اثبات بیماریزایی باکتری و مدیریت بیماری شرح داده شدهاند.
رضائی ر. 1393. عامل‌های بیماریزایی و پرآزاری
در باکتریهای بیمارگر گیاهی. دانش بیماری شناسیگیاهی 4(1):33-23.
باکتریهای بیمارگر گیاهی از راهبردهای اختصاصی جهت ایجاد بیماری در میزبان خود استفاده می‌کنند. از عامل‌های مهم پرآزاری در آنها می‌توان به پروتیین‌های عملگر، آنزیم‌های تجزیه‌کننده دیواره یاخته‌ای، زهرابه‌ها،
پلی‌ساکاریدهای خارج یاخته‌ای و هورمون‌ها اشاره کرد. همکنش‌هایی که بین باکتریها و گیاهان میزبان‌شان اتفاق افتاده سبب شده که یک سیستم دفاعی هدفمند در برابر ژنهای پرآزاری بیمارگر در گیاهان تکامل یابد. باکتریهای بیمارگر همواره برای تغییر سازوکارهای غلبه بر نظام دفاعی میزبان و جذب مواد غذایی از یاخته گیاه، تحت‌فشار هستند. در مقابل، این سازوکارهای بیماریزایی و پرآزاری باکتریها، باعث تکامل نظام دفاعی گیاهان نیز شده است. در این مقاله عامل‌های بیماریزایی و پرآزاری باکتریهای بیمارگر شرح داده شدهاند.
گرایلی ن. و بقایی راوری س. 1395. نقش زیستی باکتریوسینهای باکتریهای گرم منفی. دانش بیماریشناسیگیاهی 5(2): 70-63.
باکتریوسین‌ها ترکیبات پپتیدی یا پروتیینی ضدمیکروبی هستند، که توسط بعضی باکتریهای گرممنفی به‌منظور رقابت در تغذیه و اشغال فضای زیستی، تولید می‌شوند. این مواد قادر به از بین بردن و یا بازدارندگی از رشد باکتریهای نزدیک به باکتری تولیدکننده هستند. این در حالی است که باکتری تولیدکننده به علت داشتن پروتیین ایمنی مخصوص، از صدمه این مواد مصون می‌ماند. باکتریوسین‌ها از لحاظ اندازه، سلول هدف، نحوهی عمل و سازوکار ایمنی، متنوع هستند. تا کنون تعداد زیادی از باکتریوسینهای تولیدشده توسط جدایههای خاصی از باکتریهای گرم منفی شناسایی شدهاند که غالباً وزن مولکولی بالایی دارند. در این مقاله نحوهی تشکیل و تاثیر باکتریوسین‌ها و نقش آنها در مدیریت بیماریهای باکتریایی شرح داده شده است.
رضائی ر (1398) اثر هشت اسانس گیاهی بر بیماری شانکر باکتریایی مرکبات. دانش بیماریشناسی گیاهی 9(1): 39-30. DOI: 10.2982/PPS.9.1.30.
مقدمه: شانکر باکتریایی مرکبات، ناشی از باکتری Xanthomonas citri subsp. citri یک بیماری مهم اقتصادی در بسیاری از کشورهای نواحی گرمسیری و نیمه‌گرمسیری به شمار می‌آید. چندین پاتوتیپ از بیمارگر توصیف شده است که بر اساس منشاء جغرفیایی، دامنه میزبانی و همچنین برخی ویژگی‌های ژنوتیپی متمایز شدهاند. اینبیماریدرایرانبسیارشایعاستوتهدید جدیبرایدرختان لیموترش(Citrus aurantifolia) به شمار می‌آید، بنابراینمدیریتبیماریدر مناطقکشت مرکبات، که بیماری مستقر شده، ضروریاست. یکیازاقدامهایمدیریتیبیماریاستفادهازسمهایمسیاست،ولیاستفادهطولانیمدتازاینسمهامنجربهظهورسویههایمقاوممیگردد.امروزهاستفادهازاسانسها و عصارههایگیاهی بافعالیتضدمیکروبیبهعنوانیکروشسازگاربامحیطزیستبرایمدیریتبیماریهایگیاهیاهمیتویژهایپیدا کردهاست.اخیراپژوهشهایبسیاریدرزمینهاسانسهایگیاهیحاویترکیباتضدمیکروبیمتمرکزشدهاست.مواد و روش‌ها: در این پژوهش اثر ضدباکتریایی اسانس‌های گیاهان بومادران (Achillea millefolium)، زنجبیل (Zingiber offcinale)، بابونه (Anthemis tinctoria)، رازیانه (Foeniculum vulgare)، مریم‌گلی(Salvia officinalis)، گون (Astaraglus gossypinus)، مرزه (Satureja hortensis) و هل (Elettaria cardamomum) علیه دو پاتوتیپ باکتری عامل بیماری در شرایط آزمایشگاه و گلخانه مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته‌ها: همه اسانس‌های مورد استفاده تأثیر ممانعت‌کنندگی از رشد باکتری را داشتند. همچنین اسانس گیاهان زنجبیل و هل به خوبی از رشد دو پاتوتیپ باکتری به ویژه پاتوتیپ A* جلوگیری کردند و سایر اسانس‌ها تأثیر متوسط تا ضعیف داشتند. نتیجه‌گیری: اسانس‌های این هشت گیاه، مخصوصا زنجبیل و هل ، پتانسیلخوبیبرایمدیریتبیماریشانکر باکتریاییمرکبات دارا می‌باشند.
جلبک‌های دریایی به دلیل دارا بودن مقادیر زیادی از مواد معدنی، اسیدهای آمینه، ویتامین‌ها و تنظیمکننده‌های رشد همانند اکسین، سیتوکینین و جیبرلین از مهمترین محرک‌های رشد گیاهان محسوب می‌شوند.استفاده از این محرک‌ها در گیاهان زراعی موجب افزایش ریشه‌زایی، بهبود عملکرد، افزایش فعالیت فتوسنتزی و مقاومت در برابر بیمارگرها می‌شود. کاربرد جلبک‌های دریایی بر علیه بیماریهای مختلف گیاهی شامل بیماریهای باکتریایی، قارچی، ویروسی و نماتدی و همچنین آفتها به اثبات رسیده است. این جلبک‌ها به صورت پودر مخلوط با خاک، عصاره و یا محلول‌پاشی برگ برای مبارزه با بیماریهای گیاهی استفاده می‌شوند. جلبک‌های دریایی معمولاً از طریق القای مقاومت در گیاه، خاصیت تعارضی به‌واسطه افزایش فعالیت ریزجانداران دیگر و افزایش رشد گیاه، در مدیریت بیمارگرهای گیاهی نقش دارند. به طور کلی، در برنامه‌های مدیریت تلفیقی بیماریها، جلبک‌های دریایی قابلیت کاربرد به عنوان میکرب‌کش، کود زیستی، محرک زیستی و تقویت‌کننده خاک را دارا هستند.
قهاری س، قهاری س، قهاری س، نعمت‌زاده ق (1399) اثر عصارههای زیتون تلخ، هندوانه ابوجهل و خارشتر بر هشت باکتری و سه قارچ . دانش بیماریشناسی گیاهی 10(1): 26-14. Doi: 10.2982/PPS.10.1.14.
مقدمه:فعالیت ضدباکتریایی، ضدقارچی و پاداکسندهای عصاره متانولی دانه هندوانه ابوجهل (Citrullus colocynthis)، میوه خارشتر (Alhagi maurorum) و برگزیتونتلخ (Melia azedarach) علیه هشت باکتری و سه قارچ که معمولاً باعث آسیب به محصولات کشاورزی می‌شوند، در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفت. مواد و روش‌ها:فعالیت ضدمیکروبی گیاهان انتخاب شده در شش غلظت روی رشد کلنی 11 ریزجاندار از جمله، سه باکتری گرم مثبت Bacillus subtilis،Staphylococcus aureusو Rathayibacter toxicus، و پنج باکتری گرم منفی Escherichia coli، Pseudomonas aeruginosa، Pseudomonas syringae subsp. syringae،Pseudomonas viridiflavaوXanthomonas campestris pv. campestris و نیز سه قارچ Pyricularia oryzae،Botrytis cinerea و Fusarium oxysporumبا استفاده از روش انتشار عصاره در دیسک سنجیده شد. همچنین، فعالیت پاداکسندهایعصاره این سه گیاه با اندازه‌گیری فعالیت آنزیم‌های کاتالاز و گایاکول پراکسیداز و میزان توانایی به دام‌اندازی رادیکال DPPH مورد ارزیابی قرار گرفت. علاوه بر این، میزان فنل و فلاونویید کل آنها نیز اندازه‌گیری شدند. یافته‌ها: عصاره متانولی دانه هندوانه ابوجهل دارای بیشترین فعالیت ضدباکتریایی، بیشترین میزان فعالیت آنزیم‌های کاتالاز و گایاکول پراکسیداز و بیشترین درصد مهار رادیکال DPPH بود. عصاره متانولی این گیاهان بررشد پرگنه قارچها تاثیری نداشتند. نتیجه‌گیری:عصاره متانولی دانه هندوانه ابوجهل باید به عنوان یک منبع بالقوه باکتریکش در حوزه کشاورزی مورد توجه قرار گیرد.
کشاورزی ک، کریمی‌پورفرد ه (1399) بیماریهای باکتریایی درختان گردو در ایران. دانش بیماریشناسی گیاهی10(1): 116-107. Doi: 10.2982/PPS.10.1.107.
گردو یکی از درختان میوه مهم در ایران است، که همواره در معرض هجوم عوامل بیماریزا به ویژه باکتریها قرار دارد. سه بیماری مهم باکتریایی گردو در ایران سوختگی باکتریایی (Xanthomonas arboricola pv. juglandis)، شانکرهای پوستی(Brenneria nigrifluens, Brenneria rubrifacians) و گال طوقه (Agrobacterium tumefaciens) هستند. ویژگی‌های باکتری شناختی و بیماریزاییِ باکتریهای بیمارگر، روشهای مدیریت این بیماریها، به همراه پیشنهادهایی برای شناسایی ژنوتیپ‌های مقاوم درختان گردو با روشهای مولکولی در این مقاله شرح داده شده اند.
طاهری ه، بازگیر ع (1400)نقش اتوفاژی درحفاظت گیاهان در برابر بیمارگرها. دانش بیماریشناسی گیاهی 11(1):133-145. Doi: 10.2982/PPS.11.1.133.
اتوفاژی به عنوان یک مکانیسم مهم سلولی نقش مهمی در فرآیند رشد و نمو و برهمکنش گیاه با بیمارگرهایی نظیر قارچها، باکتریها و ویروسهای گیاهی دارد. اتوفاژی از طریق مهار مرگ برنامه ریزی شده سلولی با ایمنی و مقاومت به بیماریها مرتبط است و به عنوان یکی از اجزای مهم دفاعی در گیاهان شناخته شده است. اتوفاژی همچنین به صورت انتخابی از طریق برهمکنش‌های اختصاصی به حذف بیمارگرها کمک می کند. تعدادی از بیمارگرها توانایی مقابله یا فرار از اتوفاژی را کسب نموده‌اند و آن را جهت توسعه بیماری به کار می‌گیرند. حال آن که تعدادی دیگر از بیمارگرها نیز از سیستم اتوفاژی به عنوان فاکتور بیماریزایی خود استفاده می‌کنند. بنابراین درک فرآیندهای سلولی نظیر واکنش‌های مرتبط با ژنهای اتوفاژی در مطالعه فیزیولوژی بیماریشناسی و ایمنی گیاه بسیار مهم است. نقش اتوفاژی در سیستم ایمنی و پاسخ دفاعی گیاه به بیمارگرها در این مقاله شرح داده شده است.
باکتریهای بیماریزا یکی از مهمترین عوامل کاهش عملکرد محصولات گیاهی می باشند. مدیریت این بیمارگرها در گذشته به استفاده از سمهای ضد باکتریایی یا القاکنندههای مقاومت محدود می شد، اما با کشف باکتریوفاژها در دهه های اخیر، توجه به استفاده از آنها افزایش یافته است. باکتریوفاژهایافاژهاویروسهاییهستندکه به صورت کاملا اختصاصی بر سلولهایباکتریاییاثرمیگذارند.در حال حاضر، صدها باکتریوفاژ جداسازی و علیه باکتریهای بیماریزای گیاهی آزمایش شدهاند و همچنان تعداد زیادی نیز وجود دارند که بایستی بررسی شوند. اینرویکردنیازمندپروتکلهایخاصیبرایشناساییفاژهایجدید،درکپیدایشکلونهایمقاومبهفاژوعفونتپذیریسایرگونههایباکتریاییمیباشد. فاژتراپی یا استفاده از فاژها برای مهارزیستی با باکتریهای بیماریزای گیاهی به خاطر ارزان بودن، اختصاصیت بسیار بالا فاژها علیه باکتریها، عدم تاثیر منفی روی انسان یا حیوانات و عدم آلودگی زیست محیطی، به عنوان روشی مناسب برای مهارزیستی این بیمارگرها میتواند در نظر گرفته شود.
جعفر همت زاده، رسول رضائی، حبیب اله چاره‌گانی، فریبا قادری، جلد 13، شماره 2 - ( 6-1403 )
چکیده
برنج یک محصول غذایی مهم در جهان است. بیماری سوختگی باکتریایی برگ، ناشی از oryzae pv.Xanthomonas oryzaeیکی از بیماریهای مهم برنج است که روی رقمهایمختلف در جهان شایع است. شناسایی و کاشت رقمهای مقاوم یا نیمه مقاوم موثرترین روش مدیریت بیماری است. هدف از انجام این پژوهش، بررسی واکنش چهار رقم برنج ایرانی شیرودی، ستایش، فجر و هاشمی به بیماری در شرایط مزرعه بود. طی سال‌های1401تا1402،نمونه‌برداری از بوته های برنج دارای علایم بیماری از مناطق مختلف استان کهگیلویه و بویراحمد، در جنوب غربی ایران انجام شد. بیمارگر، از برگ‌های آلوده پس از ضدعفونی سطحی آنها، روی محیط عصاره مخمر-دکستروز-کربنات کلسیم جداسازی شد. باکتری جداشده، میله‌ای شکل، گرم منفی، هوازی اجباری، اکسیداز منفی، کاتالاز مثبت، لوان و لسیتیناز مثبت بود. آن باعث القای واکنش فوق حساسیت در برگ‌های توتون شد و توانایی هیدرولیز نشاسته را نداشت، ولی ژلاتین، آسکولین و توئین 80 را هیدرولیز کرد. براساس مجموع خصوصیات مرفولوژیکی، بیوشیمیایی، بیماریزایی و ژنوتیپی، بیمارگرoryzae pv. X. oryzae شناسایی شد. واکنش این چهار رقم ایرانی برنج به بیماری،با مایه زنیبیمارگر و تعیین میزان پیشرفت علایمبیماری و رشدجمعیتباکتری درون بافت
رقمهایمختلفمورد ارزیابی قرار گرفت.بینرقمهااختلافمعنی داریازنظرشاخصهایطولناحیهنکروزبرگ وجمعیتباکتریدربافتوجودداشت ورقم هاشمی بیشترینحساسیتورقمشیرودیکمترینحساسیت بهبیمارینشاندادند. وقوع بیماری سوختگی باکتریایی برگ برنج در استان کهگیلویه و بویراحمد و واکنش این رقمها به بیماری برای نخستین بار گزارش می‌شوند.
