گودرزی آ (1402) بیماری سوختگی سیاه خرما. دانش بیماری‌شناسی گیاهی 12(2): 75-66. بیماری سوختگی سیاه یکی از بیماری‌های مهم و خسارت‌زای خرمادر بسیاری از مناطق دنیا شامل عمان، عراق، قطر، عربستان سعودی، کویت و امارات متحده عربی محسوب می‌شود. بیماری نخستین بار در ایران در سال 1394 از طبس در استان خراسان جنوبی گزارش شده و طی سال‌های بعد، نشانه‌های بیماری به صورت پراکنده در استان‌های کرمان، هرمزگان، فارس و بوشهر نیز مشاهده گردیده است. دو قارچ Thielaviopsis paradoxa و T. radicicola به عنوان عوامل بیماری شناخته شده اند. نشانه‌های بیماری شامل بافت مردگی، پژمردگی، خمیدگی تاج درخت، پوسیدگی مریستم انتهایی و مرگ درخت است. بیماری غالباً روی درختانی که تحت تأثیر تنش‌های محیطی، به ویژه تنش شوری و خشکی قرار دارند، مشاهده می‌شود. این بیماری تا کنون از 21 رقم خرما در دنیا گزارش شده است، هرچند که حساسیت رقمهای مختلف نسبت به بیماری متفاوت است. روشهای مدیریت تلفیقی بیماری شامل پیشگیریاز ورود بیماری به منطقه، اجتناب از وارد شدن آسیب به درختان خرما، رعایت اصول بهداشت گیاهی، مدیریت تنش‌های محیطی و برقراری تهویه مناسب در نخلستان، مبارزه زیستی و شیمیایی در این مقاله شرح داده شده اند.
میوه خرما سرشار از کربوهیدرات، انرژی، فیبر، ویتامین‌ها و عناصر غذایی است و در بعضی کشورها به عنوان غذای اصلی یا مکمل مصرف می‌شود. ایران دومین تولیدکننده خرما در دنیا است و این محصول یکی از منابع مهم درآمد برای باغداران و صادرکنندگان است. عوامل محدود کنندهی متعددی بر تولید خرما اثر می گذارند. قارچها، شبه قارچها و فیتوپلاسماها مهم ترین عوامل زیستی خسارت زای خرما هستند که مدیریت آنها نیازمند رویکردهای نوین و پایدار است. مهم‌ترین بیماری‌های خرما، که از ایران و سایر کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا گزارش شده اند شامل: زوال، سوختگی سیاه، لکه برگی های پستالوتیایی و گرافیولایی، پوسیدگی گلآذین یا خامج و خشکیدگی و زردی نواری هستند. نشانه های این بیماریها و روشهای نوین مدیریت تلفیقیآنها شامل: رعایت بهداشت زراعی نخلستان، کوددهی بهینه، استفاده از پهپادهای مجهز به هوش مصنوعی برای پایش بیماریها، به‌کارگیری فناوری‌های پیشرفته مانند ویرایش ژنوم برای ایجاد رقمهای مقاوم، روشهای میارزه زیستی و شیمیایی، در این مقاله شرح داده شده اند.
