---

فیتوپلاسماها بیمارگرهای گیاهی هستند که در آوندهای آبکش مستقر می‌شوند و تکثیر می‌یابند. آن‌ها با حشره‌های تغذیه کننده از شیره‌ی آوندی، در بین گیاهان مختلف انتقال می‌یابند. فیتوپلاسماها زیست‌شناسی و چرخه‌ی زندگی متفاوتی نسبت به باکتری‌ها دارند، زیرا آن‌ها توانایی بقا در میزبان‌هایی از 2 سلسله‌ی کاملاً متفاوت یعنی گیاهان و جانوران (حشره‌ها) را دارند. آن‌ها میزبان‌هایشان را به صورت فراگیر آلوده می‌کنند. فیتوپلاسماها برای سازگاری با میزبان‌های مختلف از سازوکارهایی مانند تغییر در میزان بیان ژن‌ها، ایجاد تنوع و نوترکیبی در دی‌اِن‌اِی‌‌های خارج کروموزومی و نیز واحدهای بالقوه متحرک، تولید عمل‌گرها و خاموشی مسیرهای پیام‌دهی دفاعی استفاده می‌کنند و با موفقیت در آن‌ها استقرار و تکثیر یافته، تولید بیماری می‌کنند. شناسایی این سازوکار‌ها گامی مهم برای برنامه‌ریزی مدیریت موفق این بیمارگرها است.

---

نجفی‌نیا م. ، باقری ع.، آزادوار، م. و صالحی م. 1395. موقعیت بیماری جاروک لیموترش در ایران. دانش بیماری‌شناسی گیاهی 5(2):31-23.

لیموترش یکی از مهم‌ترین و اقتصادی‌ترین محصولات باغی در جنوب ایران می‌باشد. بیماری فیتوپلاسمایی جاروک لیموترش به‌عنوان یکی از مهم‌ترین بیماری‌ها و عوامل تهدیدکننده درختان لیموترش است. عامل بیماری جاروک لیموترش یک فیتوپلاسما با نام پیشنهادی  phytoplasma aurantifolia Candidatus می‌باشد. نشانه­ های بیماری به‌صورت ظهور شاخه جارویی در یک قسمت از درخت و سپس گسترش بیماری و افزایش تدریجی تعداد جاروک‌ها در سایر قسمت‌ها است. هر جاروک، در واقع از تعداد زیادی شاخه و برگ با فاصله میان گره کوتاه تشکیل‌شده که رنگ آن‌ها از سبز کم­رنگ تا زرد و اندازه آن‌ها از کوچک تا بسیار کوچک متغیر است. در شاخه‌های جارویی خار، گل و میوه تشکیل نمی‌شود و با افزایش شاخه‌های جارویی میزان محصول کاهش می‌یابد. خشک شدن برگ‌ها در جاروک‌ها منجر به خشکیدگی شاخه‌ها یکی پس از دیگری و نهایتاً مرگ درختان آلوده طی پنج تا هشت سال می‌شود. تلفیق روش­های مدیریتی شامل از بین بردن درختان آلوده، حذف علف‌های هرز، قطع جاروک‌ها و سم‌پاشی درختان برای مبارزه با حشره ناقل، سبب کاهش سرعت توسعه بیماری می‌شود. مبارزه شیمیایی و کاهش جمعیت زنجرک ناقل ضمن کاهش انتقال طبیعی بیماری، نقش مهمی در مدیریت بیماری داشته و سیر گسترش بیماری را به تأخیر می‌اندازد.