دانش بیماری شناسی گیاهی

نجفی‌نیا م. 1394. روش مدیریت بیماری سرخشکیدگی مرکبات.  دانش بیماری‌شناسی گیاهی 5(1):36-26.

مرکبات به‌ویژه در جنوب ایران سطح زیر کشت نسبتاً وسیعی را به خود اختصاص داده و نقش بسیار مهمی در اقتصاد منطقه و کشور ایفا می‌کند. طی سال‌های اخیر یکی از عوامل تهدیدکننده باغ‌های مرکبات در مناطق گرم کشور، بیماری سرخشکیدگی مرکبات است. قارچ Neofusicoccum mangiferae به‌عنوان مهم‌ترین عامل ایجادکننده سرخشکیدگی درختان مرکبات است. نشانه­های بیماری به‌صورت سرخشکیدگی، پژمردگی و زوال سرشاخه‌های درختان بیمار مشاهده می‌شود. آلودگی از شاخه‌های انتهایی به سمت پایین و نهایتاً تنه توسعه پیدا می‌نماید. در برخی موارد روی سرشاخه‌ها و تنه درختان آلوده شکاف‌های طولی در اندازه‌های متفاوت مشاهده می‌شود که غالباً با ترشح صمغ زردرنگ همراه است. در مراحل پیشرفته بیماری، پوست شاخه‌ها و تنه به‌صورت ورق‌های نازک جدا شده و توده سیاه‌رنگ قارچ عامل بیماری نمایان می‌گردد و در نهایت ممکن است موجب خشکیدگی کامل درخت آلوده گردد. بررسی‌های انجام شده بیانگر آن است که بیماری خشکیدگی سرشاخه اغلب در تابستان و در باغات با مدیریت ضعیف‌تر، تغذیه و آبیاری نامناسب و هرس‌های نامنظم خسارات شدیدتری وارد می‌سازد. اعمال یک مدیریت صحیح در زمینه آبیاری و تغذیه، تقویت باغ‌های مرکبات، ضدعفونی محل‌های هرس، عدم هرس درختان در طول ماه‌های گرم سال می‌تواند خسارت این بیماری را کاهش دهد.

نجفی‌نیا م. ، باقری ع.، آزادوار، م. و صالحی م. 1395. موقعیت بیماری جاروک لیموترش در ایران. دانش بیماری‌شناسی گیاهی 5(2):31-23.

لیموترش یکی از مهم‌ترین و اقتصادی‌ترین محصولات باغی در جنوب ایران می‌باشد. بیماری فیتوپلاسمایی جاروک لیموترش به‌عنوان یکی از مهم‌ترین بیماری‌ها و عوامل تهدیدکننده درختان لیموترش است. عامل بیماری جاروک لیموترش یک فیتوپلاسما با نام پیشنهادی  phytoplasma aurantifolia Candidatus می‌باشد. نشانه­ های بیماری به‌صورت ظهور شاخه جارویی در یک قسمت از درخت و سپس گسترش بیماری و افزایش تدریجی تعداد جاروک‌ها در سایر قسمت‌ها است. هر جاروک، در واقع از تعداد زیادی شاخه و برگ با فاصله میان گره کوتاه تشکیل‌شده که رنگ آن‌ها از سبز کم­رنگ تا زرد و اندازه آن‌ها از کوچک تا بسیار کوچک متغیر است. در شاخه‌های جارویی خار، گل و میوه تشکیل نمی‌شود و با افزایش شاخه‌های جارویی میزان محصول کاهش می‌یابد. خشک شدن برگ‌ها در جاروک‌ها منجر به خشکیدگی شاخه‌ها یکی پس از دیگری و نهایتاً مرگ درختان آلوده طی پنج تا هشت سال می‌شود. تلفیق روش­های مدیریتی شامل از بین بردن درختان آلوده، حذف علف‌های هرز، قطع جاروک‌ها و سم‌پاشی درختان برای مبارزه با حشره ناقل، سبب کاهش سرعت توسعه بیماری می‌شود. مبارزه شیمیایی و کاهش جمعیت زنجرک ناقل ضمن کاهش انتقال طبیعی بیماری، نقش مهمی در مدیریت بیماری داشته و سیر گسترش بیماری را به تأخیر می‌اندازد.

آزادوار م، علیزاده ح ر،  نجفی‌نیا م، صفرنژاد م ر و  اسفندیاری ص (1398) بیماری مرگ ناگهانی درختان مرکبات در جنوب استان کرمان. دانش بیماری‌شناسی گیاهی 8(2):37-31.  DOI: 10.2982/PPS.8.2.31

بیماری نوظهور مرگ ناگهانی درختان مرکبات طی سال‌های اخیر تعداد زیادی از درختان مرکبات با پایه بکرایی در جنوب استان کرمان را از بین برده است. این بیماری ناشی از همراهی باکتری Candidatus Liberibacter asiaticus است و عوامل دیگری از جمله آلودگی هم‌زمان به بیمارگرهای خاکزی یا  Ca. Phytoplasma aurantifolia و وجود تنش‌های گرمایی و خشکی سبب تشدید بیماری و بروز زوال در این درختان می‌شود. استفاده از نهال سالم و گواهی شده، استفاده از پایه نارنج یا ولکامرلمون بجای بکرایی و لیموترش، مبارزه با حشرات مکنده هم‌زمان با بروز جست‌های جدید، تغذیه مناسب، آبیاری بهینه و با توزیع مناسب بویژه در فصل تابستان، مبارزه با نماتدها و قارچ‌های بیمارگر خاکزی، خودداری از ایجاد هرگونه تنش در گیاه و هرس مناسب از جمله اقداماتی است که برای پیشگیری و مدیریت بیماری مرگ ناگهانی درختان مرکبات در جنوب استان کرمان توصیه می‌شود.

بیماری‌های گیاهی نقش محدودکننده مهمی در تولید محصولات کشاورزی دارند و مهار آنها با استفاده از آفت‌کش‌ها، نگرانی‌های جدی در مورد ایمنی مواد غذایی و سلامت محیط زیست به وجود می‌آورد و ضرورت استفاده از سایر روش‌های مدیریت پایدار بیماری‌ها را دوچندان می‌سازد. بسیاری از بیمارگرهای گیاهی ممکن است آلودگی را روی قسمت‌های هوایی گیاهان ایجاد کنند اما بخشی از چرخه زندگی خود را در خاک طی نموده و بقای خود را حفظ نمایند. در این‌گونه موارد، بخشی از چرخه زندگی بیمارگر گیاهی که در خاک است ممکن است بسیار مهم باشد، حتی اگر ریشه‌ها را آلوده نکند. تک کشت‌های پیاپی و یا کاشت گونه‌های گیاهی مشابه با هم در زمین زراعی ثابت، احتمال شیوع بیماری را افزایش می‌دهد. عملیات مختلف زراعی ازجمله استفاده از گیاهان پوششی، تناوب زراعی، کاربرد کمپوست، تقویت مواد آلی خاک، استفاده از بذر و مواد تکثیری سالم و گواهی شده، کشت رقمهای مقاوم، استفاده از قارچهای میکوریز، خاک‌ورزی مناسب و آفتاب­دهی خاک به‌عنوان گزینه‌های مناسب مدیریت پایدار بیماری‌های ناشی از بیمارگرهای خاک‌برد و حفظ کیفیت و سلامت خاک محسوب می‌شوند.