فهیمه یاراحمدی، مصطفی درویش نیا، کورش عزیزی،
جلد 12، شماره 2 - ( 6-1402 )
چکیده
یاراحمدی ف، درویش نیا م، عزیزی ک (1402) نماتدهای زخم ریشه و سیستی مزرعه‌های سبزی و صیفی حومه شهرستان رومشکان استان لرستان ایران. دانش بیماریشناسی گیاهی 12(2):65-53.
مقدمه: نماتدهای زخم ریشه و سیستی می‌توانند باعث خسارت و کاهش محصول سبزی و صیفی گردند. هدف از این پژوهش شناسایی این نماتدهای انگل گیاهی مهم در مزرعه‌های این گیاهان در حومه شهرستان رومشکان استان لرستان ایران بود. مواد و روش‌ها: چهل و پنج نمونـه خاک و ریشه از مزرعه‌های سبزی و صیفی این منطقه در سال 1400 جمع‌آوری گردیدند. نماتدها به روش سینی استخراج و با استفاده از روش تکمیل شـده دگریـسه تثبیـت و بـه گلیسیرین منتقل شدند. پس از تهیه اسلایدهای دائمی، با استفاده از میکروسکوپ زمینه روشن مجهز به لنز دیجیتال، خصوصیات ریختی هـر یـک از نماتـدها مطالعه و با استفاده از کلیدهای معتبر شناسایی شدند. یافته ها: نماتدهای Pratylenchus speijeri ، P.neglectus، P. thornei و نماتد سیستی Heterodera schachtii در مزرعه‌های این منطقه شناسایی شدند. P. speijeri برای اولین بار از ایران گزارش و توصیف می‌شود. همچنین H. schachtii برای اولین بار از کاهو در ایران گزارش می‌شود. نتیجه‌گیری: نظر به حضور این نماتدهای انگل گیاهی مهم روی این گیاهان در این منطقه باید روش‌های مناسب مدیریت آنها را اجرا کرد.
حبیبه جباری، غلامرضا نیکنام، امین فلاحی،
جلد 12، شماره 2 - ( 6-1402 )
چکیده
جباری ح، نیکنام غ، فلاحی ا (1402) اولین گزارش Proleptonchus brevisaccus (Nematoda: Leptonchidae) از ایران. دانش بیماریشناسی گیاهی 12(2):94-86.
نماتدها موجوداتی پرسلولی، کرمیشکلی متنوع از نظر تعداد، دامنه میزبانی، زیستگاه و دارای گونه‌های بسیار متنوعی هستند که شاخه مستقلی را در سلسله جانوران به خود اختصاص داده و توان زندگی و بقا در کلیه زیستگاه‌ها را دارند. به منظور بررسی فون نماتدهای آزادزی در اطراف شهر آستارا، جنگل مشه سویی نمونه‌های متعددی از کناره‌های ماسه‌ای رودخانه محلی موجود در منطقه در سال1393 جمع آوری گردید. نماتدهای داخل نمونه‌ها به روش‌های معمول از خاک جداسازی و بعد از کشتن و تثبیت به گلیسیرین خالص رسانده شدند. بعد از تهیه اسلایدهای دایمی از نماتدها، خصوصیات ریخت شناختی و ریخت سنجی آنها با استفاده از میکروسکوپ نوری مورد بررسی قرار گرفت. در بین نماتدهای مختلف تشخیص داده شده که از گروه‌های مختلف تغذیه‌ای بودند، جمعیتی از تیره Leptonchidae متعلق به جنس Proleptonchus نیز به‌دست آمد. مشخصه اصلی این جنس داشتن کیلوستوم کوزه‌ای شکل است. با استفاده از منابع و کلیدهای شناسایی معتبر، این جمعیت تحت نامP. brevisaccus شناسایی گردید. این گونه جزو افراد معدود این جنس که کیسه عقبی رحم کوتاه دارند، می‌باشد. با بررسی گزارشات موجود، این گونه برای فون نماتدی ایران جدید بوده و نر آن نیز برای اولین بار گزارش و توصیف می‌شود.
فروغ کاظمیان، سالار جمالی، زهره علیپور، سید محسن نساج حسینی،
جلد 12، شماره 2 - ( 6-1402 )
چکیده
کاظمیان ف، جمالی س ، علیپور ز، نساج حسینی3 س م (1402) تاثیر چهار ترکیب گیاهی بر نماتد غده ریشه کیوی. دانش بیماریشناسی گیاهی 12(2): 40-27.
مقدمه: خسارت نماتدهای غده ریشه یکی از مشکلات تولید کیوی در شمال ایران است. این پژوهش برای بررسی امکان استفاده از برگهای خشک شده چهار گیاه برای مدیریت نماتد غده ریشه کیوی اجرا شد. مواد و روش‌ها: خاک و ریشه کیوی‌های بیمارباغ‌های شهرستان رودسر استان گیلان ایران ، نمونه برداری شدند و نماتد غده ریشه آنها به روش تک توده تخم روی گوجه فرنگی رقم ارلی اوربانا، خالص‌سازی شد. خصوصیات ریختی لاروهای سن دوم و نماتدهای ماده مطالعه و گونه نماتد شناسایی گردید. جمعیت لازم نماتد روی گوجه فرنگی رقم ارلی اوربانا تکثیر شد. تاثیربرگ‌های خشک داوودی، گل جعفری، گوآوا و خرزهره در دو میزان 50 و 75 گرم در یک کیلوگرم خاک با چهار تکرار برای هر تیمار در قالب طرح کاملاً تصادفی روی نهال‌های کیوی رقم هایوارد مایه زنی شده با نماتد در شرایط گلخانه بررسی شدند. شاخصهای آلودگی به نماتد (تعداد گال، توده تخم، تخم، لارو سن دوم در 250 گرم خاک و فاکتور تولید مثلی) و ویژگی‌های رشدی گیاه (ارتفاع نهال، طول ریشه، حجم ریشه، وزن تر و خشک ریشه و اندام‌های هوایی) تعیین شدند. یافته‌ها: نماتد غده ریشه عامل بیماری در این منطقه Meloidogyne incognita تشخیص داده شد. تیمارهای مورد استفاده علاوه بر مهار نماتد سبب ارتقای رشد نهال‌های کیوی گردیدند. مقایسه میانگین داده‌ها نشان داد که تیمار گل داوودی به میزان 75 گرم نسبت به سایر تیمارها، اثر بیشتری روی کاهش شاخصهای جمعیتی نماتد داشته است. رتبه‌های بعدی به ترتیب شامل تیمارهای داوودی 50 گرم، گل جعفری 75 گرم، گل جعفری 50 گرم، خرزهره 75 گرم، خرزهره 50 گرم، گوآوا 75 گرم و گوآوا 50 گرم بودند. تیمار 75 گرم گل داوودی در بهبود رشد نهال‌ها نیز از بهترین تأثیر برخوردار بود. نتیجه‌گیری: افزودن 75 گرم برگهای خشک داوودی به هر کیلوگرم خاک به کاهش خسارت نماتد غده ریشه و بهبود رشد نهال‌های کیوی کمک می‌کند.
فاطمه حیدری، حبیب اله چاره گانی، محمد عبداللهی، ابراهیم ادهمی،
جلد 13، شماره 1 - ( 12-1402 )
چکیده
حیدری، ف.، چاره‌گانی، ح.، عبداللهی، م.، و ادهمی، ا. (1402). تاثیر کودهای مرغی و کبوتر بر آلودگی لوبیا چیتی به نماتد غده ریشه. javanicaMeloidogyne دانش بیماریشناسی گیاهی، 13 (1)، 13-1.
لوبیاچیتی با داشتن مقدار قابل توجهی پروتیین سهم مهمی در زندگی بشر دارد. نماتدهای غده ریشه (گونه های Meloidogyne) سالانه خسارت زیادی به مزرعه های حبوبات وارد می‌کنند. استفاده از کودهای شیمیایی منجر به عدم پایداری سیستم‌های زراعی و به خطر افتادن سلامت بشر شده است و استفاده از کودهای دامی می‌تواند جایگزین مناسبی برای آن باشد. تأثیر نسبت‌های مختلف کودهای کبوتری و مرغی بر گیاه لوبیا چیتی آلوده به نماتد M. javanica در شرایط گلخانه در پژوهش حاضر بررسی گردید. بدین منظور کود مرغی و کبوتری پوسیده شده به صورت جداگانه در سه نسبت وزن به وزن 1، 2 و 3 درصد در گلدان‌های 5/1 کیلوگرمی با خاک سترون مخلوط شد. بذور لوبیا چیتی در گلدان‌ها کشت و گیاهچه‌ها تا زمان پایان آزمایش در زمان مورد نیاز آبیاری و کوددهی شدند. گیاهچه‌ها در مرحله چهار برگی با 4000 تخم نماتد M. javanica مایه‌زنی شدند. گیاهان بعد از گذشت 60 روز برداشت و شاخصهای رویشی گیاه و جمعیتی نماتد مورد ارزیابی قرار گرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل، در قالب طرح کاملاً تصادفی در پنج تکرار انجام گرفت. نتایج نشان داد که استفاده از کود مرغی با نسبت 2 % وزن به وزن به عنوان بهترین تیمار آزمایش، باعث افزایش طول، وزن تر و خشک شاخساره و وزن تر ریشه در گیاهان آلوده به نماتد M. javanica و همچنین باعث کاهش تعداد گال، کیسه تخم و تعداد تخم در سیستم ریشه، تعداد لارو سن دوم در خاک و فاکتور تولیدمثلی نسبت به گیاهان آلوده شاهد (بدون تیمار با کود) شد. یافته های این پژوهش نشان داد که استفاده از کود مرغی در مقایسه با کود کبوتر تأثیر بهتری بر کاهش خسارت نماتد javanica M.در گیاه لوبیا چیتی دارد.
دانشجو سارینا ذاکر عباسعلی، دکتر نوازاله صاحبانی، دکتر فرحناز جهانشاهی افشار، دکتر سهیل کریمی،
جلد 13، شماره 2 - ( 6-1403 )
چکیده
استان مازندران، بیش از نیمی از وسعت جنگل‌های هیرکانی در شمال کشور را به خود اختصاص داده و دارای پوشش گیاهی بسیار متنوعی است. به منظور آگاهی از ورود نماتدهای مهم انگل گیاهی به این جنگل‌‌‌‌‌‌‌‌ها و جلوگیری از انتشار آنها به مزرعه ها و باغهای پایین دست، پایش مداوم و تعیین تراکم نماتدهای مهم انگل گیاهی در این منطقه ضروری تشخیص داده شد. نود نمونه فراریشه انواع درختان جنگلی شامل افرا، انجیلی، بلوط، تمشک، توسکا، گردو، ممرز در سال 1399، از این استان جمع‌آوری گردید. نماتدها از نمونه ها با روش الک تر و سانتریفیوژ استخراج شدند، پس از تثبیت، اسلایدهای دائمی از آنها تهیه گردید و شاخصهای ریختی آنها اندازه گیری شدند و با استفاده از کلیدهای معتبر شناسایی شدند. همچنین فراوانی آنها در نمونه ها و تراکم جمعیت آنها در 200 سانتیمتر مکعب فراریشه تعیین شد. نه گونه نماتد از بالاتیره Criconematoidea از فراریشه این درختان به این اسامی شناسایی شدند:Criconemoides informis ، Criconemoides parvus، Mesocriconema solivagum ، Mesocriconema xenoplax ، Crossonema civellae ، Crossonema menzeli ، Ogma fagini ، Xenocriconemella macrodora و .Paratylenchus straeleni C. parvus در بین این نماتدها بیشترین فراوانی و تراکم جمعیت در فراریشه درخت توسکا در جنگل دوهزار این استان داشت. بعضی از این نماتدهای انگل گیاهی در جمعیت های بالا علاوه بر خسارت مستقیم به ریشه، باعث شیوع بعضی بیماریهای گیاهی و تشدید اثر سرمازدگی میشوند.
دکتر آرزو نقوی، دکتر فرحناز جهانشاهی افشار، دکتر عیدی بازگیر، دکتر زهرا میرزایی پور،
جلد 13، شماره 2 - ( 6-1403 )
چکیده
نماتدهای جنس Psilenchus انگل ضعیف گیاهان و خزهها هستند که از ریشه‌های مویین و سلول‌های اپیدرمی ریشه تغذیه می‌کنند. قبلاً اعضای این جنس به دلیل داشتن استایلت ظریف و دم بلند در تیره Tylenchidae قرار داشتند. به دلیل شباهت بیشتر اعضایی از تیره تیلنکیده (با دو لوله جنسی و داشتن فاسمید در دم) به اعضای بالاتیره Dolichodoroidea، پیشنهاد گردید این اعضا در یک تیره جداگانه به نام Psilenchidae، با دو زیر تیره Antarctenchinae (استایلت دارای گره، فرج دارای پردههای جانبی و اپیپتیگما) و Psilenchinae (فاقد سه مشخصه ذکر شده) قرار داده شوند. این جنس در حال حاضر دارای 21 گونه معتبر بوده (فقط چهار گونه دارای توالی نوکلئوتیدی) که 10 گونه از ایران گزارش شده است. طی سال‌های 1401 و 1402 تعداد 100 نمونه از خاک فراریشه درختان میوه و جنگلی منطقه تاف شهرستان خرم‌آباد جمع‌آوری گردید و پس از جداسازی و استخراج نماتدها با روش سینی، اسلاید میکروسکپی تهیه شد. در ابتدا بررسی ویژگی‌های ریخت‌شناختی و ریخت‌سنجی نمونه‌ها صورت گرفت؛ سپس مطالعه مولکولی با استفاده از پرایمر ناحیه ژنی D2-D3 28S-rDNA نیز انجام شد. دو گونه Psilenchus curcumerus وvinciguerrae P. به ترتیب یک و دو توالی از ناحیه فوق الذکر شناسایی شدند. این اولین گزارش از وجود این دو گونه در منطقه می‌باشد. مقایسه ویژگی‌های ریخت‌سنجی و ریخت‌شناسی این دو گونه با منابع معتبر، ماهیت هر دو گونه را تایید نمود. همچنین در مطالعه مولکولی ماهیت این دو گونه با استناد به توالی‌هایی موجود در بانک ژن، مورد تایید قرار گرفت.
