یاراحمدی ف، درویش نیا م، عزیزیک (1402) نماتدهای زخم ریشه و سیستی مزرعههای سبزی و صیفی حومه شهرستان رومشکان استان لرستان ایران. دانش بیماریشناسی گیاهی 12(2):65-53.
مقدمه: نماتدهای زخم ریشه و سیستی می‌توانند باعث خسارت و کاهش محصول سبزی و صیفی گردند. هدف از این پژوهش شناسایی این نماتدهای انگل گیاهی مهم در مزرعههای این گیاهان در حومه شهرستان رومشکان استان لرستان ایران بود. مواد و روش‌ها: چهل و پنج نمونـه خاک و ریشه از مزرعههای سبزی و صیفی این منطقه در سال 1400 جمع‌آوری گردیدند. نماتدها به روش سینی استخراج و با استفاده از روش تکمیل شـده دگریـسه تثبیـت و بـه گلیسیرین منتقل شدند. پس از تهیه اسلایدهای دائمی، با استفاده از میکروسکوپ زمینه روشن مجهز به لنز دیجیتال، خصوصیات ریختی هـر یـک از نماتـدها مطالعه و با استفاده از کلیدهای معتبر شناسایی شدند. یافته ها: نماتدهای Pratylenchus speijeri ، P.neglectus، P. thornei و نماتد سیستی Heterodera schachtii در مزرعههای این منطقه شناسایی شدند. P. speijeri برای اولین بار از ایران گزارش و توصیف می‌شود. همچنین H. schachtii برای اولین بار از کاهو در ایران گزارش می‌شود. نتیجه‌گیری: نظر به حضور این نماتدهای انگل گیاهی مهم روی این گیاهان در این منطقه باید روش‌های مناسب مدیریت آنها را اجرا کرد.
جباری ح، نیکنام غ، فلاحی ا (1402)اولین گزارش Proleptonchus brevisaccus (Nematoda: Leptonchidae) از ایران. دانش بیماریشناسی گیاهی 12(2):94-86.
نماتدها موجوداتی پرسلولی، کرمیشکلی متنوع از نظر تعداد، دامنه میزبانی، زیستگاه و دارای گونه‌های بسیار متنوعی هستند که شاخه مستقلی را در سلسله جانوران به خود اختصاص داده و توان زندگی و بقا در کلیه زیستگاه‌ها را دارند. به منظور بررسی فون نماتدهای آزادزی در اطراف شهر آستارا، جنگل مشه سویی نمونه‌های متعددی از کناره‌های ماسه‌ای رودخانه محلی موجود در منطقه در سال1393 جمع آوری گردید. نماتدهای داخل نمونه‌ها به روش‌های معمول از خاک جداسازی و بعد از کشتن و تثبیت به گلیسیرین خالص رسانده شدند. بعد از تهیه اسلایدهای دایمی از نماتدها، خصوصیات ریخت شناختی و ریخت سنجی آنها با استفاده از میکروسکوپ نوری مورد بررسی قرار گرفت. در بین نماتدهای مختلف تشخیص داده شده که از گروه‌های مختلف تغذیه‌ای بودند، جمعیتی از تیره Leptonchidaeمتعلق بهجنس Proleptonchus نیز به‌دست آمد. مشخصه اصلی این جنس داشتن کیلوستوم کوزه‌ای شکل است. با استفاده از منابع و کلیدهای شناسایی معتبر، این جمعیت تحت نامP. brevisaccus شناسایی گردید. این گونه جزو افراد معدود این جنس که کیسه عقبی رحم کوتاه دارند، می‌باشد. با بررسی گزارشات موجود، این گونه برای فون نماتدی ایران جدید بوده و نر آن نیز برای اولین بار گزارش و توصیف می‌شود.
مقدمه: خسارت نماتدهای غده ریشه یکی از مشکلات تولید کیوی در شمال ایران است. این پژوهش برای بررسی امکان استفاده از برگهای خشک شده چهار گیاه برای مدیریت نماتد غده ریشه کیوی اجرا شد. مواد و روش‌ها: خاک و ریشه کیوی‌های بیمارباغ‌های شهرستان رودسر استان گیلان ایران ، نمونه برداری شدند و نماتد غده ریشه آنها به روش تک توده تخم روی گوجهفرنگی رقم ارلیاوربانا، خالص‌سازی شد. خصوصیات ریختی لاروهای سن دوم و نماتدهای ماده مطالعه و گونه نماتد شناسایی گردید. جمعیت لازم نماتد روی گوجه فرنگی رقم ارلی اوربانا تکثیر شد. تاثیربرگ‌های خشک داوودی، گل جعفری، گوآوا و خرزهره در دو میزان 50 و 75 گرم در یک کیلوگرم خاک با چهار تکرار برای هر تیمار در قالب طرح کاملاً تصادفی روی نهال‌های کیوی رقم هایوارد مایه زنی شده با نماتد در شرایط گلخانه بررسی شدند. شاخصهای آلودگی به نماتد (تعداد گال، توده تخم، تخم، لارو سن دوم در 250 گرم خاک و فاکتور تولید مثلی) و ویژگی‌های رشدی گیاه (ارتفاع نهال، طول ریشه، حجم ریشه، وزن ترو خشک ریشه و اندام‌های هوایی) تعیین شدند. یافته‌ها: نماتد غده ریشه عامل بیماری در این منطقه Meloidogyne incognita تشخیص داده شد. تیمارهای مورد استفاده علاوه بر مهار نماتد سبب ارتقای رشد نهال‌های کیوی گردیدند. مقایسه میانگیندادهها نشان داد که تیمار گل داوودی به میزان 75 گرم نسبت به سایر تیمارها، اثر بیشتری روی کاهش شاخصهای جمعیتی نماتد داشته است. رتبه‌های بعدی به ترتیب شامل تیمارهای داوودی 50 گرم، گل جعفری 75 گرم، گل جعفری 50 گرم، خرزهره 75 گرم، خرزهره 50 گرم، گوآوا 75 گرم و گوآوا 50 گرم بودند. تیمار 75 گرم گل داوودی در بهبود رشد نهال‌ها نیز از بهترین تأثیر برخوردار بود. نتیجه‌گیری: افزودن 75 گرم برگهای خشک داوودی به هر کیلوگرم خاک به کاهش خسارت نماتد غده ریشه و بهبود رشد نهال‌های کیوی کمک می‌کند.
حیدری، ف.، چاره‌گانی، ح.، عبداللهی، م.، و ادهمی، ا. (1402). تاثیر کودهای مرغی و کبوتر بر آلودگی لوبیا چیتی به نماتد غده ریشه.javanicaMeloidogyneدانش بیماریشناسی گیاهی، 13 (1)، 13-1. لوبیاچیتی با داشتنمقدار قابل توجهی پروتیین سهم مهمی در زندگی بشر دارد. نماتدهای غده ریشه (گونه های Meloidogyne) سالانهخسارت زیادی به مزرعه های حبوبات وارد می‌کنند. استفاده از کودهای شیمیایی منجر به عدم پایداری سیستم‌های زراعی و به خطر افتادن سلامت بشر شده است و استفاده از کودهای دامی می‌تواند جایگزین مناسبی برای آن باشد. تأثیر نسبت‌های مختلف کودهای کبوتری و مرغی بر گیاه لوبیا چیتی آلوده به نماتد M. javanicaدر شرایط گلخانه در پژوهش حاضر بررسی گردید. بدین منظور کود مرغی و کبوتری پوسیده شده به صورت جداگانه در سه نسبت وزن به وزن1، 2 و 3 درصد در گلدان‌های 5/1 کیلوگرمی با خاک سترون مخلوط شد. بذور لوبیا چیتی در گلدان‌ها کشت و گیاهچه‌ها تا زمان پایان آزمایش در زمان مورد نیاز آبیاری و کوددهی شدند. گیاهچه‌ها در مرحله چهار برگی با 4000 تخم نماتد M. javanica مایه‌زنی شدند. گیاهان بعد از گذشت 60 روز برداشت و شاخصهای رویشی گیاه و جمعیتی نماتد مورد ارزیابی قرار گرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل، در قالب طرح کاملاً تصادفی در پنج تکرار انجام گرفت.نتایج نشان داد که استفاده از کود مرغی با نسبت 2 % وزن به وزن به عنوان بهترین تیمار آزمایش، باعث افزایش طول، وزن تر و خشک شاخساره و وزن تر ریشه در گیاهان آلوده به نماتدM. javanicaو همچنین باعث کاهش تعداد گال، کیسه تخم و تعداد تخم در سیستم ریشه، تعداد لارو سن دوم در خاک و فاکتور تولیدمثلی نسبت به گیاهان آلوده شاهد (بدون تیمار با کود) شد. یافته های این پژوهش نشان داد که استفاده از کود مرغی در مقایسه با کود کبوتر تأثیر بهتری بر کاهش خسارت نماتدjavanicaM.در گیاه لوبیا چیتی دارد.
دانشجو سارینا ذاکر عباسعلی، دکتر نوازاله صاحبانی، دکتر فرحناز جهانشاهی افشار، دکتر سهیل کریمی، جلد 13، شماره 2 - ( 6-1403 )
چکیده
استان مازندران، بیش از نیمی از وسعت جنگل‌های هیرکانی در شمال کشور را به خود اختصاص داده و دارای پوشش گیاهی بسیار متنوعی است. به منظور آگاهی از ورود نماتدهای مهم انگل گیاهی به این جنگل‌‌‌‌‌‌‌‌ها و جلوگیری از انتشار آنها به مزرعه ها و باغهای پایین دست، پایش مداوم و تعیین تراکم نماتدهای مهم انگل گیاهی در این منطقه ضروری تشخیص داده شد. نود نمونه فراریشه انواع درختان جنگلی شامل افرا، انجیلی، بلوط،تمشک، توسکا، گردو، ممرز در سال 1399، از این استان جمع‌آوری گردید. نماتدها از نمونه ها با روش الک تر و سانتریفیوژ استخراج شدند، پس از تثبیت، اسلایدهای دائمی از آنها تهیه گردید و شاخصهای ریختی آنها اندازه گیری شدند و با استفاده از کلیدهای معتبر شناسایی شدند. همچنین فراوانی آنها در نمونه ها و تراکم جمعیت آنها در 200 سانتیمتر مکعب فراریشه تعیین شد. نه گونه نماتد از بالاتیره Criconematoideaاز فراریشه این درختان به این اسامی شناسایی شدند:Criconemoides informis ، Criconemoides parvus، Mesocriconema solivagum ، Mesocriconema xenoplax ، Crossonema civellae ، Crossonema menzeli ، Ogma fagini ،Xenocriconemella macrodora و.Paratylenchus straeleni C. parvus در بین این نماتدها بیشترین فراوانی و تراکم جمعیت در فراریشه درخت توسکا در جنگل دوهزار این استان داشت. بعضی از این نماتدهای انگل گیاهی در جمعیت های بالا علاوه بر خسارت مستقیم به ریشه، باعث شیوع بعضی بیماریهای گیاهی و تشدید اثر سرمازدگی میشوند.
دکتر آرزو نقوی، دکتر فرحناز جهانشاهی افشار، دکتر عیدی بازگیر، دکتر زهرا میرزایی پور، جلد 13، شماره 2 - ( 6-1403 )
چکیده
نماتدهای جنس Psilenchusانگل ضعیف گیاهان و خزهها هستند که از ریشه‌های مویین و سلول‌های اپیدرمی ریشه تغذیه می‌کنند. قبلاً اعضای این جنس به دلیل داشتن استایلت ظریف و دم بلند در تیره Tylenchidae قرار داشتند. به دلیل شباهت بیشتر اعضایی از تیره تیلنکیده (با دو لوله جنسی و داشتن فاسمید در دم) به اعضای بالاتیره Dolichodoroidea، پیشنهاد گردید این اعضا در یک تیره جداگانه به نام Psilenchidae، با دو زیر تیره Antarctenchinae (استایلت دارای گره، فرج دارای پردههای جانبی و اپیپتیگما) و Psilenchinae(فاقد سه مشخصه ذکر شده) قرار داده شوند. این جنس در حال حاضر دارای 21 گونه معتبر بوده (فقط چهار گونه دارای توالی نوکلئوتیدی) که 10 گونه از ایران گزارش شده است. طی سال‌های 1401 و 1402 تعداد 100 نمونه از خاک فراریشه درختان میوه و جنگلی منطقه تاف شهرستان خرم‌آباد جمع‌آوری گردید و پس از جداسازی و استخراج نماتدها با روش سینی، اسلاید میکروسکپی تهیه شد. در ابتدا بررسی ویژگی‌های ریخت‌شناختی و ریخت‌سنجی نمونه‌ها صورت گرفت؛ سپس مطالعه مولکولی با استفاده از پرایمر ناحیه ژنی D2-D3 28S-rDNAنیز انجام شد. دو گونه Psilenchus curcumerus وvinciguerraeP. به ترتیب یک و دو توالی از ناحیه فوق الذکر شناسایی شدند. این اولین گزارش از وجود این دو گونه در منطقه می‌باشد. مقایسه ویژگی‌های ریخت‌سنجی و ریخت‌شناسی این دو گونه با منابع معتبر، ماهیت هر دو گونه را تایید نمود. همچنین در مطالعه مولکولی ماهیت این دو گونه با استناد به توالی‌هایی موجود در بانک ژن، مورد تایید قرار گرفت.
نماتدهای انگل گیاهی، از عوامل بیماری‌زای مهم چغندرقند به شمار می‌روند که خسارت قابل توجهی را از طریق کاهش کمی و کیفی عملکرد محصول بوجود میآورند. این پژوهش با هدف تعیین پراکنش جمعیت نماتدهای انگل گیاهی در مزرعههای چغندرقند حوزه تحت پوشش کارخانه قند کشت و صنعت جوین، در استان خراسان رضوی که نقش مهمی در تأمین چغندرقند کشور ایفا می‌کنند، انجام شد.تعداد 150 نمونه خاک اطراف ریشه چغندرقند از مزرعههای پنج حوزه: نقاب، آزادوار، راه‌چمن، حکم‌آباد و قزلقارشی، کارخانه قند کشت و صنعت جوین به منظور بررسی پراکنش نماتدهای انگل گیاهی، در سال 1401 جمع آوری و به آزمایشگاه منتقل گردیدند. نماتدها از نمونه‌ها به روش الک و سانتریفوژ و نماتدهای سیست به روش قیف فنویک استخراج شدند. برای تشخیص نماتدهای سیستی و غده ریشه از خصوصیات ریخت‌شناسی لارو و شکل برش انتهایی بدن نماتد ماده استفاده شد. دوازده نماتد متعلق به هشت جنس ، از هفت تیره بالا تیره Tylenchomorpha ، به اسامی: Heterodera schachtii، Meloidogyne javanica، M. incognita،Pratylenchus thornei،P. neglectus، Merlinius brevidens، Ditylenchus myceliophagus، Scutylenchus rugosus، Tylenchorhynchus annulatus،Helicotylenchus sp.، Aphelenchoides sp. و Aphelenchus avenae شناسایی شدند. نماتدهای سیستی و غده ریشه به ترتیب، فراوانیهای 38/3 % و 17% را داشتند. حوزه نقاب با 93/3 % فراوانی دارای بالاترین پراکنش نماتد سیستی و حوزه آزادوار با 60 % فراوانی بیشترین پراکنش نماتدهای غده ریشه را در بین حوزه‌های این کارخانه قند دارا بودند. نظر به پراکنش و جمعیت بالای نماتدهای سیستی و غده ریشه چغندرقند در بعضی حوزه‌های این کارخانه برنامه‌های مدیریتی برای پیشگیری از انتشار نماتدها در مزرعه‌ها و کاهش جمعیت آنها توصیه شده است.
