خانم الهام فاضلی، آقا اصغر فلاح، آقا مرتضی شعبانی، آقا محیا تفضلی،
دوره 5، شماره 1 - ( 6-1404 )
چکیده
چکیده مبسوط
مقدمه و هدف: یکی از مهمترین عوامل ایجاد گرمایش جهانی پدیده انتشار غیرمجاز گازهای گلخانهای است؛ که مهمترین آنها شامل دیاکسیدنیتروژن (NO2)، دیاکسیدکربن (CO2) و متان (CH4) هستند. اما با توجه به حجم بیشتر تجمع دیاکسیدکربن در اتمسفر، این گاز یکی از کلیدیترین گازها در پدیده گرمایش جهانی کره زمین مطرح گردیده است. بنابراین بهمنظور کاهش دیاکسیدکربن اتمسفری و ایجاد تعادل در محتوای گازهای گلخانهای، کربن اتمسفر باید جذب و در شکلهای متعدد ترسیب شود. جنگلهای شهری ظرفیت بالایی در جذب دیاکسیدکربن اتمسفری دارند و خدمات محیط زیستی بسیاری را در مناطق شهری ایجاد میکنند. بنابراین، کسب اطلاعات درست و دقیق در این رابطه بهمنظور مدیریت بهینه این جنگلها در افزایش ترسیب کربن لازم و ضروری است. هدف از اجرای این پژوهش برآورد مقدار ذخیره کربن جنگل شهری در شهرستان ساری، مرکز استان مازندران بود.
مواد و روشها: در این پژوهش با استفاده از نمونهبرداری انتخابی تعداد 150 قطعه نمونه (50 قطعه نمونه در هر منطقه) برداشت شد و تلاش گردید که این قطعات نمونه در کل مناطق سهگانه دارای پراکنش مناسبی باشند. ابتدا اطلاعات مربوط به ویژگیهای عمومی هریک از قطعات نمونه شامل ارتفاع از سطح دریا، شیب و جهت اندازهگیری و یادداشت شد. در هر قطعه نمونه، نوع گونه، قطر برابر سینه، ارتفاع و قطرهای کوچک و بزرگ تاج پوشش تمام درختان اندازهگیری شد، همچنین تعداد هرکدام از گونههای درختی و درختچهای شمارش و برداشت شد. مرکز هر قطعه نمونه و درخت اندازهگیری شده با دستگاه GPS ثبت و به محیط نرمافزار GIS انتقال داده شد. پس از محاسبه ترسیب کربن درختان، رابطه قطر و ترسیب کربن با استفاده از رگرسیون خطی در نرمافزار SPSS نسخه 21 مورد بررسی قرار گرفت. سپس نقشه پهنهبندی ترسیب کربن در کل مناطق شهر ساری با استفاده از روش کریجینگ معمولی و در نرمافزار GS+ تهیه شد.
یافتهها: بیشترین و کمترین مقدار ترسیب کربن درختان بهترتیب در مناطق یک (10/31±95/60 تن در هکتار) و سه (84/3±68/13 تن در هکتار) شهر ساری مشاهده شد. تجزیه واریانس روابط قطر و ترسیب کربن نشان داد که مدلهای رگرسیون خطی و توانی معنیدار بودند. نتایج ارزیابی مدل رگرسیون خطی (74/0R2=) و توانی (97/0R2=) نشان داد که هر دو مدل دقت بالایی در برآورد ترسیب کربن روی زمینی درختان دارند. مطابق نتایج بهدست آمده بالاترین پتانسیل ترسیب کربن در قسمت شمال شرقی و واقع در منطقه یک شهر ساری مشاهده شد.
نتیجهگیری: در این پژوهش مقدار بالای ترسیب کربن در شهر ساری مشاهده شد. میتوان دلیل اصلی بالا بودن مقدار ترسیب کربن در شهر ساری را ناشی از این بیان کرد بیشتر درختان در فضای سبز شهر ساری را درختان چنار کنهسال تشکیل میدهد. دلیل بالا بودن میزان ترسیب کربن درخت چنار بالا بودن چگالی چوب آن نسبت به سایر درختان است. بهطور کلی درختان جوان میزان و سرعت ترسیب کربن بیشتری نسبت به درختان مسن دارند اما درختان مسن نیز کربن را بهمیزان بیشتری و مدت زمان طولانیتری ترسیب میکنند. کسب نتایج در مورد اینکه درختان شهر ساری ظرفیت جذب 200 تن کربن در هر هکتار را دارند، قابل توجه و امیدوارکننده است. اولویت دادن به حفظ و رشد درختان بزرگتر و مسنتر در محیطهای شهری ممکن است نتایج قابلتوجهی برای ترسیب کربن بههمراه داشته باشد. در عین حال بررسی پویایی زمانی ترسیب کربن، ترکیب سایر متغیرهای محیطی، یا اصلاح تفکیک مکانی تجزیه و تحلیل میتواند دقت تخمین ترسیب کربن را بیشتر افزایش دهد. بنابراین کسب اطلاعات بیشتر در این راستا لازم و ضروری میباشد.
