مجله

هرگونه مداخله روستائیان در حفظ و احیای جنگل‌ها، در گرو ادراک آن‌ها از منافع جنگل بوده که خود تابعی از خصوصیات جمعیت‌شناختی روستائیان است. در راستای آزمون فرضیه مذکور، مطالعه‌ای در مورد خانوارهای روستایی محدوده زیستگاه جنگلی چهارطاق اردل (600N=) انجام شد. حجم نمونه از طریق فرمول کوکران معادل 196 خانوار تعیین و نمونه‌گیری به‌صورت تصادفی ساده انجام شد. داده‌ها از طریق پرسشنامه محقق ساخته که روایی صوری آن با نظر متخصصین و پایایی آن با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ به تأیید رسید، جمع‌آوری و در محیط نرم‌افزارهای IBMSPSS21 و LISREL8.5 مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که ادراک روستائیان نسبت به جنگل با میزان منفعتی که در تبادل با جنگل به دست می‌آورند، رابطه مستقیم دارد. ادراک نسبت به منافع جنگل در سه عامل کلی، ادراک نسبت به منافع اقتصادی، منافع زیست‌محیطی و منافع اجتماعی خلاصه شد که ادراک نسبت به منافع اقتصادی به‌عنوان مهم‌ترین منفعت (عامل) از دیدگاه روستائیان شناخته شد. از دید روستائیان، درآمد حاصل از تهیه چوب و فرآورده‌های غیرچوبی، مهم‌ترین منافع اقتصادی بودند. نتایج مدل‌سازی معادلات ساختاری نیز نشان داد که ادراک خانوارهای روستایی نسبت به منافع زیست‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی جنگل با توجه به خصوصیات جمعیت‌شناختی آن‌ها متفاوت است. به‌طوری که هر چه افراد، جوان‌تر، با سطح سواد بالاتر، درآمد بیشتر بوده و از سویی در نهادهای محلی عضویت داشته، با سازمان‌های غیردولتی همکاری داشته و در فعالیت‌های گروهی مدیریت جنگل، مشارکت داشتند، ادراک مثبت‌تری نسبت به منافع جنگل داشتند.

سابقه و هدف: درختچه سماق یکی از گونه‌هایی است که در جنگل‌کاری‌های مناطق خشک و نیمه‌خشک برای احیای اراضی استفاده می‌گردد و میوه‌های آن برای کمک به اقتصاد خانواده‌های جوامع محلی به کار برده می‌‌شود. هدف این مطالعه بررسی نوع خواب و اثرات تیمارهای مختلف شکستن خواب یعنی خراش‌دهی با آب­جوش، اسید سولفوریک، چینه سرمایی و همچنین جیبرلیک اسید (GA3) بر روی سرعت جوانه­زنی بذر گونه سماق است.
مواد و روش‌ها: این مطالعه در قالب طرح کاملاً تصادفی در چهار تکرار پنجاه‌تایی بذر در آزمایشگاه تکنولوژی بذرهای درختان جنگلی گروه جنگل دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران انجام شد. ابتدا درصد زنده‌مانی بذرها با استفاده از آزمایش تترازولیوم سنجیده شد. تیمارهای موردنظر که شامل 1- تیمار آب جوش با سه مدت‌زمان چینه سرمایی 2، 4 و ۶ ماهه، 2- تیمار خراش‌دهی شیمیایی با اسید سولفوریک 96درصد در سه سطح 40، 80 و 120 دقیقه و سه مدت‌زمان چینه سرمایی 2، 4 و 6 ماهه 3- تیمار خراش‌دهی شیمیایی با اسید سولفوریک 96درصد در سه سطح 40، 80 و 120 دقیقه و تیمار آب جوش و سه مدت‌زمان چینه سرمایی 2، 4 و 6 ماهه است که همگی با کاربرد جیبرلیک اسید در سه میزان 250، 500 و 1000 میلی‌گرم در لیتر و بدون هورمون جیبرلین روی بذر سماق اعمال شدند.
یافته‌ها: مقدار درصد زنده‌مانی بذرها 5/85 درصد محاسبه شد. نتایج تجزیه واریانس به احتمال 05/0 برای سرعت جوانه­زنی نشان داد بین میانگین سرعت جوانه‌زنی در تیمارهای مختلف اختلاف معناداری وجود دارد. تیمارهای جیبرلیک اسید 500میلی‌گرم در لیتر + آب­جوش + سرمای ۶ ماهه با میانگین سرعت جوانه­زنی 75/18 نسبت به تیمار شاهد 75/18 رشد داشته و با تیمار شاهد دارای تفاوت معناداری می­باشد. جیبرلیک اسید 250 میلی‌گرم در لیتر  + آب­جوش + سرما 6ماهه با میانگین سرعت جوانه­زنی 79/15 نسبت به نمونه شاهد رشد 79/15 را داشته و با تیمار شاهد دارای تفاوت معناداری می­باشد.تیمارهای اسید سولفوریک 120 دقیقه + آب­جوش + سرما2ماهه با میانگین سرعت جوانه­زنی 96/7 نسبت به تیمار شاهد رشد 96/7 داشته و با تیمار شاهد دارای تفاوت معناداری می­باشد. آب­جوش + سرما2ماهه با میانگین سرعت جوانه­زنی 61/7 نسبت به تیمار شاهد رشد 61/7 را داشته و با تیمار شاهد دارای تفاوت معناداری می­باشد.
نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد که بذر‌های سماق ترکیبی از خواب فیزیکی و فیزیولوژیکی را نشان می‌دهند. تیمار خراش‌دهی با اسید سولفوریک و به دنبال آن چینه سرمایی تأثیر زیادی بر شکست خواب و جوانه‌زنی نداشت. تیمارهای به همراه جیبرلیک اسید در مقایسه با تیمارهای بدون حضور جیبرلیک اسید بیشترین درصد جوانه‌زنی و سرعت جوانه­زنی را داشتند. به گونه­ای که تیمار جیبرلیک اسید500 میلی‌گرم در لیتر +آب­جوش+سرما 6ماهه با سرعت جوانه­زنی 79/18 بیشترین سرعت جوانه­ زنی در روز را داشت.