فرهاد قاسمی آقباش، سارا فلاحی،
دوره 3، شماره 2 - ( 12-1395 )
چکیده
سابقه و هدف: فعالیت‌های چند دهه اخیر مقابله با تخریب جنگل‌ها تا حدودی گویای این واقعیت است که در اغلب طرح‌های به اجرا درآمده به وضعیت اقتصادی و اجتماعی مردم محلی کمتر توجه شده است. در حوزه وسیع و گسترده تخریب جنگل‌ها، جامعه روستایی نقش زیادی دارد به همین دلیل این تحقیق با هدف بررسی عوامل مؤثر بر تخریب جنگل‌ها با تأکید بر منطقه جنگلی اولاد قباد صورت پذیرفت. مواد و روش‌ها: تحقیق حاضر به‌صورت میدانی و با استفاده از پرسشنامه انجام گرفت. جامعه آماری مورد مطالعه در این تحقیق 398 خانوار از روستاییان حاشیه جنگل سامان عرفی اولادقباد است که بر اساس فرمول کوکران تعداد 150 نفر به‌عنوان نمونه آماری از بین روستاییان به روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب شدند. علاوه بر این تعداد 40 پرسشنامه نیز بین کارشناسان منابع طبیعی استان لرستان به‌عنوان جامعه کارشناسان جهت نظرسنجی توزیع و تکمیل شد. روایی و پایایی پرسشنامه‌ها به ترتیب از طریق پیش آزمون و آلفای کرونباخ (پرسشنامه مردم محلی: 83/0 و کارشناسان: 705/0) مورد تأیید قرار گرفت. یافته‌ها: نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که از دیدگاه کارشناسان و مردم محلی، عوامل انسانی (نظیر کمبود زمینه‌ای زراعی، تبدیل جنگل به اراضی کشاورزی توسط جنگل نشینان و حاشیه‌نشینان، فقر اقتصادی و پایین بودن درآمد، بالا بودن نرخ بیکاری در منطقه) نسبت به عوامل طبیعی (نظیر خشک‌سالی و آتشسوزی) در تخریب جنگل‌های منطقه مؤثرتر بودهاند و در اولویت بالاتری قرار دارند. اولویتبندی عوامل انسانی و طبیعی مؤثر بر تخریب جنگل‌های منطقه نشان داد که از دید مردم محلی، کمبود زمینه‌ای زراعی (میانگین رتبه 58/7) و از نظر کارشناسان نیز تبدیل جنگل به اراضی کشاورزی توسط جنگل نشینان و حاشیه‌نشینان (میانگین رتبه 25/11) حائز رتبه‌های اول بودند. همچنین نتایج تحقیق نشان داد که بین میزان درآمد و عوامل مؤثر بر تخریب ارتباط معکوس معنیداری (P<0.001) وجود دارد. نتیجه‌گیری: در کل نتایج تحقیق نشان داد که عوامل انسانی در تخریب جنگل‌های منطقه اولادقباد کوهدشت تأثیر معنیداری دارند و نقش آن‌ها در تخریب جنگل‌های منطقه بیشتر از عوامل طبیعی است.
