جلد 9، شماره 2 - ( (پاییز و زمستان) 1401 )
سال1401، جلد9 شماره 2 صفحات 112-99 |
برگشت به فهرست نسخه ها
دانشگاه شهرکرد ، irajrahimi93@gmail.com
چکیده: (1351 مشاهده)
چکیده مبسوط
مقدمه: شکار سرنوشت مشترک اکثر بذرهای تولیدشده توسط گیاهان است. از دست رفتن بذرها در اثر شکار می‌تواند برای گیاهان زیان‌بار باشد و موجب نادر شدن گونه‌های گیاهی گردد زیرا گونه‌های نادر در برابر انقراض از طریق فرایندهایی که سازوکار‌های پراکنش گیاه را مختل می‌کنند آسیب‌پذیر هستند. لذا هدف از این تحقیق بررسی اثرات شکار بذر پیش از پراکنش، بین گونه‌های گون نادر و همتایان فراوان آن‌ها بود.
مواد و روش‌ها: به منظور بررسی اثرات شکار پیش از پراکنش بذر، 12 گونه گون شامل 6 گونه گون با فرم رویشی علفی (شامل سه گونه با وضعیت نادر (A. caraganae، A. heterophyllus و Astragalus holopsilus) و سه گونه با وضعیت فراوان (A. angustiflorus، A. curvirostris و A. effusus) و 6 گونه گون با فرم رویشی بوته‌ای (شامل سه گونه با وضعیت نادر (A. cephalanthus، A. camphylanthus و A. cemerinus) و سه گونه با وضعیت فراوان (A. verus، A. susianus و A. rhodosemius) در سال‌های 1397 و 1398 مورد مقایسه قرار گرفت. از هر گونه تعداد 20 پایه گیاهی و از هر پایه گیاهی تعداد 10 غلاف (برای هر گونه 200 غلاف)، به طور تصادفی انتخاب و هم برای غلاف‌ها و هم برای بذرهای این گونه‌ها پارامترهای سطح، محیط، طول، عرض، نسبت طول به عرض، کرویت و مسافت بین تقاطع طول و عرض از مرکز بذر اندازه‌گیری و مقایسه شد. همچنین توده غلاف و توده بذر، تعداد غلاف و بذر مورد حمله شکارگرها، تعداد بذر سالم، شکل غلاف و شکل بذر گونه‌ها مورد مقایسه قرار گرفت.
یافته‌ها: نتایج به دست آمده از مقایسات میانگین ویژگی‌های ریخت‌شناسی بذر بین گونه‌های گون علفی و بوته‌ای نشان داد بیشترین و کمترین اندازه از سطح بذر، محیط بذر، طول بذر و عرض بذر، نسبت طول به عرض بذر، کرویت بذر و تقاطع طول و عرض بذر مربوط به گونه‌های گون فراوان بود. در مورد گونه‌های گون بوته‌ای بیشترین این ویژگی‌ها مربوط به گونه‌های گون فراوان و کمترین این ویژگی‌ها مربوط به گونه‌های گون نادر بود. نتایج ویژگی‌های ریخت‌شناسی غلاف بین گونه‌های گون علفی و بوته‌ای نشان داد بیشترین و کمترین این ویژگی‌ها مربوط به هر دو گروه گونه‌های گون فراوان و نادر بود. نتایج مقایسه میانگین‌ها در مورد توده بذر، تعداد بذر آسیب‌دیده، تعداد بذر سالم و شکل بذر تحت تأثیر فعالیت شکارگرهای پیش از پراکنش بین گونه‌های گون علفی نشان داد بیشترین و کمترین توده بذر و تعداد بذر آسیب‌دیده مربوط به گونه‌های گون فراوان بود. همچنین بیشترین و کمترین تعداد بذر سالم و شکل بذر مربوط به گونه گونه‌های گون نادر بود. در بین گونه‌های گون بوته‌ای بیشترین توده بذر، تعداد بذر آسیب دیده، تعداد بذر سالم و شکل بذر مربوط به گونه‌های گون فراوان بود. کمترین این ویژگی‌ها مربوط به گونه‌های گون نادر بود.
نتیجه‌گیری: نتایج کلی نشان داد هر چه گونه‌ها قادر به تولید بذرهای با اندازه‌های بزرگتر و کوچکتر باشند وضعیت پراکنش بهتری دارند و هر چه توده بذر و توده غلاف گیاه بیشتر باشد و شکل بزرگ‌تری داشته باشند شکارگرها به میزان بیشتری به آن گونه‌ها حمله می‌کنند ولی میزان حمله شکارگرها منجر به نادر بودن گونه‌ها نمی‌شود.
جنبه‌های نوآوری:
1- نقش شکارگرهای پیش از پراکنش بذر روی گونه‌های گون نادر و فراوان بررسی شد.
2- ویژگی‌های ریخت‌شناسی بذر و فرم رویشی گونه‌های گون نادر و فراوان مورد مقایسه قرار گرفت.
مقدمه: شکار سرنوشت مشترک اکثر بذرهای تولیدشده توسط گیاهان است. از دست رفتن بذرها در اثر شکار می‌تواند برای گیاهان زیان‌بار باشد و موجب نادر شدن گونه‌های گیاهی گردد زیرا گونه‌های نادر در برابر انقراض از طریق فرایندهایی که سازوکار‌های پراکنش گیاه را مختل می‌کنند آسیب‌پذیر هستند. لذا هدف از این تحقیق بررسی اثرات شکار بذر پیش از پراکنش، بین گونه‌های گون نادر و همتایان فراوان آن‌ها بود.
مواد و روش‌ها: به منظور بررسی اثرات شکار پیش از پراکنش بذر، 12 گونه گون شامل 6 گونه گون با فرم رویشی علفی (شامل سه گونه با وضعیت نادر (A. caraganae، A. heterophyllus و Astragalus holopsilus) و سه گونه با وضعیت فراوان (A. angustiflorus، A. curvirostris و A. effusus) و 6 گونه گون با فرم رویشی بوته‌ای (شامل سه گونه با وضعیت نادر (A. cephalanthus، A. camphylanthus و A. cemerinus) و سه گونه با وضعیت فراوان (A. verus، A. susianus و A. rhodosemius) در سال‌های 1397 و 1398 مورد مقایسه قرار گرفت. از هر گونه تعداد 20 پایه گیاهی و از هر پایه گیاهی تعداد 10 غلاف (برای هر گونه 200 غلاف)، به طور تصادفی انتخاب و هم برای غلاف‌ها و هم برای بذرهای این گونه‌ها پارامترهای سطح، محیط، طول، عرض، نسبت طول به عرض، کرویت و مسافت بین تقاطع طول و عرض از مرکز بذر اندازه‌گیری و مقایسه شد. همچنین توده غلاف و توده بذر، تعداد غلاف و بذر مورد حمله شکارگرها، تعداد بذر سالم، شکل غلاف و شکل بذر گونه‌ها مورد مقایسه قرار گرفت.
یافته‌ها: نتایج به دست آمده از مقایسات میانگین ویژگی‌های ریخت‌شناسی بذر بین گونه‌های گون علفی و بوته‌ای نشان داد بیشترین و کمترین اندازه از سطح بذر، محیط بذر، طول بذر و عرض بذر، نسبت طول به عرض بذر، کرویت بذر و تقاطع طول و عرض بذر مربوط به گونه‌های گون فراوان بود. در مورد گونه‌های گون بوته‌ای بیشترین این ویژگی‌ها مربوط به گونه‌های گون فراوان و کمترین این ویژگی‌ها مربوط به گونه‌های گون نادر بود. نتایج ویژگی‌های ریخت‌شناسی غلاف بین گونه‌های گون علفی و بوته‌ای نشان داد بیشترین و کمترین این ویژگی‌ها مربوط به هر دو گروه گونه‌های گون فراوان و نادر بود. نتایج مقایسه میانگین‌ها در مورد توده بذر، تعداد بذر آسیب‌دیده، تعداد بذر سالم و شکل بذر تحت تأثیر فعالیت شکارگرهای پیش از پراکنش بین گونه‌های گون علفی نشان داد بیشترین و کمترین توده بذر و تعداد بذر آسیب‌دیده مربوط به گونه‌های گون فراوان بود. همچنین بیشترین و کمترین تعداد بذر سالم و شکل بذر مربوط به گونه گونه‌های گون نادر بود. در بین گونه‌های گون بوته‌ای بیشترین توده بذر، تعداد بذر آسیب دیده، تعداد بذر سالم و شکل بذر مربوط به گونه‌های گون فراوان بود. کمترین این ویژگی‌ها مربوط به گونه‌های گون نادر بود.
نتیجه‌گیری: نتایج کلی نشان داد هر چه گونه‌ها قادر به تولید بذرهای با اندازه‌های بزرگتر و کوچکتر باشند وضعیت پراکنش بهتری دارند و هر چه توده بذر و توده غلاف گیاه بیشتر باشد و شکل بزرگ‌تری داشته باشند شکارگرها به میزان بیشتری به آن گونه‌ها حمله می‌کنند ولی میزان حمله شکارگرها منجر به نادر بودن گونه‌ها نمی‌شود.
جنبه‌های نوآوری:
1- نقش شکارگرهای پیش از پراکنش بذر روی گونه‌های گون نادر و فراوان بررسی شد.
2- ویژگی‌های ریخت‌شناسی بذر و فرم رویشی گونه‌های گون نادر و فراوان مورد مقایسه قرار گرفت.
شماره‌ی مقاله: 7
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
اکولوژی بذر
دریافت: 1400/12/22 | ویرایش نهایی: 1402/12/2 | پذیرش: 1401/7/20 | انتشار الکترونیک: 1402/3/24
دریافت: 1400/12/22 | ویرایش نهایی: 1402/12/2 | پذیرش: 1401/7/20 | انتشار الکترونیک: 1402/3/24
فهرست منابع
1. Auld, T. D. and Denham, A. J. 2001. The impact of seed predation by mammals on post-fire seed accumulation in the endangered shrub Grevillea caleyi (Proteaceae). Biological Conservation, 97(3): 377-385. [DOI:10.1016/S0006-3207(00)00136-1]
2. Bagchi, R., Gallery, R.E., Gripenberg, S., Gurr, S.J., Narayan, L., Addis, C.E., Freckleton, R.P. and Lewis, O.T. 2014. Pathogens and insect herbivores drive rainforest plant diversity and composition. Nature, 506: 85-88. [DOI:10.1038/nature12911] [PMID]
3. Baskin, J.M. and Baskin, C.C. 2000. Taxonomy, anatomy and evolution of physical dormancy in seeds. Plant Species Biology, 15: 139-152. [DOI:10.1046/j.1442-1984.2000.00034.x]
4. Cervantes, E., Martín, J.J. and Saadaoui, E. 2016. Updated methods for seed shape analysis. Scientifica. [DOI:10.1155/2016/5691825] [PMID] [PMCID]
5. Combs, J. K., Lambert, A. M. and Reichard, S. H. 2013. Predispersal seed predation is higher in a rare species than in its widespread sympatric congeners (Astragalus, Fabaceae). American Journal of Botany, 100 (11): 2149-2157. [DOI:10.3732/ajb.1300238] [PMID]
6. Ebrahimi, A., Raufirad, V. A., Arzani, H. and Shojaei Asadeiye, Z. 2016. Secondary compounds as indicator of plant palatability (Case Study: Karsanak Rangelands of Chaharmahal-Va-Bakhtiari Province). Journal of Range and Watershed Management, 69 (2): 297-309. [In Persian with English Summary].
7. Espeland, E.K. and Emam, T. M. 2011. The value of structuring rarity: the seven types and links to reproductive ecology. Biodiversity and Conservation, 20(5): 963-985. [DOI:10.1007/s10531-011-0007-2]
8. Fenner, M.K., Fenner, M. and Thompson, K. 2005. The ecology of seeds. Cambridge University Press. [DOI:10.1017/CBO9780511614101]
9. Gripenberg, S. 2018. Do pre-dispersal insect seed predators contribute to maintaining tropical forest plant diversity? Biotropica, 50(6): 839-845. [DOI:10.1111/btp.12602]
10. Leja, M., Chi, K. and Molano-Flores, B. 2015. Presence and intensity of predispersal seed predation in a rare plant in response to habitat quality and population metrics. Natural Areas Journal, 35(4): 542-549. [DOI:10.3375/043.035.0406]
11. Mathur, M. 2014. Does adaptive strategy for delayed seed dispersion affect extinction probability of a desert species? An assessment using the population viability analysis and glass house experiment. Brazilian Archives of Biology and Technology, 57: 774-781. [DOI:10.1590/S1516-8913201402407]
12. Murray, B.R., Thrall, P.H., Gill, A.M. and Nicotra, A.B. 2002. How plant life-history and ecological traits relate to species rarity and commonness at varying spatial scales. Austral Ecology, 27: 291-310. [DOI:10.1046/j.1442-9993.2002.01181.x]
13. Ooi, M.K. 2019. The importance of fire season when managing threatened plant species: a long-term case-study of a rare Leucopogon species (Ericaceae). Journal of Environmental Management, 236: 17-24. [DOI:10.1016/j.jenvman.2019.01.083] [PMID]
14. Orrock, J.L., Levey, D.J., Danielson, B.J. and Damschen, E.I. 2006. Seed predation, not seed dispersal, explains the landscapelevel abundance of an early‐successional plant. Journal of Ecology, 94(4): 838-845. [DOI:10.1111/j.1365-2745.2006.01125.x]
15. Reilly, L.A.J. 2010. A quantitative approach for defining rarity (Doctoral dissertation, The University of North Carolina at Chapel Hill).
16. Rymer, P.D. 2006. Plant rarity: species distributional patterns, population genetics, pollination biology, and seed dispersal in Persoonia (Proteaceae). Ph.D. thesis. School of Biological Sciences. University of Wollongong.
17. Tanabata, T., Shibaya, T., Hori, K., Ebana, K. and Yano, M. 2012. SmartGrain: high-throughput phenotyping software for measuring seed shape through image analysis. Plant Physiology, 160(4): 1871-1880. [DOI:10.1104/pp.112.205120] [PMID] [PMCID]
18. Vander Wall, S.B., Kuhn, K.M. and Beck, M.J. 2005. Seed removal, seed predation, and secondary dispersal. Ecology, 86: 801-806. [DOI:10.1890/04-0847]
19. Xu, Y., Shen, Z., Li, D. and Guo, Q. 2015. Pre-dispersal seed predation in a species-rich Forest Community: patterns and the interplay with determinants. PloS one, 10(11): e0143040. [DOI:10.1371/journal.pone.0143040] [PMID]
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |